Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Opactwo w Cluny

Opactwo w Cluny

Wschodnie skrzydło opactwa, w głębi widoczne wieże zachowanej części transeptu kościoła

Założone w 910 roku benedyktyńskie opactwo w Cluny było domem macierzystym kongregacji Cluny (czasem nazywanej zakonem kluniackim). Był to największy klasztor , jaki kiedykolwiek zbudowano w Europie Zachodniej. Stanowił centrum myśli politycznej, oparcie dla idei wypraw krzyżowych i hiszpańskiej rekonkwisty .

Spis treści

Historia

Fundacja klasztoru

Opactwo zostało założone 11 września 910 r. przez księcia Akwitanii Wilhelma Pobożnego . Wilhelm nadał klasztorowi w Cluny przywilej uwalniający benedyktynów od wszystkich przyszłych zobowiązań wobec władcy i jego rodziny innych niż modlitwa. Wprawdzie Wilhelm mianował pierwszego opata, ale równocześnie nadał opactwu przywilej nominacji kolejnych opatów. Oba te przywileje uwalniały klasztor od wszelkich powiązań z władzą świecką. Opactwo zostało podporządkowane bezpośrednio papieżowi .

W X w. taka wolność od wpływów świeckich była ewenementem, jako że był to szczytowy okres dominacji Cesarstwa nad Papiestwem. Normą była symonia i zwierzchność władzy świeckiej nad majątkami kościelnymi. Za postępującą feudalizacją Kościoła następował rozkład moralny - duchowni zajmowali się przede wszystkim zarządzaniem swoimi dobrami zamiast duszpasterstwem. Częste były nawet odstępstwa od reguły celibatu ( nikolaizm ), bowiem duchowni woleli przekazywać swoje dobra w ręce dzieci, niż je porzucać.

W tej sytuacji wprowadzona w klasztorze w Cluny surowa reguła narzucająca "wieczną modlitwę" ( łac. laus perennis) trafiła w potrzebę odnowy religijnej i stała się bardzo popularna. Jednak z uwagi na to, że praktyki liturgiczne (np. 215 psalmów na dzień w miejsce 37 psalmów nakazanych przez św. Benedykta ) pochłaniały mnichom większość czasu, tradycyjny benedyktyński model klasztoru jako rolniczo samowystarczalnej jednostki, której każdy mieszkaniec oprócz modlitwy musiał wykonywać pracę fizyczną musiał ulec zmianie. Obowiązek pracy fizycznej przypadł więc w udziale nowicjuszom.

Struktura zgromadzenia

Klasztory benedyktyńskie w swej pierwotnej formie były od siebie całkowicie niezależne, tworząc swoistą więź jedynie przez podległość tej samej regule zakonnej . Dzięki popularności swojej reguły, klasztor w Cluny zaczął wkrótce zakładać zgromadzenia podległe i przyciągać do siebie inne klasztory benedyktyńskie. Jednak w przeciwieństwie do luźno powiązanych ze sobą do tej pory zgromadzeń, klasztory kluniackie były ściśle podporządkowane domowi macierzystemu w Cluny, tworząc swoisty system feudalny.

Cluny stworzyło dużą kongregację, w której administratorzy podległych klasztorów służyli jako zastępcy opata Cluny i byli przed nim odpowiedzialni. Przeorowie , jak ich nazywano, byli mianowani przez opata i spotykali się w Cluny raz na rok, aby omówić sprawy administracyjne i złożyć sprawozdania. Opat zresztą nie ograniczał się tylko do mianowania przeorów - jego sankcji wymagało obsadzenie każdego stanowiska w podległych klasztorach, które zresztą w ramach sprawowania funkcji rokrocznie objeżdżał.

W szczytowym okresie potęgi opactwa, w XII wieku, posiadało ono, według różnych źródeł, od 800 do 1200 klasztorów podległych. W całej kongregacji kluniackiej żyło wtedy jakieś 20 000 mnichów.

Wpływ na świat chrześcijański

Opactwo w Cluny szybko stało się autorytetem w Kościele i zarzewiem jego reformy, zwanej kluniacką (a w Niemczech od nazwy podległego klasztoru w Hirsau - hirsaugijską). Reguła nastawiona na posługę religijną była tylko jednym z jej składników służącym odnowie moralnej kleru. Mnisi z Cluny postulowali również odejście od praktyk symonii , inwestytury na dobrach kościelnych należnej władzy świeckiej oraz od nikolaizmu .

Cesarstwo oczywiście nie było zbyt chętne do wyrzekania się wpływu na Kościół, a nikolaizm uważało za nieszkodliwą fanaberię duchownych, jednak w teorii popierało reformę, głównie przez wzgląd na niskie poważanie, jakim cieszył się zepsuty kler. Władza świecka niewiele jednak czyniła, by wspomóc wdrażanie działań naprawczych.

Sytuacja uległa zmianie dopiero, kiedy w 1048 Cesarz Henryk III ustanowił papieżem Leona IX , który będąc zaufanym Cesarza, sprzyjał sekretnie środowiskom zbliżonym do Cluny. Papież ten wykorzystał swoje dobre relacje z dworem cesarskim, by podnieść prestiż Kościoła, dzięki czemu jego następcy mogli wyzwolić się spod dominacji świeckiej.

Z Cluny pochodził co najmniej jeden papież Urban II . Dwaj inni, Papież Grzegorz VII i Paschalis II , byli członkami kongregacji kluniackiej, choć nie jest pewne czy byli mnichami w samym Cluny. Do najbardziej zasłużonych opatów należeli: Bernon ( 919 - 927 ), św. Odo ( 927 - 942 ), Maiolus ( 964 - 994 ), św. Odilon ( 994 - 1049 ), św. Hugon ( 1049 - 1109 ), Piotr Czcigodny ( 1122 - 1156 ).

Utrata znaczenia i likwidacja klasztoru

W XII wieku Cluny powoli zaczynało tracić znaczenie na rzecz nowych zgromadzeń zakonnych: cystersów i kanoników regularnych .

W 1562 klasztor został splądrowany przez Hugenotów . W 1790 , podczas rewolucji francuskiej opactwo zamknięto, a w 1811 wraz z kościołem prawie w całości rozebrano.

Architektura Cluny

Plan opactwa według Dictionnaire raisonné de l'architecture française du XIe au XVIe siècle Viollet-le-Duca , 1856

Pierwszy klasztor, nazywany Cluny I, został konsekrowany w 927 r. Szybko okazał się zbyt mały. Już ok. 955 późniejszy Mayeul rozpoczął budowę nowego kościoła, który poświęcono w 981 , chociaż prace związane z budową nowego klasztoru trwały do ok. 1045 . Na początku XI wieku kościół przykryto sklepieniem kolebkowym a od zachodu zbudowano znacznych rozmiarów narteks . Wschodnia część kościoła posiadała wydłużone prezbiterium zakończone apsydą . Po jego obu stronach umieszczono krótsze od niego prostokątne pomieszczenia połączone z prezbiterium potrójnymi arkadami . Od strony wschodniej zamykały je niewielkie kaplice zakończone półkolistymi apsydami. Pomieszczenia utworzyły obejście pozwalające na odbywanie procesji. Do ich dłuższych boków, od strony zewnętrznej, przylegały kolejne kaplice dostępne z obejścia i transeptu. Schodkowy układ pomieszczeń kończyły niewielkie apsydy otwarte do boku transeptu. Rozwiązanie to było często powielane w kościołach romańskich a wschodnia część kościoła stałą się jego najważniejszym elementem. W końcowym etapie budowy Cluny II wirydarz został otoczony krużgankami .

Szybko powiększająca się społeczność Cluny wymagała coraz większych budynków. Trzeci z kolei i ostatni kościół w Cluny, budowany w latach 1088 - 1135 z inicjatywy opata Hugona, był największym kościołem w Europie przed budową bazyliki św. Piotra w Rzymie . Kampania budowlana była finansowana przez Ferdynanda I Wielkiego , króla Kastylii i Leon, między 1053 i 1065 i przez Alfonsa VI . O rozmachu podjętych prac świadczy tempo ich przeprowadzenia. W 1095 papież Urban II konsekrował pięć ołtarzy w obejściu nowego prezbiterium, w 1100 ukończono dwie nawy poprzeczne, sklepienia powstały przed 1121 a w 1130 papież Innocenty II poświęcił kościół i klasztor. W plan zbudowanego na północ od wcześniejszego kościoła włączono fragmenty Cluny II.

Kościół w Cluny był wielką, 5-nawową bazyliką z dwoma transeptami i prezbiterium z ambitem i kaplicami promienistymi. Nad ramionami transeptu zachodniego, a także nad jego skrzyżowaniem z nawą główną wznosiły się wieże. Od zachodu znajdował się 5-przęsłowy narteks poprzedzony wieżami. Niektóre elementy architektury kościoła zapowiadały już styl gotycki (nawa główna sklepiona ostrołukową kolebką, ostrołukowe były również arkady międzynawowe; około 1130 roku po zawaleniu się sklepień dodano łuki przyporowe przy nawie głównej). O wielkości budowli daje pojęcie zachowane jedno ramię transeptu z wieżą. Całkowita długość kościoła sięgała ok. 190,0 m a szerokość korpusu 40,0 m. Wnętrze było bogato dekorowane - zachowało się kilka kapiteli z dekoracją figuralną (m.in. personifikacje tonów muzycznych chorału gregoriańskiego), będących arcydziełami rzeźby romańskiej. Głównym architektem Cluny III był zakonnik Gunzo a jego pomocnikiem Hèzelon (Gunzo był muzykiem a Hèzelon nazywany był matematykiem). Kościół ten wywarł ogromny wpływ na architekturę romańską , szczególnie w Burgundii ( Paray-le-Monial , Autun ) i w Niemczech.

Linki zewnętrzne

Universität Münster. Institut für Frühmittelalterforschung - Die Urkunden des Klosters Cluny ( niem. )



Inne hasła zawierające informacje o "Opactwo w Cluny":

Dzień Zaduszny ...

Cava de' Tirreni ...

Klasztor w Pożajściu ...

Brama Lubawska ...

Stauroteka ...

Małopolska Droga św. Jakuba ...

Włócznia Świętego Maurycego (Kraków) ...

Zbigniew Oleśnicki (kardynał) ...

Diecezja ...

Wilhelm Zdobywca ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Opactwo w Cluny":

Średniowiecze (plansza 15) ...

Średniowiecze (plansza 10) ...

237. Charakterystyka regionów geograficznych. Pojezierze Gnieźnieńskie. (plansza 7) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie