Oliwka europejska
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	oliwkowce
Rodzina	oliwkowate
Rodzaj	oliwka
Gatunek	oliwka europejska
Nazwa systematyczna
Olea europaea
L. Sp.Pl. 1753

Gatunek leczniczy

Oliwka europejska ( syn. oliwnik europejski, oliwka uprawna, drzewo oliwne) Olea europaea L. – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych . Jest nieznany ze stanu naturalnego. Uprawiana jest w rejonie Morza Śródziemnego i wielu innych obszarach o ciepłym klimacie: Wyspy Kanaryjskie , Krym , Kaukaz , południowo-zachodnia Afryka, Indie , Japonia , Kalifornia , Bermudy , Jamajka , Ameryka Południowa.

Pokrój

Owoce

Charakterystyka

Pokrój

Wiecznie zielone, niezbyt wysokie drzewo lub duży krzew osiągające od 4 do 12 m wysokości. Zarówno drzewo jak i krzew wytwarza liczne odrosty korzeniowe. Młode gałązki pokryte są łuskowatymi włoskami. Jest rośliną bardzo długowieczną, może żyć nawet do 1000 lat^[1].

Pień

Zazwyczaj krzywy i sękowaty, szczególnie u starszych egzemplarzy, obfitujący w liczne narośla.

Drewno

Trwałe, używane w stolarstwie i snycerstwie .

Liście

Małe, całobrzegie, naprzeciwległe, szerokolancetowate do podłużnie owalnych. Z wierzchu ciemnozielone, spodem srebrzysto-popielate, pokryte podobnie jak gałązki włoskami. Na roślinie utrzymują się od 2 do 3 lat.

Kwiaty

Zebrane w 10 do 40 kwiatowe wiechy. Kwiaty pachnące, małe, o czteroząbkowym kielichu , korona krótkorurkowa, biaława o czterech łatkach. Słupek jeden, pręciki dwa.

Owoce

Przed dojrzeniem ma barwę szarozieloną, po dojrzeniu – zielonkawy, fioletowoczarny do czarnego. Zarówno mezokarp , jak i pestka , zawiera od 25 do 60% tłuszczu. Owoce oliwek są jadalne, bardzo często się je stosuje do przygotowania różnych potraw.

Biotop

Roślina niewymagająca, uprawiana na glebach wapiennych, kamienistych, o małym nawilgoceniu, ale wymaga stanowisk dobrze nasłonecznionych.

Zmienność

Wyróżnia się następujące podgatunki:

• Olea europaea subsp. europaea – Europa
• Olea europaea subsp. cuspidata – od Iranu do Chin
• Olea europaea subsp. guanchica – Kanary
• Olea europaea subsp. maroccana – Maroko
• Olea europaea subsp. laperrinei – Algieria, Sudan, Nigeria

Zastosowanie

• Roślina uprawna :
  • Historia uprawy: Roślina uprawiana co najmniej od 5500 lat w Egipcie, rozpowszechniona w basenie Morza Śródziemnego przez Fenicjan .
• Roślina lecznicza :
  • Surowiec zielarski : liść oliwki – Oleae folium
    Marynowane oliwki zielone i czarne
• Roślina kosmetyczna:
  • oliwa z oliwek stosowana jest do mycia wrażliwej cery i ochrony suchej i wiotczejącej, zarówno w stanie nieprzetworzonym jak i w maseczkach, kremach i innych kosmetykach^[2].
• Sztuka kulinarna : świeże owoce spożywa się na surowo, są one jednak nietrwałe, dlatego konserwuje się je solą, solanką albo marynuje w occie lub kwasie mlekowym . Przed konserwacją często są drylowane, a w miejsce pestki nadziewane kaparami , papryką lub anchois . Najważniejszym zastosowaniem oliwek jest otrzymywanie oleju zwanego oliwą . Uzyskuje się go z całkowicie dojrzałych owoców przez tzw. "tłoczenie na zimno" (w temp. pokojowej i umiarkowanym ciśnieniu). W wyniku takiego procesu otrzymuje się najlepszą oliwę, tzw. dziewiczą ( łac. Oleum virgineum, wł. „Olio extra vergine di oliva”). Poprzez wirowanie uwalnia się ją z zanieczyszczeń i rafinuje. Jest ona całkowicie czysta i prawie bezbarwna. Przez dalsze tłoczenie (przy zwiększonym ciśnieniu) otrzymuje się jasnożółtą oliwę prowansalską (Oleum optimum), również odznaczającą się wysoką jakością. Wreszcie, stosując podwyższoną temp. i wysokie ciśnienie otrzymuje się żółtą, opalizującą oliwę techniczną (Oleum commune).

• Oliwki zielone i czarne pochodzą z tych samych roślin. O kolorze decyduje etap dojrzewania owoców, na którym zostają zerwane (zielone zbierane są wcześniej).

Przypisy