Oleśnica
Herb Flaga Herb Oleśnicy Flaga Oleśnicy
Województwo	dolnośląskie
Powiat	oleśnicki
Gmina • rodzaj	Oleśnica miejska
Burmistrz	Jan Bronś
Powierzchnia	20,96 km²
Wysokość	ok. 150 m n.p.m.
Ludność (2008) •  liczba •  gęstość	36 947 1 762,7 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 71
Kod pocztowy	56-400
Tablice rejestracyjne	DOL
Położenie na mapie Polski Oleśnica
51°12'N 17°23'E / 51.2, 17.383 Na mapach: 51°12'N 17°23'E / 51.2, 17.383
TERC ( TERYT )	5020314011
Miasta partnerskie	Chrudim Warendorf Jaunay-Clan
Urząd miejski Rynek-Ratusz 56-400 Oleśnica
Strona internetowa miasta

Brama Wrocławska

furta w bramie zamku książęcego

Fragment dziedzińca zamkowego

Oleśnica ( niem. Oels) – miasto i gmina w województwie dolnośląskim , w powiecie oleśnickim , położone na lewym brzegu rzeki Oleśnicy (dopływ Widawy ). Pod względem geograficznym Oleśnica leży na Nizinie Śląskiej na wysokości 150 m n.p.m.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wrocławskiego .

Historia

Od 1294 roku należała do księstwa głogowskiego . Prawa miejskie uzyskała 22 lutego 1255 roku – książę wrocławski Henryk III Biały nadał lokację na prawie średzkim Civitas nostra Olsnicz. Od 1320 r. Oleśnica staje się stolicą księstwa i miastem rezydencjalnym księcia Konrada I , tytułującego się spadkobiercą Korony Polskiej. Po śmierci Konrada Białego Młodszego , ostatniego władcy z miejscowej linii Piastów w roku 1492 , Oleśnica wraz z księstwem została przekazana ziębickiej linii czeskich Podiebradów , a od 1647 r. przechodzi pod władanie książąt wirtemberskich .

Już pod koniec XIII wieku działała tu mennica . Oleśnica korzystała ze swego położenia na szlaku z Wrocławia do Wielkopolski . Miała znaczące związki z Krakowem . W Oleśnicy znajdowała się ważna drukarnia, a także znane gimnazjum. W 1824 powstała tu loża wolnomularska "Wilhelm pod ukoronowaną kolumną", która istniała do 1935 [1] .

W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Oleśnicy, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego ^[1].

Ponowny rozkwit miasta nastąpił w 2. połowie XIX w. W 1850 r. ulokowano w Oleśnicy garnizon, zaś w 1868 r. przeprowadzono przez miasto strategiczną linię kolejową, łączącą Wrocław z Górnym Śląskiem. Miasto rozbudowało się w trzech kierunkach:

• na południe, wzdłuż Ohlauer Straße (dziś ul. 3 maja), gdzie wzniesiono m.in. gmachy poczty, sądu, gimnazjum, starostwa, szkoły ewangelickiej, a także gazownię miejską
• na wschód, wzdłuż Nachodstraße (dziś ul. Lwowska), gdzie wzniesiono szpital miejski, szkołę (Logau-Oberrealschule), a w 1913 r. obszerne zakłady naprawcze kolei niemieckich (Reichsbahn-Ausbesserungswerk)
• na północny wschód, wzdłuż Wartenberger Straße (dziś ul. Wojska Polskiego), gdzie w latach 70. XIX w. zbudowano koszary, a później także wieżę ciśnień, urząd skarbowy i stadion miejski

Zimą 1945 r. miasto zostało zniszczone prawie w 80% na skutek grabieży oraz pożarów wzniecanych przez okupującą miasto od 24 stycznia 1945 r. Armię Czerwoną . W rezultacie II wojny światowej zostało ponownie przyłączone do Polski, zaś jego niemiecka ludność wysiedlona do Niemiec. W latach powojennych dokonano powolnej odbudowy i rozbudowy miasta.

Geografia

Dzielnice miasta Oleśnica

Centrum, Serbinów, Lucień, Lucień Osiedle, Wądoły, Rataje (Stare, Nowe), Zielone Ogrody.

Według danych z roku 2008 powierzchnia: 20,96 km kwadratowych liczba ludności: 37414 ogólna powierzchnia gruntów 2096 hektarów, w tym: grunty orne 1107 ha sady 37 ha łąki i pastwiska 160 ha

Miasto stanowi 2% powierzchni powiatu.

Edukacja

Szkoły oraz instytucje oświatowe w Oleśnicy

• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Kilińskiego,
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Romana Podoskiego,
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 6 im. Janusza Korczaka,
• Szkoła Podstawowa nr 7 im. Jana Pawła II,
• Szkoła Podstawowa nr 8, im. Noblistów Polskich
• Katolicka Szkoła Podstawowa w Oleśnicy,

• Gimnazjum nr 1 im. Książąt Oleśnickich,
• Gimnazjum nr 2 im. Armii Krajowej,
• Gimnazjum nr 3 im. Podróżników i Odkrywców Polskich,
• Gimnazjum gminy Oleśnica

• I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego,
• II Liceum Ogólnokształcące im. ks. Jana Twardowskiego,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Marii Skłodowskiej-Curie,

• Powiatowe Centrum Kształcenia Zawodowego,
• Powiatowe Centrum Edukacji i Kultury,
• Miejski Ośrodek Kultury i Sportu – MOKiS

Architektura

Zabytki

• Zamek oleśnicki z XIII wieku przebudowany w latach 1542–1616
• Bazylika św. Jana Apostoła (XIII wiek)
• Dom Wdów, czyli dzisiejsza Szkoła Muzyczna I stopnia Im. Fryderyka Chopina i Społeczne Ognisko Muzyczne
• połączone kościoły pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i św. Jerzego (XIV wiek)
• kościół św. Salwatora (XV wiek)
• kościół św. Trójcy (XVIII wiek)
• wieża Bramy Wrocławskiej – XIV wiek
• ratusz (XV wiek)
• duże fragmenty średniowiecznych murów obronnych (XIV wiek), także mury obronne zachodnie
• kolumna Złotych Godów (XVIII wiek)
• Kolumna Zwycięstwa ( 1873 )
• wieża ciśnień przy ul. Wojska Polskiego
• budynek I Liceum Ogólnokształcącego i Gimnazjum nr 2

Miejsca pamięci narodowej

• Pomnik Braterstwa Broni Polsko-Radzieckiego
• cmentarz wojskowy Armii Czerwonej
• pomnik Fryderyka Chopina
• Skwer Kombatantów II Wojny Światowej

Transport

Transport drogowy

Przez Oleśnicę przebiega droga krajowa oraz drogi wojewódzkie :

• droga krajowa nr 8 granica państwa – Kudowa-Zdrój – Wrocław – Oleśnica – Wieluń – Piotrków Trybunalski – Warszawa – Białystok – Budzisko – granica państwa
• droga wojewódzka nr 340 relacji Oleśnica – Trzebnica – Wołów – Ścinawa
• droga wojewódzka nr 451 relacji Oleśnica – Bierutów – Namysłów
• droga krajowa nr 25 relacji Oleśnica – Ostrów Wielkopolski – Bydgoszcz – Koszalin – Kołobrzeg

Komunikację miejską w Oleśnicy od lutego 2008 r. obsługuje firma Polbus Sp. z o.o. Sa to 3 linie komunikacji miejskiej^[].

Miasto posiada duży dworzec autobusowy i dogodne połączenia z dużymi miastami w Polsce. Autobusy do sąsiedniego Wrocławia kursują tu średnio co 30 minut^[]. Można także dojechać autobusami obsługiwanymi przez Polbus PKS do miasteczek w powiecie oleśnickim.

Kolej

Oleśnica posiada dwie stacje kolejowe. Oleśnica (stacja kolejowa) i Oleśnica Rataje Jest to duży węzeł kolejowy,krzyżują się tu linie z Wrocławia , Ostrowa Wielkopolskiego i z Katowic przez Lubliniec , Kluczbork . Jest częścią ważnego szlaku towarowego do aglomeracji śląskiej oraz Katowic.

Ciekawostki

Niegdyś na Ratajach można było rozpocząć podróż ekspresem. Po blisko 40 latach kursowania odjechał z Oleśnicy Rataje ostatni pociąg międzynarodowy Bohemia, łączący stolice Polski i Czech . Dwa lata wcześniej zakończył tu kursowanie pociąg relacji Warszawa – Drezno.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2006 ^[2]:

Według danych z roku 2002^[3] średni dochód na mieszkańca wynosił 1140,92 zł.

Kultura

Oleśnicki ratusz

Imprezy kulturalne:

• Dni Oleśnicy
• Dni Europy
• Oleśnicki Wyskok
• Festiwal Jazz na Kanapie
• Próba mikrofonu
• Powiatowe Prezentacje Kulturalne

Media

W Oleśnicy są media, które relacjonują bieżące wydarzenia:

• Panorama Oleśnicka
• Oleśniczanin
• Telewizja Powiatowa
• Lokalny Portal Internetowy MojaOlesnica.pl
• Radio RMF MAXXX na 96,0 MHz

Religia

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia św. Jana Apostoła
  • Parafia Matki Bożej Miłosierdzia,
  • Parafia Najświętszej Maryi Panny Fatimskiej
  • Zgromadzenie Ss. Świętego Feliksa z Kantalicjo
• Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
  • parafia Trójcy Świętej ^[4]
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
  • Cerkiew Zaśnięcia NMP
• Kościół Ewangelicko-Augsburski
  • Filiał w Oleśnicy
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór w Oleśnicy, ul. Łużycka 22

Oleśnica jako garnizon wojskowy

Jednostki stacjonujące po 1945 (rozwiązane):

• 51. zapasowy batalion specjalistów lotniczo-technicznych
• Techniczna Oficerska Szkoła Wojsk Lotniczych w Oleśnicy
• 19 Samodzielny Batalion Rozpoznawczy
• 1 Szkolny Pułk Samochodowy
• Wojskowy Ośrodek Szkolenia Spadochronowego (WOSSpad)

Jednostki stacjonujące po 1945:

• Techniczna Oficerska Szkoła Wojsk Lotniczych
• 2 kompania regulacji ruchu od 01.04.2005r.
• 3 kompania regulacji ruchu
• 82 batalion ewakuacji sprzętu
• 10 Rejonowe Warsztaty Techniczne
• 3 Wojskowy Ośrodek Metrologiczny
• Archiwum Wojskowe w Oleśnicy
• Garnizonowy Węzeł Łączności w Oleśnicy

Sport w Oleśnicy

W mieście przy ul. Brzozowej znajduje się stadion miejski.

W Oleśnicy działają dwa kluby piłki nożnej

• MKS Pogoń Oleśnica ( III liga )
• KP Rataje Oleśnica ( B klasa )

Inne kluby sportowe

• Pogoń Oleśnica (II liga piłki ręcznej)
• Pogoń Oleśnica (III liga sekcja brydża)
• Klub Bokserski Orzeł Oleśnica z wychowankiem, ostatnim medalistą olimpijskim w boksie z Barcelony Wojciechem Bartnikiem
• Klub Taekwon-do Ge-Baek
• Klub Sportowy "DOSAN"
• Miejskie Szkolne Stowarzyszenie Sportowe
• Międzyszkolny Integracyjny Klub Sportowy "JUNIOR"
• Oleśnicki Klub Modelarski
• Oleśnickie Stowarzyszenie Sportowe
• Oleśnickie Towarzystwo Tenisowe "Smecz"
• Powiatowy Integracyjny Klub Sportowy "Orzeł
• Wojskowy Klub Sportowy "OLEŚNICZANKA"
• Wojskowy Klub Spadochronowy "SKRZYDŁO"

Oleśniczanie

• Antoni Cieszyński – uważany za ojca polskiej stomatologii.
• Piotr Chajec – aktor Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu, dziennikarz i prezenter Telewizji Polskiej S.A. (Wrocław, Poznań)
• Wojciech Bartnik – ostatni polski medalista olimpijski w boksie (rok 1992 Barcelona)
• Andrzej Szczypkowski – piłkarz m.in. mistrza Polski w piłce nożnej Zagłębia Lubin. Skazany za korupcję w "aferze piłkarskiej". Wychowanek tutejszej Pogoni.
• ks. Franciszek Sudoł
• Jerzy Bock – archidiakon oleśnicki
• Jan Sinapius
• Monika Bolly – znana z serialu "Życie jak poker" i "Samo Życie"
• Janusz Maksymiuk – były poseł Samoobrony RP
• Jerzy Żyszkiewicz – były poseł Samoobrony RP
• Zbigniew Lesień – aktor
• Ryszard Andrzejak – rektor Akademii Medycznej we Wroclawiu, profesor
• Gerard Wojczek – organizator drukarni w powojennej Oleśnicy
• Zdzisław Janiak – gitarzysta,były członek Budki Suflera
• Anna Jadowska – reżyserka filmowa (m.in. Generał )

Bibliografia

• Starzewska M. "Oleśnica" Ossolineum. Wrocław. 1963
• "Historia Śląska" pr. zbior. pod red. Marek Czapliński. Uniwersytet Wrocławski. Wrocław 2002
• Kulak T., Mrozowicz W. "Syców i okolice od czasów najdawniejszych po współczesność" Wrocław-Syców. 2000
• Jasiński. K. "Rodowód Piastów śląskich" T.2 Wrocław 1972
• Galas Al., Galas Ar. "Dzieje Śląska w datach" Wrocław 2001

Zobacz też

• Oleśniccy książęta w Szczodrem
• Miasta w Polsce
• Synagoga w Oleśnicy
• Książęta oleśniccy
• Zamek w Oleśnicy
• Ludność Oleśnicy

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta Oleśnicy
• Strona internetowa gminy Oleśnica
• Strona internetowa Starostwa Powiatowego w Oleśnicy
• Interaktywna mapa powiatu oleśnickiego
• Kompendium wiedzy o Oleśnicy
• Kompendium wiedzy o historii Oleśnicy online dr Marka Nienałtowskiego
• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi