Wiosna w ogrodzie botanicznym

Jesień w ogrodzie

Alpinarium

Wodospad w alpinarium

Brzezina

Wiosna w ogrodzie

Ogród botaniczny w Bydgoszczy – ogród botaniczny o powierzchni 60 ha, założony w latach 1980 - 1983 .

Lokalizacja

Ogród znajduje się w północno-wschodniej części Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Bydgoszczy . Znajduje się on w całości na obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły . Został zlokalizowany w rozczłonkowanej dolinie Strugi Myślęcińskiej, w obrębie północnej krawędzi Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej .

Historia

Budowę Ogrodu rozpoczęto w 1980 r. wg projektu doc. dr hab. inż. Edwarda Bartmanna z SGGW . Obejmuje on powierzchnię 60 ha, z możliwością jej powiększenia do 80 ha, co stawia ogród w Bydgoszczy na drugiej pozycji w Polsce pod względem obszaru^[1]. Wśród wielu wzniesień o różnym nachyleniu stoków i wysokości (68-94 m n.p.m.) poprzedzielanych jarami wkomponowano alejki spacerowe. Wzdłuż Myślęcińskiej Strugi powstało 13 stawów kaskadowych o różnicy poziomów 20,5 m, na łącznej długości 1 km i powierzchni 2,2 ha.

W 1982 r. rozpoczęto nasadzenia zbiorowisk leśnych, oraz ogrodów rodzajowych, a następnie urządzono alpinarium w dawnym wyrobisku piasku, o złożonej rzeźbie terenu, ze stromiznami, obrywami i uskokami pochodzenia naturalnego.

W 2001 r. powstała koncepcja urządzenia nowej wielotematycznej ekspozycji drzew i krzewów w Ogrodzie Botanicznym - arboretum . Centralną część nowej ekspozycji zaprojektowano w północnej części ogrodu na rozległym płaskowyżu . Dominują tu gatunki z Ameryki Północnej i Azji . Na realizację tego zadania uzyskano w 2006 r. środki z Unii Europejskiej . Posadzono w sumie 1600 drzew i krzewów liściastych i 180 iglastych^[2]. Natomiast w 2005 r. na wschodnim stoku Ogrodu powstał ogród motyli, tzn. kolekcja roślin długo kwitnących, która zwabia motyle.

W otoczeniu ogrodu planowana jest ponadto budowa palmiarni i muzeum przyrodniczego.

Ukształtowanie terenu

Ogród cechuje się dużym zróżnicowaniem zarówno pod względem rzeźby terenu jak i budowy geologicznej. To zróżnicowanie jest wynikiem sąsiedztwa Wysoczyzny Świeckiej i Pradoliny Noteci-Warty oraz obecności Strugi Myślęcińskiej, która kształtuje rzeźbę terenu. Najbardziej urozmaiconym pod względem rzeźby terenu jest południowy kraniec ogrodu, gdzie deniwelacje dochodzą do 26 m wysokości względnej, a liczne wzniesienia różnią się nachyleniem stoków i wysokości. Krawędź wysoczyzny morenowej przebiega w kierunku wschód - zachód. Na północ od krawędzi znajduje się rozległy płaskowyż , który od wchodu i zachodu ograniczony jest ciekami wodnymi Pozostała część terenu to liczne pagórki, grzbiety, niecki denudacyjne ^[1].

Gleby

Gleby terenu Ogrodu należą do klasy gleb brunatnoziemnych , w typach: gleby brunatne właściwe , gleby brunatne wyługowane, gleby płowe . Kwasowość tych gleb waha się w szerokich granicach od kwaśnych w lesie bukowym (pH 3,3) do lekko zasadowych (pH 7,3) na pozostałym obszarze. W dolinach cieków wodnych występują gleby deluwialne , zaliczane częściowo do czarnoziemnych . Są to gleby podmokłe, z płytkim zaleganiem wody gruntowej, silnie oglejone ^[1].

Charakterystyka biologiczna

Przeważającą część obszaru zajmuje ekspozycja terenowa drzew, roślin zielnych i krzewów o parkowo-naturalistycznym charakterze^[1]. W 2010 r. w ogrodzie znajdowało się 820 gatunków roślin, w tym 460 gatunków roślin dziko rosnących^[3].

Podstawę układu stanowią krajowe zbiorowiska leśne oraz ich formy przejściowe, w postaci większych grup drzewostanów zwartych, luźnych zadrzewień oraz drzew pojedynczo eksponowanych. Drugim podstawowym układem są zbiorowiska łąkowe, występujące w formie naturalnych łąk, muraw i trawników. Oprócz tego utworzono ogrody rodzajowe, np ogród roślin iglastych, ogród drzew i krzewów liściastych, ogród kwitnącej wiśni i jabłoni oraz kolekcje, np. żywotników , dereni , grzybieni , roślin zimozielonych itp^[1].

Głównymi działami Ogrodu są^[3]:

• „Flora Polski” – największy dział (20 ha) obejmujący^[1]:
  • zbiorowiska leśne pochodzenia naturalnego: łęg olszowy , las brzozowy z brzozą brodawkowatą , grąd , 70-letni las bukowy z dominującym bukiem zwyczajnym ;
  • zbiorowiska leśne pochodzące z nasadzeń (10 ha): grąd subkontynentalny lipowo - grabowy , las bukowo - dębowy z dębem bezszypułkowym , buczyna acidofilna , subatlantycki nizinny las dębowo - grabowy , świetlista dąbrowa typu kontynentalnego;
  • zbiorowiska łąkowe - wilgotne łąki , łąki świeże, łąki ubogie i wrzosowiska ;
  • zbiorowiska roślinności wodnej, szuwarowej, bagiennej, torfowisk wysokich i niskich - w otoczeniu 13 kaskadowych stawów, urządzonych wzdłuż Strugi Myślęcińskiej; w stawach wykształciły się oczerety ;
• alpinarium (2 ha);
• ogród roślin iglastych- amfiteatralna kompozycja drzew i krzewów, m.in. jodeł , świerków , jałowców , cyprysików , daglezji , mikrobiot , miłorzębi , żywotników ;
• ogród agrobotaniczny, z kolekcją drzew owocowych starych i współczesnych odmian^[4] oraz ścieżka Agro z roślinami użytkowymi (zbożami, roślinami przemysłowymi, okopowymi, motylkowymi, leczniczymi);
• kolekcje rodzajowe, m.in. ogród różaneczników , sosen , lilaków , ogród kwitnącej wiśni i jabłoni , magnolii , tawuł , dereni ;
• ekspozycje tematyczne mające charakter edukacyjny, m.in. ogród motyli, rośliny biblijne, piętrowe zasięgi drzew w górach, mieszańce - rodzice i dzieci, płeć u roślin.

Oprócz roślinności rodzimego pochodzenia, w Ogrodzie Botanicznym znajdują się stanowiska roślin egzotycznych z innych kontynentów, zwłaszcza w utworzonym w 2006 r. arboretum . Są w nim prezentowane lasy Ameryki Północnej, lasy euksyńskie, lasy wielkolistne, roślinność tundry , drzewa i krzewy terenów pustynnych , roślinność twardolistna , a także kolekcje i ekspozycje tematyczne, m.in.: buków , klonów , róż , wrzosowatych , rośliny prawnie chronione, rośliny zimozielone , ogród wiosenny^[3].

Od 1999 r. na terenie ogrodu znajduje się pierwsza urządzona w Polsce ścieżka dydaktyczna dla niewidomych. Na blisko 4 tys. metrów kwadratowych, wzdłuż 300–metrowej barierki posadzono ok. 150 roślin. Każda posiada "metryczkę" zapisaną pismem Braille’a ^[3].

Alpinarium

Kolekcja roślin górskich położona jest w środkowo-zachodniej części Ogrodu Botanicznego, w dawnym wyrobisku piasku. Cechuje go złożona rzeźba terenu z wyraźnymi stromiznami, obrywami i uskokami pochodzenia naturalnego oraz sztucznie utworzonymi formami górskimi, np. ścianami , piargowiskami , graniami , gdzie względne różnice wysokości dochodzą do 20 m^[1].

Główną część alpinarium tworzą siedliska wapienne ^[5], które zajmują powierzchnię 1 ha. Jest to teren wyrobiska o największych deniwelacjach względnych. Jego stromizny są ścianami skalnymi, gdzie umieszczono kolekcję gatunków szczelinowych i wyleżyskowych. Skalny wąwóz prowadzi do parowu pomiędzy wzniesieniami, porośniętymi zbiorowiskami leśnymi. U podnóża ścian znajduje się zbiornik wodny z wymuszonym obiegiem wody, do którego wpływa potok z ukształtowaną po drodze kaskadą wodną, co umożliwia rozwój roślin ziołoroślowych . Na linii grzbietu zamykającej część wapienną alpinarium znajduje się grań widokowa^[1]. Między wapiennymi głazami rośnie m.in. szarotka alpejska , dębik ośmiopłatkowy , goździk alpejski i wiele innych roślin.

Ogród roślin górskich acidofilnych zajmuje powierzchnię 0,3 ha i znajduje się w jego południowej części. Podłoże dla roślin stanowią liczne półki i progi granitowe na stoku. Zbocza porasta m.in. kosodrzewina i sosna limba . Na wysoczyźnie urządzono kamienny krąg z głazów narzutowych na podobieństwo kręgów kamiennych w Odrach .

Wschodnia część alpinarium o powierzchni 0,3 ha została ukształtowana w formie dolinki z głazami narzutowymi o miękkich kształtach, różnorodnej fakturze i kolorystyce. Znajduje się tu ogród siedlisk polodowcowych, gdzie zgromadzono rośliny charakterystyczne dla Pomorza , a szczególnie rośliny zielne typowe dla Borów Tucholskich ^[1].

Obszar alpinarium umożliwia gromadzenie i ekspozycję nie tylko flory górskiej Polski, ale także przedstawienie fitokrajobrazów typowych dla rejonów górskich Ameryki Północnej , Azji i Europy ^[1].

Z alpinarium możliwe jest przejście na Górę Myślęcińską, skąd rozpościera się szeroka panorama Bydgoszczy .

Godziny otwarcia

Ogród otwarty jest przez cały rok od godziny 9:00 do zmroku. Wstęp jest bezpłatny^[3].

Ogród Botaniczny Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin

Na terenie położonym między północną granicą Ogrodu Botanicznego LKPiW , a ul. Jeździecką, znajduje się Ogród Botaniczny bydgoskiego oddziału Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin . Ogród Botaniczny IHAR i Ogród Botaniczny LPKiW to dwie z 16 placówek krajowych, zaliczanych do grupy ogrodów botanicznych , dendrologicznych i arboretów , zajmujących się ochroną in situ , których kolekcje liczą łącznie 3500 gatunków, z tego tylko w samej kolekcji IHAR-u znajduje się 500 gatunków roślin szklarniowych i 20 chronionych oraz ginących^[1].

Ogrody te są placówkami naukowo-badawczymi i dydaktycznymi, które mają charakter żywego muzeum, umożliwiając poznawanie świata roślinnego przez bezpośrednie studia nad roślinami^[1]. O ile Ogród Botaniczny LPKiW spełnia przede wszystkim rolę dydaktyczną, popularyzując wiedzę botaniczną, o tyle Ogród Botaniczny IHAR prowadzi dodatkowo badania naukowe z dziedziny florystyki i aklimatyzacji oraz ma znaczny udział w gromadzeniu nasion. Tworzone banki nasion dają możliwość odtworzenia gatunków nawet w odległej przyszłości^[1].

Przypisy

Zobacz też

• Leśny Park Kultury i Wypoczynku
• Parki i tereny leśne w Bydgoszczy

Linki zewnętrzne

• Ogród Botaniczny w Bydgoszczy

Bibliografia

Ogród Botaniczny w Bydgoszczy jesienią

Ogród Botaniczny w Bydgoszczy jesienią