Śmierć prezydenta – film fabularny w reżyserii Jerzego Kawalerowicza przedstawiający zamach z dnia 16 grudnia 1922 na pierwszego prezydenta Polski w okresie międzywojennym i zarazem w historii Polski Gabriela Narutowicza .

Obsada

• Gabriel Narutowicz – Zdzisław Mrożewski
• Eligiusz Niewiadomski – Marek Walczewski
• Józef Piłsudski – Jerzy Duszyński
• Maciej Rataj – Tomasz Zaliwski
• Wojciech Trąmpczyński – Roman Sikora
• Józef Haller – Edmund Fetting
• Julian Nowak – Czesław Byszewski
• Antoni Kamieński – Andrzej Krasicki
• Wincenty Witos – Jerzy Sagan
• Stanisław Thugutt – Zbigniew Kryński
• Ignacy Daszyński – Lucjan Dytrych
• Marian Zyndram-Kościałkowski – Teodor Gendera
• ksiądz Marceli Nowakowski – Henryk Bista
• Herman Lieberman – Kazimierz Iwor
• Stanisław Stroński – Włodzimierz Saar
• hrabia Stefan Przezdziecki – Julian Jabczyński
• Stanisław Car – Janusz Sykutera
• Bolesław Limanowski – Marian Godlewski
• Stanisław Łańcucki – Józef Zbiróg
• Karol Kozłowski, prezes Zachęty – Tadeusz Sabara
• Poseł " Piasta " – Stanisław Marian Kamiński
• Poseł lewicy – Andrzej Szenajch
• " Endek " – Paweł Łęski
• William Grenfell Max Müller, ambasador Wielkiej Brytanii – Tadeusz Szaniecki

Geneza

Pod koniec lat siedemdziesiątych XX w. zaczęto realizować wiele podobnych filmów na świecie, rekonstruujących wiernie wydarzenia historyczne, na podstawie dokumentów, wspomnień, relacji, a dopuszczających fikcję jedynie tam, gdzie źródła milczały. Przykładem jest " Wszyscy ludzie prezydenta ", dramat produkcji USA z 1976 , o kulisach afery Watergate , a w Polsce filmy Bohdana Poręby czy Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego .

Plenery

Warszawa : Łazienki , Belweder , Galeria Zachęta , Krakowskie Przedmieście .

Fabuła

Akcja filmu dzieje się pod koniec 1922 r. Pełniący funkcję ministra spraw zagranicznych Gabriel Narutowicz , profesor chemii, nieoczekiwanie dla siebie otrzymuje od prezesa PSL Wyzwolenie Stanisława Thugutta propozycję kandydowania na urząd prezydenta . Jego zwycięstwo nad kandydatem Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej , hrabią Maurycym Zamoyskim odniesione dzięki poparciu lewicy i mniejszości narodowych (Żydów, Niemców, Ukraińców, Białorusinów) spotyka się z ostrym sprzeciwem endecji. Trwają protesty organizowane przez działaczy ChZJN , zwanego przez przeciwników "Chjeną". 16 grudnia 1922 Narutowicz ginie z ręki byłego endeka, malarza Eligiusza Niewiadomskiego w trakcie zwiedzania wystawy w Zachęcie .

Film przedstawia nie tylko ostatnie dni życia Narutowicza , ale także panoramę społeczną Polski tuż po I wojnie światowej . Wiele miejsca poświęca wydarzeniom towarzyszącym wyborowi i pierwszym dniom prezydentury Narutowicza , podejmuje próbę oddania atmosfery tamtych czasów.

W interpretacji Zdzisława Mrożewskiego Gabriel Narutowicz przedstawiony jest jako mąż stanu, człowiek kompromisu i dialogu, który mimo wcześniejszych wątpliwości godnie bierze na siebie ciężar sprawowanej władzy. Odgrywany przez Marka Walczewskiego Eligiusz Niewiadomski jest zaś fanatykiem, całkowicie owładniętym przez swoją szaleńczą wizję. W czasie rozprawy przyznaje się do winy i prosi sąd o skazanie go na śmierć.

Autorami scenariusza byli Jerzy Kawalerowicz i Bolesław Michałek, autorami zdjęć Witold Sobociński i Jerzy Łukaszewicz , a kompozytorem muzyki Adam Walaciński . Premiera filmu odbyła się 10 października 1977 .

Nagrody

• Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - 1977
  • Nagroda Specjalna Jury - Jerzy Kawalerowicz
  • Nagroda za dźwięk - Jerzy Blaszyński
• Festiwal Filmowy w Berlinie 1978 - Srebrny Niedźwiedź za wyróżniające się osiągnięcie artystyczne - Jerzy Kawalerowicz

Multimedia

• 2 sierpnia 2007 film zostały wydany na DVD przez Best Film.