"Nüshu" napisane pismem nüshu (od prawej do lewej)
Nüshu - "Kobiece pismo" (
chiń
. 女書
pinyin
: nǚshū) – pismo używane w południowych
Chinach
(prowincja
Hunan
), o 400-letniej historii, posługiwały się nim wyłącznie kobiety w okolicach powiatu Jianyong w prowincji
Hunan
. Był to otwarty
sylabariusz
oparty na miejscowym dialekcie Chéngguān (城关土话), używanym przez lud
Yao
.
Pula najczęściej występujących znaków składa się z 600-700 logogramów, a wraz z rzadziej używanymi wariantami ich liczba sięga nawet 1,5 tys. Znaki nüshu to w dużej części wydłużone i pochylone formy pisma chińskiego. W przeciwieństwie do niego, w nüshu
homofoniczne
słowa zapisywano jednym znakiem. Część znaków oparta jest na wzorach
hafciarskich
.
Ostatnia kobieta, która nauczyła się nüshu w tradycyjny sposób - a więc w domu, od krewnych i przyjaciółek - 96-letnia
Yang Huanyi
- zmarła
20 września
2004
roku. Pismo nüshu przekazywane było w tajemnicy przed mężczyznami i pełniło funkcję użytkową (wymiana listów, pisanie wierszy), ornamentacyjną (w hafcie) i obrzędową, np. wypisywano nim tzw. Księgi Trzeciego Dnia (三朝书,
pinyin
: sānzhāoshū), które krewne panny młodej przygotowywały jako element wiana. Księgi odczytywane były wyłącznie w żeńskim gronie trzeciego dnia po ślubie przez kobiety z rodziny pana młodego. Zawierały listę cnót i charakterystykę młodej mężatki, były swego rodzaju "listami uwierzytelniającymi".
Zapisane przez Yang Huanyi listy, wiersze i artykuły w tym języku zostały wydane w
2004
roku w książce opublikowanej przez Uniwersytet Qinghua w
Pekinie
. W
2002
roku w Jiangyong powstało muzeum, w którym zgromadzono teksty i obiekty z napisami w nüshu. Od lat 80. istnieje też słownik znaków pisma nüshu, a ostatnio władze powiatu Jiangyong traktują pismo jako atrakcję turystyczną i zachęcają młode kobiety do jego nauki w nowej szkole nüshu.
Przed chińską
rewolucją kulturalną
palono zwykle pisma w nüshu sporządzone przez zmarłą, aby wysłać je - jako dym - w zaświaty i uradować duszę nieboszczki. W czasie rewolucji tysiące manuskryptów zostały zniszczone przez
Czerwoną Gwardię
jako "przeżytek feudalizmu" i do dzisiejszych czasów przetrwało ich niewiele. Znany jest przypadek, kiedy kobietę z chustką z wyhaftowanymi znakami nüshu aresztowano w pociągu z podejrzeniem, że to szpieg z zaszyfrowaną instrukcją.
Do zagłady nüshu przyczyniły się także zmiany obyczajowe w
Chinach
w XX wieku, które zniosły
krępowanie stóp
i pozwoliły kobietom na aktywność - naukę i pracę poza domem rodzinnym. Odkąd kobiety w Jiangyong mogą się uczyć
pisma chińskiego
, niegdyś dla nich zakazanego (i nazywanego pismem mężczyzn), tajne pismo straciło rację bytu.
Nieco podobną genezę do nüshu ma japońska
hiragana
, również współtworzona i używana przez kobiety, i nazywana po jap. onnade (女手), czyli "kobiecą ręką". Miękkie, zaokrąglone linie hiragany wyraźnie odróżniają ją od
katakany
i
kanji
.
Świat kobiet posługujących się nüshu w bardzo przystępnej, zbeletryzowanej formie opisała
Lisa See
, amerykańska autorka chińskiego pochodzenia, w powieści Kwiat Śniegu i sekretny wachlarz (Świat Książki, Warszawa, 2005).
Linki zewnętrzne