Norylsk, Norilsk (
ros
. Норильск) to miasto w azjatyckiej części
Rosji
w
Kraju Krasnojarskim
, w Tajmyrskim Okręgu Autonomicznym. Norylsk jest jednym z najbardziej wysuniętych na północ miast na świecie.
W
2005
roku miasto liczyło 131 935 mieszkańców.
Aglomeracja
(Norylsk, Oganer,
Tałnach
i
Kajerkan
) ma 252 tys. mieszkańców. Podlega bezpośrednio władzy w Kraju Krasnojarskim. Zostało zbudowane w latach 30. XX wieku przez więźniów. W czasach
ZSRR
rejon wielu
łagrów
. Prawa miejskie uzyskało w 1953 roku. Więźniowie oraz uwolnieni stanowili główną siłę roboczą do
1955
.
Jest ośrodkiem hutnictwa i górnictwa metali nieżelaznych (
niklu
,
kobaltu
,
platyny
) oraz
węgla kamiennego
. Posiada jedną uczelnię wyższą, jest siedzibą Instytutu Naukowo-Badawczego Rolnictwa Dalekiej Północy. Występuje tu przemysł spożywczy i budowlany. Miasto ma port lotniczy Ałykiele położony obok lokalnej zelektryfikowanej linii kolejowej łączącej go z portem
Dudinką
nad
Jenisejem
. Norylsk nie posiada bezpośredniego połączenia drogowego z resztą Rosji, komunikacja i transport odbywa się drogą powietrzną i wodną (morską i rzeczną po Jeniseju).
Historia
Region norylski jest nadzwyczaj obfity w bogactwa naturalne, szczególnie w rudy niklu, miedzi i platyny oraz w wysoko wartościowy węgiel kamienny. W celu wykorzystania tych bogactw władze
ZSRR
postanowiły w roku 1935 założyć w Norylsku ośrodek przemysłowy zorganizowany jako obóz (przymusowej) pracy poprawczej. Kombinat niklu miał przetapiać rudy na miejscu i częściowo także poddawać je rafinacji.
W pierwszych dwóch dziesięcioleciach swego istnienia wszystkie budowle Norylska były wznoszone prawie wyłącznie przez więźniów. Także w kombinacie niklowym pracowali niemal wyłącznie więźniowie, którzy w okresie od 1935 do 1956 roku więzieni byli w tzw. Norylskim Obozie Poprawczym (skrót rosyjski: Norylłag). Liczba więźniów tego obozu wzrastała stale aż do śmierci Stalina w 1953 roku i osiągnęła we wczesnych latach pięćdziesiątych około 70 000 osób.
Między 1948 i 1954 rokiem istniał w Norylsku także „Obóz specjalny nr 2” („Obóz Górniczy” – „Gorłag”, „Gornyj łagier”), w którym umieszczono w szczególnie ciężkich warunkach więziennych ok. 20 000 (prawie wyłącznie politycznych) więźniów. Latem 1953 roku, parę miesięcy po śmierci
Stalina
, wybuchło w obozie
powstanie więźniów
, które trwało wiele miesięcy.
W Norylsku znajduje się największy na świecie zakład wytopu metali ciężkich należący do firmy Norilsk Nikiel. Kompleks produkuje rocznie 500 tys. ton miedzi, tyle samo niklu oraz 2 miliony ton dwutlenku siarki. Według raportu organizacji Blacksmith Institute[1] śnieg jest tam czarny, w powietrzu unosi się zapach siarki, a oczekiwana długość życia pracowników fabryki jest o 10 lat niższa od średniej długości życia w Rosji. Raport zawiera też deklarację władz kombinatu o wysiłkach na rzecz poprawy sytuacji, m.in. przemieszczenia zakładów niklowych poza miasto i zredukowania corocznej emisji dwutlenku siarki do poziomu 400 tysięcy ton w 2015 roku.
Przypisy
- ↑ THE WORLD’S WORST POLLUTED PLACES. The Top Ten (of The Dirty Thirty), Blacksmith Institute, New York September 2007,
dostępne w Internecie
[dostęp 2010-02-20]
