|
Pieśń świętojańska o Sobótce
Pieśń świętojańska o Sobótce - cykl dwunastu pieśni Jana Kochanowskiego. Wydany po śmierci poety w 1586 roku nakładem Drukarni Łazarzowej razem z Pieśniami księgi dwoje. Powstanie cyklu przypada na czarnoleski okres twórczości Kochanowskiego: wskazywano na lata 1567–1568 lub 1570–1579.
Kontekst historycznoliteracki
Jednym z najstarszych mitów antropologicznych, podejmowanych w literaturze, jest mit szczęśliwej, wyidealizowanej krainy. Na przestrzeni wieków kraina ta pojmowana była jako biblijny Eden, Wyspy Szczęśliwe lub Arkadia. W micie tym wyrażano tęsknotę za takim miejscem, w którym człowiek może osiągnąć wieczne szczęście oraz doskonałość. Literacką realizacją tego mitu była m.in. epoda II Horacego (Beatus ille, qui procul negotiis), do której często nawiązywano w renesansowej twórczości. W XVI wieku w Polsce powstała jej anonimowa parafraza pt. Spokojny kąt komu Bóg dał i myśl spokojną, której autor ulokował Arkadię w rodzimej wsi, przeciwstawiając życie ziemiańskie – dworskiemu. Podobną adaptację tego mitu można odnaleźć w Zwierciadle Mikołaja Reja.
U Kochanowskiego pochwała życia wiejskiego realizuje się w pieśni Panny XII, zaczynającej się od słów Wsi spokojna, wsi wesoła.... Utwór ten jest bezpośrednią adaptacją horacjańskiej epody (ziemiański model życia jest przeciwstawiany dworskiemu i kupieckiemu, prace wiejskie, i płynąca stąd przyjemność, są pokazane na tle zmieniających się pór roku, gospodyni zostaje doceniona). Pozostałe pieśni cyklu stanowią nawiązanie do Wergiliusza (Georgiki) i Tibulla. Całość cyklu wpisuje się także w tradycję literatury sielankowej (bukolicznej).
Tematyka pieśni
W wierszu poprzedzającym pieśni poszczególnych panien autor zasugerował, ażeby utwory te wykonywać przed publicznością podczas obchodów sobótki (zwanej także Nocą Kupały), a więc od zachodu do wschodu słońca. We wstępie pojawia się także obrona sobótkowego zwyczaju, który był wówczas powszechnie zwalczany przez katolików i protestantów (atakowano przede wszystkim sobótkowe tańce, uznając je za pogańskie). Kochanowski podkreślał przede wszystkim fakt, że tradycję należy kultywować i doceniać. W cyklu pojawiają się obrzędowe realia, np. przepasanie się panien bylicą czy rozpalanie ognisk.
Tematyka poszczególnych pieśni obejmuje: świętowanie po wykonanej pracy (Panna I), pochwałę tańca (Panna II i III), pieśń miłosną (Panna IV i V), mit arkadyjski (Panna VI i XII), zanegowanie myślistwa (Panna VII), tematykę pasterską (Panna VIII), opowiedzenie mitu o Filomeli zamienionej w słowika (Panna IX), zanegowanie wojny (Panna X, parafraza Tibulla) i pochwałę Doroty (Panna XI) – żony Kochanowskiego.
Inne hasła zawierające informacje o "Pieśń świętojańska o Sobótce":
Elegia
...
1408
...
Kornel Ujejski
...
Stanisław Moniuszko
...
William Blake
...
1932
...
Tadeusz Boy-Żeleński
...
Andrzej Lam
...
Sylabotonizm
...
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Pieśń świętojańska o Sobótce":
010c. Rzym (plansza 3)
...
Jak przygotować prezentację maturalną z języka polskiego (plansza 19)
...
11 LISTOPADA (plansza 1)
...
|
