Nikołaj Wasilewicz Krylenko ros. Николай Васильевич Крыленко (ur.
14 maja
1885
Biechtiejewo
gubernia smoleńska
, zm
29 lipca
1938
Moskwa
) – działacz
partii bolszewików
, urzędnik państwowy RFSRR (prokurator generalny), współtwórca kodeksu karnego ZSRR.
Urodził się w rodzinie zesłańca politycznego. Do
SDPRR
wstąpił w
1904
roku. Zakończył historyczno filozoficzny wydział Uniwersytetu w
Petersburgu
w
1909
i wydział prawny Uniwersytetu Charkowskiego w
1914
. Uczestnik rewolucji
1905
-
1907
. Robotę partyjna prowadził w Petersburgu i Moskwie. Od
1906
członek organizacji wojskowej petersburskiego Komitetu Sosjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR). Od
1911
pracował jako redaktor w gazecie "Gwiazda" (Zwiezda), a od
1913
w
Prawdzie
. Latem
1914
emigrował do Szwajcarii, gdzie uczestniczył w Konferencji Przedstawicieli Zagranicznych SDPRR w
Bernie
. Latem 1915 powrócił do Rosji. Aresztowany w
1916
i skierowany do wojska na front w stopniu chorążego. W czasie
rewolucji lutowej 1917
wybierany sekretarzem komitetów partyjnych: pułku, dywizji, a w kwietniu 11 Armii
Frontu Południowo-Zachodniego
. Delegat I Ogólnorosyjskiego Zjazdu Rad z ramienia frakcji bolszewików. Członek pierwszego Ogólnorosyjskiego Komitetu Wykonawczego (rząd Radziecki- OKW). W czerwcu 1917 wybrany członkiem Biura Ogólnorosyjskiej Organizacji Wojskowej przy KC SDPRR(b). W czasie
rewolucji październikowej 1917
członek Piotrogradzkiej Rady Wojskowo Rewolucyjnej. Wszedł w skład pierwszej Rady Komisarzy Ludowych, członek komitetu ds. wojskowych i morskich. Od 9 listopada 1917 wyznaczony na
Najwyższego Naczelnego Dowódcę Robotniczo Chłopskiej Armii Czerwonej
i komisarza ds. wojskowych i morskich (minister obrony).
Od marca 1918 organizował sowieckie sądownictwo i prokuraturę. Był współtwórcą kodeksu karnego RFSRR, w tym w szczególności
art. 58 KK
RFSRR
będącego podstawą masowego terroru politycznego. Do
1931
główny prokurator oskarżający w procesach politycznych w tym w
procesach pokazowych
( proces eserowców 1922, proces szachtyński 1928, proces mienszewików 1931). W l. 1922 - 1931 przewodniczący Trybunału Najwyższego przy OKW, zastępca komisarza sprawiedliwości, naczelny prokurator Rosyjskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (Rosji Radzieckiej). Od
1936
komisarz sprawiedliwości
ZSRR
. Uczestniczył w opracowywaniu konstytucji Rosji Radzieckiej i ZSRR oraz kodeksów. Prowadził pracę naukową na uczelniach, m. in. zastępca szefa katedry prawa karnego Uniwersytetu Moskiewskiego. Zajmował się także turystyką: uczestnik wyprawy na
Pamir
, przewodniczący Komisji Turystyki i Alpinizmu. Na zjazdach partii wybierany do władz Centralnej Komisji Kontroli WKP(b). Autor wydawnictw teoretycznych i praktycznych o teorii budowy ZSRR jako państwa socjalistycznego i jego systemu prawnego. W 1938 aresztowany i stracony w czasie tzw. "wielkiej czystki".
Członek Ogólnorosyjskiego Komitetu Wykonawczego i Prezydium OKW.
Autor: Sąd i prawo w ZSRR. t. 1 -3 wyd. w l. 1927 -30; Wybrane sprawy sądowe. wyd. 1964
Odznaczenia:
Order Lenina
i
Order Czerwonego Sztandaru
.
Zobacz też
Bibliografia
- Bolszaja Sowietskaja Encykłopedia t. 13 Moskwa 1973.