W ujęciu finansowo-ekonomicznym, niewypłacalność to stan w którym majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich zobowiązań dłużnika wobec wierzycieli. Tak rozumianą niewypłacalność należy odróżnić od braku płynności finansowej tj. stanu w którym dłużnik nie posiada płynnych środków finansowych na bieżącą zapłatę zobowiązań. Brak płynności jest z reguły przejściowy - a zobowiązania mogą zostać zaspokojone ze środków uzyskanych ze zbycia środków trwałych wchodzących w skład majątku dłużnika.

Jednakże na gruncie prawa upadłościowego i naprawczego (szczególnie obowiązującego na gruncie ustawy przed "Dużą Nowelizacją" z maja 2009 r.)- definicja została skonstruowana nader rygorystycznie.

Definicja legalna zawarta a art. 11 ust 1 - Ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U.2003.60.535) - wg stanu sprzed nowelizacji stanowiła, iż:

"Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań".

Tak więc za niewypłacalnego można było uznać np. także serwisanta AGD, który pozostawał w zwłoce z terminową naprawą dwóch urządzeń AGD w stosunku do dwóch swych klientów (wierzycieli niepieniężnych).

Nowelizacja z maja 2009 - zmodyfikowała przepis art. 11 puin i niejako derogowała definicję legalną bowiem w ustawie nie określa się już wprost "kto jest niewypłacalny" a jedynie "kogo uważa się za niewypłacalnego" - i tak:

Art. 11 puin

1. "Dłużnika uważa się za niewypłacalnego,jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych."

2. "Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje."

Tym samym w obecnym stanie prawnym - niewypłacalnym jest już dłużnik, który nie uregulował w terminie swych zobowiązań w stosunku do co najmniej dwóch wierzycieli (tak P. Zimmerman, Prawo upadłościowe i naprawcze, Komentarz, BECK 2007).

W przypadku osób prawnych (itd. jak w ust. 2 art. 11 puin) niewypłacalnym jest podmiot, którego zobowiązania przekroczyły wartość majątku - co jest często spotykane w przypadku nowotworzonych podmiotów (szczególnie przy kapitale zakładowym obniżonym do 5 tys. zł).

Dłużnik niewypłacalny (jego zarząd) jest zobowiązany (pod rygorem osobistej odpowiedzialności odszkodowawczej całym swoim majątkiem) - do złożenia w terminie 14 dni od momentu wystąpienia w/w przesłanek (tj. np. zaistnienia dwóch niezapłaconych faktur lub przekroczenia przez zobowiązania opcyjne wartości majątku spółki) wniosku o ogłoszenie upadłości.