Niekończąca się historia ( niem. Die Unendliche Geschichte) to powieść fantasy dla dzieci i młodzieży opowiadająca historię chłopca, który poprzez pobyt w fantastycznej krainie odmienia życie swoje i swego ojca.

Autorem jest Michael Ende a pierwsze wydanie miało miejsce w 1979 . Książka została przetłumaczona na wiele języków. Na jej podstawie powstał film , rozpowszechniany w Polsce pod tytułem Niekończąca się opowieść i jego dwie kontynuacje oraz dwa seriale telewizyjne, w tym jeden animowany. Filmy są powszechnie znane także pod angielskim tytułem The Neverending Story. Powieść stała się w Niemczech także kanwą do przedstawień teatralnych , operowych i baletowych .

Streszczenie książki

Wstęp

Bastian Baltazar Buks jest jedenastoletnim chłopcem, grubym, wyśmiewanym przez kolegów miłośnikiem książek. Któregoś dnia kradnie z antykwariatu pana Koreandra książkę w okładce koloru miedzi . Zaintrygowany tytułem zamiast na zajęcia idzie na strych szkolny by w spokoju poczytać.

Akcja w książce

W Fantazjanie źle się dzieje – choruje Dziecięca Cesarzowa, nikt nie potrafi jej uzdrowić, a na dodatek Fantazjanę zaczyna pochłaniać Nicość. Jak mówi przepowiednia, ocalić Dziecięcą Cesarzową i Fantazjanę może tylko Atreju , młody myśliwy. Wyrusza więc na Wielkie Poszukiwanie po lekarstwo dla Cesarzowej.

Atreju dowiaduje się, że aby ocalić Fantazjanę, Dziecięcej Cesarzowej potrzebne jest nowe imię, lecz imię może wymyślić tylko człowiek z Ziemi. Natomiast Fantazjana znika, gdyż ludzie przestali już marzyć.

Wyprawa obfituje w wiele często niebezpiecznych przygód, które Bastian czyta z zapartym tchem. Ze zdziwieniem dowiaduje się, że to on jest poszukiwanym Wybranym, który może nadać imię Dziecięcej Cesarzowej, ale nie może w to uwierzyć – w końcu to tylko książka, którą czyta, nie może być jednocześnie czytelnikiem i bohaterem.

Zrozpaczona Dziecięca Cesarzowa, by uchronić Fantazjanę przed całkowitą zagładą, udaje się do Starca z Wędrownej Góry, który spisuje historię Fantazjany i każe mu pisać powieść od nowa i od nowa, aż w końcu zdesperowany Bastian, widząc, że skazuje bohaterów powieści na ciągłe przeżywanie ciężkich przygód, wypowiada imię Cesarzowej i przemieszcza się ze świata ludzi do Fantazjany, gdyż to się dzieje z człowiekiem, kiedy wypowie nowe imię dla Dziecięcej Cesarzowej.

Po przybyciu Bastiana Baltazara Buksa do Fantazjany

Nowe imię Dziecięcej Cesarzowej brzmi "Dziecię Księżyców", a Bastian pojawia się przy niej w dziwnym miejscu. Fantazjana przestała istnieć, ale zostało jedno ziarenko piasku, by móc stworzyć nową krainę fantazji. Może to zrobić tylko człowiek. Bastian dostaje amulet Dziecięcej Cesarzowej – AURYN, który spełnia jego marzenia. Chłopiec musi teraz odbudować Fantazjanę, wypowiadając życzenia.

Bastian wymyśla więc niezwykły las – "Perelin, Las Nocy", który każdego ranka zamienia się w pustynię , zwaną "Goab, pustynia barw". Strażnikiem pustyni jest Graograman, Kolorowa Śmierć , za sprawą którego każdy w promieniu tysiąca mil zostaje przemieniony w kupkę popiołu. Na szczęście Bastian ma na sobie AURYN, który go chroni. Graograman, lew, zaprzyjaźnia się z Bastianem i wskazuje mu Labirynt Tysiąca Drzwi.

Bastian udaje się do Amarganth, Srebrnego Miasta pływającego na środku słonego jeziora. Okazuje się, że piękne miasto jest dziełem szkaradnych stworków żyjących w jaskini pod jeziorem i opłakujących świat, który jest zmuszony oglądać takie stworzenia jak one. Z ich łez powstało owo jezioro . Aby zrekompensować Fantazjanom swój wygląd, tworzą piękne, filigranowe rzeczy ze srebra. Bastian zamienił ich w kolorowe, latające, zawsze radosne stworzenia.

Spotyka się także z Atreju, który zostaje jego wiernym przyjacielem. Wpada jednak w zdradzieckie łapy złej czarownicy Xayidy, która udaje jego wierną wspólniczkę, a w rzeczywistości chce pozbyć się Dziecięcej Cesarzowej.

Bastian ma wiele przygód i wypowiada wiele życzeń, nieświadomy faktu, że z każdym życzeniem zanika jakaś cząstka jego pamięci. Wyobraźnia ludzka bowiem jest nieograniczona – ale musi posiadać materiał, który pozwala marzyć. Jeśli Bastian w Fantazjanie zażyczy sobie, by był szczupły, przystojny i wysportowany, nie będzie pamiętał, że kiedyś był gruby, brzydki i niezgrabny.

Gdy dowiaduje się o ubocznym skutku AURYNU, w Mieście Starych Cesarzy, jest już prawie za późno. Pozostały mu trzy czy cztery życzenia – jeśli je wypowie, zostanie bez pamięci, bez umysłu w tym mieście zamieszkanym przez setki osób, które również wymyśliły imię dla Dziecięcej Cesarzowej, dostały AURYN i źle go wykorzystały. Bastian musi opuścić Fantazjanę, by przeżyć.

Aby wyjść z Fantazjany, musi dostać się do Wód Życia. Droga wiedzie przez Morze Mgieł, Dom Przemian, w którym wypowiada ostatnie życzenie i pamięta tylko jeden fakt ze swego prawdziwego życia – że posiada ojca.

Dociera do Kopalni Snów, położonej w wiecznie cichej dolinie, gdzie górnik snów pomaga znaleźć sen Bastiana, przedstawiający ojca. Gdy tylko znajduje sen, który – jak wszystkie inne sny, jest szklanym witrażem, zapomina kompletnie kim jest i co robi. Wie tylko że musi dojść do Wód Życia. Prawie u celu zaczynają się mścić na nim nierozważnie wypowiedziane życzenia, i szklany sen rozpada się na kawałeczki. Jednak wierny przyjaciel, Atreju pomaga Bastianowi przejść drogę powrotną.

Zakończenie

Bastian powraca do ojca, z którym dotychczas nie mógł znaleźć wspólnego języka. Teraz to się zmienia – obaj przełamują barierę, zaczynają się poznawać.

Chłopiec jednak nie mógł zwrócić skradzionej książki, gdyż jej nie znalazł. Pan Koreander przebaczył mu, bo jak się okazało, doskonale znał Fantazjanę i właściwie pozwolił, by Bastian "ukradł" Niekończącą się historię i domyślił się, że czyta ją nowa osoba.

Bibliografia

• Ende Michael: Nie kończąca się historia: od A do Z. Warszawa: "Nasza Księgarnia", 1994. .