Niedoczynność tarczycy

Hypothyroidismus

ICD-10 E01–E03

Niedoczynność tarczycy ( łac. hypothyreosis, hypothyroidismus, ang. hypothyroidism) – choroba ludzi i zwierząt spowodowana niedoborem hormonów tarczycy , prowadzącym do spowolnienia procesów metabolicznych .

Niedoczynność tarczycy u ludzi

Epidemiologia

Niedoczynność tarczycy dotyka 1-6% osób w wieku do 60 roku życia, częstość rośnie wraz z wiekiem. Występuje około 5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Etiologia

Klasyfikacja choroby ze względu na przyczynę:

• niedoczynność pierwotna – spowodowana uszkodzeniem gruczołu tarczowego
  • zapalenia tarczycy ( choroba Hashimoto , poporodowe zapalenie tarczycy, podostre zapalenie tarczycy )
  • totalne lub subtotalne wycięcie tarczycy
  • po leczeniu jodem promieniotwórczym bądź radioterapii (głownie okolicy szyi ale także po naświetlaniu raka sutka )
  • nadmierna podaż jodu (unieczynnianie tyreoperoksydazy – zjawisko Wolffa i Chaikofa) lub jego niedobór
  • niedoczynność polekowa ( amiodaron , związki litu, leki tyreostatyczne)
  • wrodzona niedoczynność tarczycy
  • defekty enzymatyczne syntezy hormonów tarczycy lub obwodowa oporność na hormony tarczycy
• niedoczynność wtórna – będąca skutkiem niedoboru TSH (hormon tyreotropowy) wydzielanego przez przysadkę ; rzadko jako choroba izolowana, zwykle jako element zespołu niedoczynności przysadki
• niedoczynność trzeciorzędowa – wynikająca z niedostatku tyreoliberyny (TRH), wytwarzanej przez komórki podwzgórza
  • guzy podwzgórza lub okolicy
  • urazy głowy z przerwaniem ciągłości szypuły przysadki

Objawy

Niedoczynności tarczycy towarzyszą często subtelnie wyrażone objawy podmiotowe powiązane ze spowolnionym tempem reakcji katabolicznych:

• zwiększenie masy ciała
• uczucie zmęczenia, osłabienie, senność, trudności w koncentracji, zaburzenia pamięci, stany depresyjne
• łatwe marznięcie, uczucie chłodu
• przewlekłe zaparcia (spowolnienie perystaltyki )
• sucha, zimna, blada, nadmiernie rogowaciejąca skóra ( objaw brudnych kolan ) – jako wyraz zmniejszonego przepływu krwi i zahamowania czynności gruczołów łojowych i potowych
• obrzęki podskórne (tzw. obrzęk śluzowaty – skutek nagromadzenia glikozaminoglikanów ( kwas hialuronowy ) zatrzymujących wodę (dotyczą twarzy, zwłaszcza powiek), których syntezę hamuje T₃)
• łamliwe włosy, czasem przerzedzenie brwi
• zmieniony głos (pogrubienie strun głosowych)
• bradykardia zatokowa
• ściszone tony i powiększona sylwetka serca (płyn w worku osierdziowym – obrzęk śródmiąższowy)
• nieregularne miesiączkowanie

Diagnostyka

Trójjodotyronina – T3 – najaktywniejszy hormon tarczycy

O rozpoznaniu niewydolności tarczycy decyduje całokształt obrazu klinicznego oraz wynik badań hormonalnych – TSH, fT₃ i fT₄, ewentualnie inne badania w poszukiwaniu przyczyny choroby (jak USG tarczycy czy poziom przeciwciała anty-TPO).

W niewydolności pierwotnej stężenie TSH jest podwyższone, we wtórnej i trzeciorzędowej – obniżone. Stężenie fT₄ (zwykle także fT₃) jest obniżone.

Leczenie

Obowiązuje suplementacja L-tyroksyny (L-T₄) w indywidualnie dobranej dawce dobowej, rozpoczynając od dawek małych. Leczenie jest długotrwałe, zwykle dożywotnie.

Niedoczynność tarczycy (u zwierząt)

Symptomy:

• łysienie (na zadzie i szyi, zazwyczaj obustronne)
• ściemnienie skóry
• apatia

Czasami wskazówkami są drażliwość i prychanie. Nie leczona choroba powoduje długotrwałe, poważne następstwa. Dolegliwość obserwowana m.in. u psów rasy chart angielski greyhound .

Zobacz też

• Nadczynność tarczycy

Bibliografia