Niecierpek pospolity
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad astrowych
Rząd :	wrzosowce
Rodzina :	niecierpkowate
Rodzaj :	niecierpek
Gatunek :	niecierpek pospolity
Nazwa systematyczna
Impatiens noli-tangere L. Sp. pl. 2:938. 1753
Synonimy
Impatiens komarovii Pobed[2].

Gatunek trujący

Niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere) – gatunek roślin należący do rodziny niecierpkowatych . Występuje w stanie dzikim w Azji, Ameryce Północnej i prawie całej Europie ^[2]. W Polsce dość pospolity.

Morfologia

Łodyga

Szkliście prześwitująca, w węzłach zgrubiała, naga, dorasta od 30 – 100 cm. Pokryta jest cienką warstewką wosku, dołem bezlistna, u góry rozgałęziona.

Liście

Skrętoległe, jajowate , tępo ząbkowane, do 10 cm długości.

Kwiat

Kwiaty

Cytrynowo- lub złotożółte, w gardzieli czerwono nakrapiane, w 2 – 4 kwiatowych gronach wyrastających w kątach liści. Poszczególne kwiaty mają długość 3 – 4 cm. Charakterystyczna, zagięta na końcu ostroga wytworzyła się z przekształcenia działki kielicha . Dwie pozostałe działki małe i niepozorne. Korona kwiatu posiada pięć płatków – cztery zrośnięte parami, jeden wolny. W środku słupek z pięciołatkowym znamieniem i 5 sercowatych, zrośniętych pręcików.

Owoce

Lancetowatego kształtu, pękające torebki o długości 15 – 25 mm, nagie.

Ekologia

Porasta cieniste miejsca w wilgotnych lasach liściastych i iglastych , łęgi, lasy zboczowe, zarośla, brzegi strumieni. Preferuje gleby bagienne, bogate w próchnicę, w bliskości źródlisk i ruchomych wód gruntowych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia ^[3].

Biologia

Roślina jednoroczna . Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty posiadają mechanizm utrudniający samozapylenie – w młodych kwiatach pręciki zasłaniają znamię, tak, że przylatujące do kwiatów trzmiele tylko obsypują się pyłkiem. Później pręciki odchylając się odsłaniają znamię słupka umożliwiając zapylenie krzyżowe . Owoce pękają przy dotknięciu lub potrząsaniu, pod wpływem naprężeń panujących w zewnętrznych warstwach ścianek torebki. Ścianki skręcają się spiralnie i wyrzucają nasiona na znaczną odległość (do 2 m^[4]).

Roślina trująca : Zawiera słabo trującą substancję goryczową. Powoduje wymioty i zawroty głowy.

Nazewnictwo

Owoc ze ściankami skręconymi po wystrzeleniu diaspory ( nasienia )

Noli-tangere znaczy po łacinie nie dotykaj, bowiem przy dotknięciu dojrzałe owoce pękają, eksplodując nasionami na odległość kilku metrów (zobacz też Noli me tangere ).

Zastosowanie

• Dawniej używano odwaru z niecierpka jako środka moczopędnego i przeczyszczającego.
• Ziela używano do farbowania wełny na żółto.

Przypisy

Bibliografia