Nawiedzenie – opowiadanie Brunona Schulza . Utwór wchodzi w skład zbioru Sklepy cynamonowe , opublikowanego w 1933 r. nakładem Wydawnictwa "Rój".

Zarys treści

Nawiedzenie jest drugim utworem w zbiorze Sklepy cynamonowe. To krótkie opowiadanie składa się z dwóch części.

Część I zaczyna się od opisu kamienicy, w której mieszka rodzina głównego bohatera; część pomieszczeń na dole wynajmują subiekci^[1] zatrudnieni w sklepie. Główną postacią tej części oraz całego opowiadania jest ojciec, kupiec, który wskutek choroby coraz mniej czasu poświęca na prowadzenie rodzinnego interesu. Kolejne fragmenty są opisem przedziwnego, fantastycznego dialogu ojca z Bogiem. Jakub stosuje zaklęcia, lamenty i groźby, jego na poły dramatyczne, na poły groteskowe zmagania kończą się w sposób nieoczekiwany: W świetle błyskawicy ujrzałem ojca mego w rozwianej bieliźnie, jak ze straszliwym przekleństwem wylewał potężnym chlustem w okno zawartość nocnika w noc, szumiącą, jak muszla.^[2].

Część II rozpoczyna się fragmentem: Mój ojciec powoli zanikał, wiądł w oczach^[3]. Po okresie buntu wobec Stwórcy przyszedł czas uciszenia, ukojenia wewnętrznego, błogiej pogody ducha^[3]. Ojciec przestał zajmować się księgami rachunkowymi, jego zachowania stawały się coraz bardziej ekscentryczne : naśladował ptaki, zaszywał się w najciemniejszych zakamarkach domu, spędzając całe dnie wśród zakurzonych rupieci. Oddalał się od rodziny, znikał na całe dni i tygodnie, z czasem reszta rodziny przyzwyczaiła się do jego nieobecności: Przestaliśmy po prostu brać go w rachubę, tak bardzo oddalił się od wszystkiego, co ludzkie i co rzeczywiste.^[4]

Związki prozy z biografią

Obie części opowiadania łączy postać głównego bohatera i jednocześnie narratora . Czasem zdarzeń jest wczesna zima, miejscem: małe prowincjonalne miasteczko, w którym doszukiwać się można współczesnego Schulzowi Drohobycza .

Mieszkaliśmy w rynku, w jednym z tych ciemnych domów o pustych i ślepych fasadach, które tak trudno od siebie odróżnić.^[5] − ten i inne fragmenty, związane na przykład z prowadzeniem sklepu albo pogłębiającą się chorobą ojca, odsyłają czytelników do biografii pisarza. Schulz istotnie wychował się w kamienicy przy drohobyckim rynku, jego rodzina prowadziła sklep z tekstyliami , choroba uniemożliwiała ojcu prowadzenie interesu, wreszcie w jej wyniku Jakub Schulz zmarł.

Związki opowiadań Brunona Schulza z jego życiorysem są więc liczne, ale twórczość ta nie ma charakteru autobiograficznego . Opisywane zdarzenia, w warstwie dosłownej, fabularnej, najczęściej banalne, są punktem wyjścia dla wykreowania nowego, oryginalnego świata. Schulz wraca w nim do dzieciństwa, bezpiecznej krainy, wyidealizowanego czasu pierwszych zachwytów nad odkrywanym światem. Dzięki potędze wyobraźni i ogromnym możliwościom kreacyjnym, biografia jest przetwarzana w mit . Zwyczajne zdarzenia nabierają cech niezwykłości układając się w uniwersalną całość. Pisarz nazywał swoją metodę twórczą " mityzacją rzeczywistości".

Język

Język odgrywa niezwykle ważną rolę w kształtowaniu świata przedstawionego w prozie Brunona Schulza. Ma on charakter poetycki , co ujawnia się w nagromadzeniu środków stylistycznych typowych dla liryki − głównie metafor i porównań . Oba te środki nakładają się czasem na siebie, kreując niezwykłe, oryginalne obrazy. Charakterystyczne dla twórczości Schulza jest stosowanie wyszukanych w formie, rozbudowanych opisów , pełnych zaskakujących skojarzeń. Zdarzenia są zawieszone na pograniczu jawy i snu. Ich uczestnikami są nie tylko ludzie, ale i materia nieożywiona, która zaczyna "żyć własnym życiem". Tak się dzieje np. w scenie nocy w pokoju ojca:

Przypisy

Źródła

• Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów. Wrocław−Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich , 1998. .
• Jerzy Jarzębski , Wstęp. W: Bruno Schulz: Opowiadania; Wybór esejów i listów. Wrocław−Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998. .

Odnośniki zewnętrzne

• Opowiadanie Nawiedzenie udostępnione w Internecie