powiat
Frankenstein Landkreis Frankenstein
Położenie na mapie kraju
prowincja	Śląsk
landrat	Otto Ulrich Bährens
Stolica	Frankenstein
Powierzchnia	801,75 km²
Ludność ( 1939 ) •  liczba ludności •  gęstość	75 056 93,6 os./km²
Szczegółowy podział administracyjny
Miasta	5
Gminy	98

Powiat Frankenstein ( niem. Landkreis Frankenstein, pol. powiat ząbkowicki) – prusko-niemiecka jednostka podziału administracyjnego, istniejąca w latach 1816 - 1945 , wchodząca w skład prowincji śląskiej (do 1919 r.), a następnie prowincji dolnośląskiej .

Historia

Landkreis Frankenstein i Landkreis Münsterberg powstały na terenie średniowiecznego księstwa ziębickiego . Zostały one założone za panowania Fryderyka II Wielkiego , który dokonał reorganizacji administracji.

W latach 1815 - 1816 wprowadzono w Prusach jednostkę administracyjną rejencję jako pośredni szczebel administracji pomiędzy prowincją a powiatem ^[1]. Powiaty Frankenstein i Münstreberg należały do pruskiej pruskiej prowincji śląskiej i do nowo utworzonej rejencji w Dzierżoniowie ^[2]. Siedzibami starostów , urzędów powiatowych i sejmików powiatowych były odpowiednio: Ząbkowice Śląskie i Ziębice .

Taki podział pozostał praktycznie aż do lat 30. XX w., chociaż kilkakrotnie dokonywano korekty granic obu powiatów. Ostatnia za czasów niemieckich reforma administracyjna miała miejsce w 1932 r. i była związana z działaniami oszczędnościowymi rządu. Rozporządzeniem z dnia 1 sierpnia 1932 r. po niemal 200 latach zlikwidowano powiat ziębicki . Ziębice wraz z okolicami zostały włączone do powiatu ząbkowickiego, a jego północna i wschodnia część do powiatu grodkowskiego i powiatu strzelińskiego .

1 listopada 1932 r. zaczął funkcjonować na tym obszarze tzw. Wielki Powiat Ząbkowicki.

Powiat Ząbkowicki został zajęty w maju 1945 r. przez oddziały radzieckiej 59 Armii. Kilkanaście dni później 21 maja 1945 r. zaczęła działać polska administracja, a w grudniu tego samego roku powołano urząd starostwa powiatowego. Tym samym swoja działalność na tym terenie rozpoczął polski powiat ząbkowicki , który pokrywał się pod względem obszaru z przedwojennym Landkreis Frankenstein.

Landraci^[3]

• 1871 - 1901 Valerian Held
• 1902 - 1911 Karl Freiherr Schirndinger von Schirnding
• 1912 - 1918 Friedrich Wilhelm von Hohenzollern , książę pruski
• 1919 - 1932 Adolf Freiherr von Thielemann
• 1933 - 1933 dr Georg Pietsch
• 1933 - 1934 dr Georg Horstmann^[4]
• 1934 - 1944 dr Hermann Ercklentz
• 1944 - 1945 Otto Ulrich Bährens

Ludność ( 1885 - 1939 )

• 1885 r. - 50.193
• 1890 r. - 48.586, z czego ewangelicy: 8.894, katolicy: 39.492, wyznanie mojżeszowe: 142
• 1900 r. - 45.632, z czego ewangelicy: 9.337, katolicy: 36.185
• 1910 r. - 45.312, z czego ewangelicy: 9.289, katolicy: 35.896
• 1925 r. - 47.304, z czego ewangelicy: 10.700, katolicy: 36.442, wyznanie mojżeszowe: 55, inni chrześcijanie: 55
• 1933 r. - 76.610, z czego ewangelicy: 18.127, katolicy: 58.131, wyznanie mojżeszowe: 74, inni chrześcijanie: 23
• 1939 r. - 75.056, z czego ewangelicy: 17.915, katolicy: 56.480, wyznanie mojżeszowe: 30, inni chrześcijanie: 10

Podział administracyjny

1 stycznia 1945 powiat dzielił się na:

• 5 miast
• 98 gmin

Bibliografia

• R. Kamionka, Die Reorganisation der Kreiseinteilung Schlesiens in der Stein-Hardenbergschen Reformperiode, Breslau 1934.
• D. Stüttgen, H. Neubach, W. Hubatsch, Schlesien, [w:] W. Hubatsch, Grundriß zur deutschen Verwaltungsgeschichte 1815 - 1945. Preussen, Marburg/Lahn 1976.

Linki zewnętrzne

• http://www.verwaltungsgeschichte.de/frankenstein.html
• http://www.frankenstein-schlesien.de/
• http://www.zabkowice-powiat.pl/portal/index.php

Zobacz też

• powiat ząbkowicki
• Powiat Münsterberg

Przypisy