Naparstnica purpurowa
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	astrowe
Rząd :	jasnotowce
Rodzina :	babkowate
Rodzaj :	naparstnica
Gatunek :	naparstnica purpurowa
Nazwa systematyczna
Digitalis purpurea L. 1753 Sp.Pl.2 , 1753

Gatunek leczniczy

Gatunek trujący

Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L. ) – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych (wg systemów XX-wiecznych do trędownikowatych ). Występuje dziko w Europie zachodniej i środkowej, poza tym w północnej Afryce^[2]. Roślina została rozpowszechniona na ziemiach Polskich w XVIII-XIX w. jako roślina ozdobna i samorzutnie rozprzestrzeniła się w środowisku^[3]. W polskiej florze na status kenofita ( ergazjofigofit ).

Pokrój

Morfologia

Łodyga

Pojedyncza, gruba wzniesiona łodyga wyrasta z kłącza do 150 cm wysokości. W górnej swojej części jest okryta gęstymi, drobnymi włoskami.

Liście

Przy ziemi posiada różyczkę liści odziomkowych . Także łodyga jest skrętolegle ulistniona . Liście są duże, do 25 cm długości, ostro karbowane, z wyraźnymi nerwami. Liście łodygowe są siedzące. Na dolnej stronie liście są delikatnie omszone.

Kwiatostany

Kwiaty

W górnej części łodygi wyrastają kwiaty tworząc jednostronne grono . Duże, zwieszające się w dół kwiaty, rosnące na gruczołowato omszonych, krótkich szypułkach mają purpurowoczerwony kolor, wewnątrz mają ciemniejsze plamki. Rurkowato dzwonkowa korona kwiatowa jest wewnątrz owłosiona. Pięciodziałkowy kielich kwiatowy jest tylko przy nasadzie nieco zrośnięty. W kwiatku jest jeden słupek z długą i cienką szyjką, oraz 4 pręciki , przy czym dwa są wyższe, a dwa niższe.

Owoc

Torebka o jajowatym kształcie, pękająca wzdłużnie. Znajduje się w niej bardzo dużo drobnych, czarnych nasion .

Biologia i ekologia

• Na ogół roślina dwuletnia , niekiedy bylina ^[2]. Kwiaty są przedprątne , tzn., że w jednym kwiatku pręciki dojrzewają wcześniej, niż słupek. Jest to zabezpieczenie przed niekorzystnym dla rośliny samozapyleniem . Kwiaty zapylane są przez owady. Kwitnie od czerwca do września.
• Siedlisko : rośnie głównie w świetlistych lasach , w wolnych przestrzeniach kosodrzewiny , na porębach leśnych, na obrzeżach lasów, w ziołoroślach górskich. Nie robi jej różnicy, czy podłoże jest wapienne , czy granitowe , wszędzie jednak wymaga do swojego wzrostu żyznej gleby. Hemikryptofit .
• Fitosocjologia : gatunek charakterystyczny dla Ass. Digitali-Epilobietum^[4].
• Roślina trująca : Składniki chemiczne i działanie toksyczne podobnie jak u naparstnicy zwyczajnej .
• Liczba chromosomów 2n= 56^[5].

Forma o białych kwiatach

Zastosowanie

• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski  : liście (Folium Digitalis purpureae). Zbiera się je z jednorocznych roślin, przy słonecznej pogodzie, a następnie suszy.
  • Działanie : zawiera saponiny , śluzy i glikozydy o działaniu nasercowym. Najsilniej działającym z nich jest digitoksyna , stosowana w leczeniu nerwic i chorób serca. W Polsce obecnie nie stosuje się tej rośliny w ziołolecznictwie. Zamiast niej jest stosowana naparstnica wełnista , która jest mniej toksyczna.
• Roślina ozdobna  : Ze względu na swoje piękne kwiaty chętnie uprawiana w przydomowych ogródkach. Nadaje się na kwiaty cięte. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Wymaga stanowiska słonecznego lub półcienistego. Wysiewa się ją w maju-czerwcu. Sadzonki należy pikować , a jesienią wysadzać na stałe miejsce w rozstawie 30 × 40 cm. Kwitnie w drugim roku.

Zmienność

• Tworzy mieszańce z naparstnicą zwyczajną i żółtą .
• Istnieje odmiana Digitalis purpurea var. alba o białych kwiatach.

Przypisy

Bibliografia