Muszla –
wapienny
szkielet zewnętrzny
muszlowców
. W przekroju muszli można wyróżnić trzy wyraźne warstwy:
zewnętrzną konchiolinową - periostracum
, środkową porcelanową – ostracum i wewnętrzną perłową – hypostracum, zbudowaną z licznych drobnych blaszek wapiennych.
Masa perłowa
może być odkładana przez płaszcz także wokół drobin np. ziarenek piasku, które dostaną się do wnętrza muszli. Wtedy tworzą się zazwyczaj regularne grudki masy perłowej –
perły
.
Muszle
 |
Różne rodzaje muszli |
Różne rodzaje muszli
 |
Muszle mogą osiągać bardzo różne rozmiary |
Muszle mogą osiągać bardzo różne rozmiary
Budowa muszli ślimaka. 1-dołek osiowy, 2-warga, 3-otwór muszli, 4-kolumienka (wrzeciono), 5-szew, 6-zwój, 7-szczyt muszli. Skręty muszli, prócz ostatniego (najmłodszego i z otworem) tworzą skrętkę.
Muszle są charakterystycznym tworem mięczaków:
Monoplacophora
,
Polyplacophora
,
Gastropoda
,
Bivalvia
,
Scaphopoda
,
Nautilida
. Tworzone są przez specjalne gruczoły na brzegu płaszcza, i narastają w ten sposób, że gdy zwierzę rośnie, brzegi płaszcza odsuwają się od siebie, odkładając coraz to nowe warstwy substancji budujących muszlę - tak więc początek muszli jest zawsze najmniejszy i najstarszy.
Powierzchnia muszli określana jako "młotkowana"
U ślimaków obserwuje się największą różnorodność kształtu muszli. U ślimaków nagich spotyka się niewielkie szczątkowe płytki wewnątrz ciała. Większość brzuchonogów posiada jednak dość pokaźne muszle, skręcone spiralnie wokół osi, mniej lub bardziej stożkowato wzniesione, jak np. u
błotniarek
. Nieliczne muszle są skręcone płasko, w jednej płaszczyźnie np. u
zatoczkowatych
. Muszle zwinięte spiralnie, w jednej płaszczyźnie mają też łodziki (Nautilida).
U Bivalvi' muszla jest dwuklapowa i składa się z dwóch części. Muszle Monoplacophora składają się z jednej części i mają kształt nieregularnego stożka lub okrągławego "serduszka". Polyplacophora mają osłonę składającą się z kilku płytek, upodabniającą zwierzę do segmentowanych stawonogów. U
głowonogów
muszla silnie zredukowana i zanurzona w tkance ciała, tworzy tzw. os sepiae – "kość mątwy", natomiast u
Aplacophora
muszli brak.
Muszle mają także m.in.
ramienionogi
(Branchiopoda) nienależące do mięczaków. Ich muszla jest bardzo podobna do muszli małży, ale jedna część (grzbietowa) jest u nich wyraźnie mniejsza.
Do prywatnych celów kolekcjonerskich nie należy zabijać mięczaków. Tam gdzie występują, zwykle łatwo można znaleźć puste muszle. Muszle ślimaków wodnych najlepiej zbierać w miejscach gdzie prowadzone są prace pogłębiające.
Ciekawostka
Angielskie
słowo shell, oznaczające "muszla", oraz stylizowana muszla małża od ponad wieku są znakiem firmowym koncernu paliwowego
Royal Dutch Shell
. Początek firmy datuje się na rok 1833. Jej założyciel, Marcus Samuel, otworzył wtedy w Londynie sklep z antykami i orientalnymi muszlami[1].
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne
