Mur pruski (tak potocznie określa się ścianę ryglową) jest to rodzaj
ściany szkieletowej
zwanej też
szachulcową
lub fachówką (z niem. Fachwerk), wypełnionej murem z
cegły
, gruzu, czasem
gliny
i
trzciny
. W przypadku zastosowania gliny, przestrzeń między belkami wypełniało się dodatkowo pionowymi szczapami, a glinę mieszało się z
sieczką
lub innym materiałem wiążącym. Jego konstrukcja
drewniana
jest widoczna, często
impregnowana
i może być traktowana jako element dekoracyjny.
Elementy ściany ryglowej to:
-
podwalina
- belka oparta na całej długości na fundamencie i zakotwiona w nim. Podwaliny łączy się na długości na nakładkę. Od wilgoci zawartej w gruncie drewno chroni się izolacją poziomą z
papy
.
-
oczep
- górna belka zamykająca ścianę, przejmuje obciążenia od belek
stropowych
lub
krokwi
dachowych
.
-
słupki
- w rozstawie ok. 1,0 - 1,5 m. Słupki połączone są z podwaliną i oczepem na
czopy
.
-
zastrzały
- ukośne belki w skrajnych polach przenoszące siły parcia wiatru i zapewniające
stateczność
budynku. Z podwaliną i oczepem łączy się je na
wręby
.
- rygle (rozwory) - elementy dzielące pola między słupami i ograniczające otwory okienne i drzwiowe. Ich zadaniem jest przejęcie obciążenia od wypełnienia i przekazanie go na słupki. Rygle ze słupkami łączy się na wręby ukośne a z zastrzałami na czopy.
Mur pruski znany jest od
średniowiecza
.
Stosowany był w budownictwie mieszkalnym i gospodarczym głównie w
Europie Północnej
, w
Anglii
,
Niemczech
,
Francji
,
Holandii
,
Danii
i
Szwecji
.
Budowle z muru pruskiego występują na
Śląsku
, w zachodniej i północno-wschodniej
Polsce
, na
Kaszubach
: zabytkowe zabudowania w
Swołowie
i na
Helu
, w
Łęgowie
(stara plebania) czy
Warmii
i
Mazurach
. Jego rozpowszechnienie jest związane z kolonizacją na
prawach niemieckich
. W Polsce wyróżnia się kilka typów domów szachulcowo-ryglowych:
- dolnośląski
- kaszubski
- lubuski
- łużycki
- sudecki
- wielkopolski
Zobacz też
