Firefox
przeglądarka internetowa
Logo programu
Interfejs programu
Producent	Mozilla Corporation / Mozilla Foundation
System operacyjny	Linux , Mac OS X , Windows
Pierwsze wydanie	0.1 ( 23 września 2002 )
Aktualna wersja stabilna	( 27 października 2010 ; 5 dni temu)
Aktualna wersja testowa	( 14 września 2010 ; 48 dni temu)
Licencja	MPL / GPL / LGPL / EULA [1]
mozilla.com / mozilla-europe.org

Mozilla Firefox – otwarta przeglądarka internetowa oparta na silniku Gecko , stworzona i rozwijana przez Korporację Mozilla oraz ochotników. Obecnie zajmuje drugą pozycję (31,15% udziału) w rankingu najpopularniejszych przeglądarek na świecie pod względem liczby użytkowników^[2] oraz pierwszą w Polsce^[3].

Początkowo przeglądarka nosiła nazwę Phoenix. 14 kwietnia 2003 roku zmieniono nazwę przeglądarki na Firebird, a 9 lutego 2004 roku na Firefox. Twórcy przeglądarki zaznaczają, że preferowanym skrótem nazwy jest Fx lub fx, jednak na świecie często używany jest skrót FF^[4][5][6].

Nazwa

Projekt, z którego wyłonił się Firefox, początkowo funkcjonował pod kodową nazwą m/b (lub mozilla/browser). 23 sierpnia 2002 przeglądarka została wydana pod nazwą Phoenix (od mitologicznego feniksa ) i rozpoczęły się jej publiczne testy.

Po raz pierwszy nazwę przeglądarki zmieniono 14 kwietnia 2003 ^[7]. Z powodu konfliktu nazw oprogramowania Mozilli i producenta BIOS -u Phoenix Technologies , Phoeniksa przemianowano na Firebirda. Wywołało to mieszane reakcje użytkowników, a wątpliwości pojawiły się, gdy okazało się, że tę nazwę nosi już baza danych Firebird (dystrybuowana zresztą na licencji Mozilla Public License )^[8]. W celu uniknięcia pomyłek w nazewnictwie, Fundacja Mozilla zdecydowała, że jedyną i oficjalną nazwą nowej przeglądarki będzie Mozilla Firebird. Jednak pod presją społeczności FLOSS , naciskającej na kolejną zmianę, 9 lutego 2004 obowiązującą nazwą stała się Mozilla Firefox, lub krócej – Firefox^[4].

Ostateczna nazwa przeglądarki pochodzi od dosłownego angielskiego tłumaczenia nazwy pandy małej w potocznym języku chińskim – hǔo hú (火狐), która dosłownie oznacza ognisty lis i często jest stosowana także na określenie zwykłego lisa . Nazwa firefox znalazła się na stronie internetowej Wellington Zoo zamiast właściwej nazwy angielskiej (red panda, lesser panda), choć w języku angielskim jako oznaczenie tego zwierzęcia nie jest popularna. Dopiero twórcy przeglądarki rozpowszechnili termin firefox w znaczeniu panda mała, a nie ognisty lis. Mimo to twórca loga Firefoksa ostatecznie umieścił w nim lisa, choć pierwotnie zamierzał zamieścić pandę małą.

Mozilla zarejestrowała nazwę Firefox jako zastrzeżony znak handlowy .

Rozwój

Prace nad projektem rozpoczęto w 2002. Celem przyświecającym powstaniu Firefoksa było stworzenie nowej przeglądarki internetowej (oddzielnie od zintegrowanego pakietu Mozilla Suite ). Programiści z całego świata postawili sobie za cel zaprojektowanie aplikacji nie obciążającej zbytnio komputera i łatwej do pobrania poprzez Internet. Miała być szybka i przyjazna dla użytkownika, a struktura projektu miała ułatwiać jego rozwijanie (początkowo program miał posiadać tylko najważniejsze opcje, by dzięki rozszerzeniom możliwe było jego rozbudowywanie według potrzeb i chęci). Z czasem Firefox stał się najważniejszym projektem tworzonym przez Korporację Mozilla ^[9].

Od pierwszego wydania Phoeniksa 23 września 2002 Firefox przeszedł daleką drogę. Razem z wprowadzaniem nowych wersji dodawano kolejne opcje i funkcje, niektóre z nich zastąpiły istniejące dotąd, przejściowe rozwiązania. Zdarzały się czasem konflikty wersji między programem a rozszerzeniami i motywami, będącymi jednym z głównych atutów przeglądarki Mozilli. Ostatecznie, angielska wersja Firefoksa 1.0 ukazała się 9 listopada 2004. Kolejnie, ostateczne wydanie Firefoksa 2 (2.0.0.20) ukazało się 18 grudnia 2008.

Historia zmian

1. ↑ wersje alpha i nightly builds przed 28 czerwca 2010 posiadały silnik Gecko w wersji 1.9.3

Wersja 1.0

Ta wersja przeglądarki została wydana 9 listopada 2004 . Posiadała interfejs z wyszukiwarką, przeglądanie w kartach. W wersji 1.7 wprowadzono funkcję czytnika RSS .

Wersja 2.0

Mozilla Firefox 2.0.0.6 uruchomiona pod Windows XP

22 marca 2006 została wydana wersja alfa 1 (Bon Echo Alfa 1) przeglądarki Mozilla Firefox 2 z silnikiem Gecko 1.8.1.

Finalna wersja przeglądarki została wydana 24 października 2006 . Wśród nowości znalazła się między innymi ulepszona obsługa SVG i JavaScriptu 1.7 oraz odświeżony interfejs.

Druga wersja przeglądarki jest ostatnią wersją działającą na systemach Windows 98 i Windows NT 4.0 , a także Mac OS X 10.2.8 .

Użytkownicy korzystający z wersji 2.0.0.16 będą mogli zaktualizować przeglądarkę do wersji 3.0 poprzez wbudowane aktualizacje^[23]. Wsparcie dla Firefoksa 2 zakończyło się 18 grudnia 2008, wydaniem wersji ostatecznej, 2.0.0.20^[24].

Wersja 3.0

Mozilla Firefox 3.0 w Ubuntu

Rozwojowa wersja 3.0 nosiła nazwę kodową Gran Paradiso^[25], pierwsze wydania, aż do wersji 3 alfa 1 (wydanej 6 grudnia 2006 ) nosiły nazwę Minefield^[26]. Gran Paradiso – identycznie jak w przypadku innych kodowych nazw Firefoksa – jest nazwą autentycznego miejsca – pasma górskiego w Alpach Graickich .

Najpoważniejszymi zmianami w wersji trzeciej są: implementacja silnika Gecko 1.9 , ujednolicenie i lepsza wydajność wyświetlania elementów graficznych przy użyciu biblioteki cairo . Firefox 3 jest pierwszą oficjalną wersją przeglądarki Mozilli, która w pełni przechodzi test Acid2 . Nowa wersja nie będzie współdziałała z systemami Windows 95 , Windows 98 , Windows NT i Windows Me , ze względu na brak wsparcia dla tych systemów ze strony Microsoftu . W wersji na komputery Mac, wymaganym systemem operacyjnym będzie Mac OS X v10.4 lub nowszy^[27], w zamian umożliwiając lepszą integrację z natywnym środowiskiem graficznym.

Z bardziej widocznych zmian, usprawniony został menedżer pobierania plików, z uwzględnieniem możliwości wyszukiwania w historii. Wtyczki i dodatki są w tej wersji zarządzane przez nowy menedżer dodatków^[28]. Drobnej modyfikacji poddany został również mechanizm zapamiętywania haseł – wyskakujące okienko, za pomocą którego użytkownik mógł wybrać, czy dane użyte do logowania mają być zapamiętane, zostało zamienione na pasek wyboru nie blokujący interakcji ze stroną^[29]. Zmienił się również sposób podpowiadania użytkownikowi adresu strony – po wpisaniu pierwszych znaków generowana jest lista na podstawie historii odwiedzin, ich częstości oraz na podstawie dodanych wcześniej zakładek^[30].

Firefox 3 w pełni obsługuje kontrowersyjny atrybut ping (zobacz więcej w oddzielnej sekcji).

Z okazji wydania Firefoksa 3.0 zespół programistów Internet Explorera wysłał Mozilli tort z gratulacjami^[31][32], podobnie jak po premierze Firefox 2^[33][34].

Wersja 3.5

Tryb prywatny w Firefoksie 3.5

Wersja 3.5, o nazwie kodowej Shiretoko ^[35], została zaplanowana głównie w celu włączenia obsługi znaczników < video > i <audio> zdefiniowanych w specyfikacji HTML 5 , a także cross-site XMLHttpRequest pozwalającego na budowanie bardziej złożonych aplikacji sieciowych i łatwiejszą implementację mashupów . Prawdopodobnie załączona zostanie także natywna obsługa JSON DOM wraz z pełną obsługą CSS3 Selectors ^[36][37].

Firefox 3.5 wykorzystuje silnik Gecko 1.9.1 zawierający kilka dodatkowych funkcji, których nie miało wydanie 3.0. W wersji beta 2 pojawił się „ tryb prywatny ” pozwalający na przeglądanie internetu bez zostawiania jakiegokolwiek śladu w komputerze użytkownika^[38]. Firefox 3.5 zawiera także obsługę geolokalizacji , opierającej się na danych wymienianych z Google (do Google są wysyłane m.in. sztuczny unikalny identyfikator, odświeżany co dwa tygodnie i zachowywany przez przeglądarkę oraz identyfikatory pobliskich urządzeń bezprzewodowych)^[18].

Deweloperzy Mozilli zmienili numer z 3.1 na 3.5 przy wersji Beta 4, aby zwrócić uwagę na znaczne zmiany, jakie zostały wprowadzone w tej wersji^[39].

Wersja 3.6

Wersja 3.6 beta 3 przeglądarki Mozilla Firefox

Wydanie następne po Firefoksie 3.1 (teraz nazywanym 3.5) miało pierwotnie nosić oznaczenie 3.2. Deweloper Mozilli, Mike Shaver, ogłosił, że od tego czasu wersja ta będzie miała numer 3.6. Zwrócił jednak uwagę, że oznaczenie to jest tymczasowe i może okazać się, że numer ów się jeszcze zwiększy^[40]. Nazwą kodową tej wersji jest „Namoroka”^[41]. Jej rozwój rozpoczął się 1 grudnia 2008^[42]. Ostatecznie wersja 3.6 wydana została 21 stycznia 2010 . Używa ona silnika Gecko 1.9.2 na platformie Mozilla 2. W wersji tej zawartych jest parę znaczących usprawnień interfejsu w szczególności nowy sposób przełączania kart, który został usunięty z wersji 3.1 beta 2 oraz natywna obsługa dla skórek Personas (w poprzednich wersjach dostępna jako rozszerzenie). Firefox 3.6 obsługuje także parę nowości związanych z Windows 7 : aero shake, jump list oraz pasek postępu na pasku zadań^[43].

Projekt Lorentz

W wersji 3.6.4 Firefoksa Mozilla po raz pierwszy do tak zwanej „małej” aktualizacji dołączyła nową funkcję (nie zaś tylko poprawki błędów). Jest to mechanizm OOPP („Out-Of-Process-Plugins”, pol. „pluginy poza głównym procesem”) rozwijany wcześniej w ramach projektu Lorentz^[20]. Wprowadza on izolację trzech popularnych wtyczek (Adobe Flash, Microsoft Silverlight i Apple Quicktime) od głównego procesu przeglądarki; dzięki temu awaria któregoś z pluginów nie wyłączy przeglądarki.

Mechanizm OOPP został włączony wyłącznie w wersjach Firefoksa na systemy Windows oraz Linux; implementacja dla Mac OS X w wersji 10.6 i wyższych pojawi się w przyszłych wersjach przeglądarki; wersja 10.5 i wcześniejsze nie będą wspierane^[44]. W Firefoksie 3.6.4 OOPP jest domyślnie wyłączone dla pozostałych wtyczek; kolejna „duża” wersja ma aktywować ów mechanizm również dla pozostałych pluginów.

Wersja 3.7/4.0

Wersja 4.0 beta 6 przeglądarki Mozilla Firefox

17 lipca 2009 Mozilla przedstawiła projekt nowego wyglądu przeglądarki Mozilla Firefox 3.7. Wykorzystuje on efekty przezroczystości w systemach Windows Vista i Windows 7 ^[45]. Szkice nowego interfejsu graficznego zostały również zaprezentowane dla systemów Linux i Mac OS X^[46][47]. Pierwsza wersja alfa edycji 3.7 została wydana 10 lutego 2010, drugą wersję alfa wydano 28 lutego , a trzecią 17 marca . W wersji alfa 3 wprowadzono usprawnienia w przetwarzaniu JavaScriptu, wiele ulepszeń dotyczących wydajności, stabilności i bezpieczeństwa, lepsza obsługa HTML5 , CSS , DOM i SVG , obsługę WebGL i Direct2D . Zostały dodane nowe ikony paska nawigacji. Firefox 3.7 miał być wydany późną jesienią i używać silnika Gecko w wersji 1.9.3.^[48]

15 stycznia 2010 Mike Beltzner, szef prac nad Firefoksem wypowiedział się na temat posta na blogu mówiącego o tym, że Mozilla jednak nie wyda wersji 3.7 z powodu rzekomego wprowadzenia nowej polityki firmy w sprawie wydawania wersji Firefoksa^[49]. Beltzner stwierdził, że „plotki jakoby wydanie 3.7 miało zostać porzucone są mocno przesadzone.” Napisał on, że nie jest istotne, jaki numer będzie nosiła nowa edycja Firefoksa (tu: 3.7 czy 4.0), ale jaką funkcjonalność będzie reprezentować^[50]. Niektóre z proponowanych wcześniej dla wersji 3.7 usprawnień mogą zostać wprowadzone nawet wcześniej, jak stało się z mechanizmem Out-Of-Process-Plugins (OOPP), który dodano już do Firefoksa 3.6.4.

W Firefoksie 4.0, którego premiera planowana jest na początek 2011^[21], Mozilla planuje wykorzystać silnik Gecko w wersji 2.0, w którym poprawiono obsługę HTML5^[51], CSS3, WebM i WebGL ^[52].

Pierwsze prototypy nowego interfejsu dla systemów Windows^[53], Mac OS X^[54] i Linux^[55] zostały zaprezentowane w lipcu 2009. Wśród nowości znajdą się m.in. menadżer kont^[56], przebudowany menadżer rozszerzeń, karty aplikacji, integracja z Firefox Sync , obsługa ekranów multidotykowych oraz 64-bitowa wersja przeglądarki w systemie Mac OS X^[22].

Mozilla 2

13 października 2006 Brendan Eich napisał o planach dla Mozilli 2. Te zmiany obejmują usunięcie XPCOM API, przełączanie do standardowego języka C++ , JIT z JavaScript 2 (znany jako projekt Tamarin), narzędzie czasu uruchomienia i kontroli bezpieczeństwa^[57][58]. Zapowiedziano również, że obsługa protokołu Gopher zostanie domyślnie usunięta.

Cechy i funkcjonalność

Bezpieczeństwo

Przeglądarka Firefox obsługuje technologie zabezpieczeń obsługiwane przez większość pozostałych nowoczesnych programów tego typu (szyfrowanie SSL z obsługą certyfikatów, konfigurowalne ustawienia prywatności, ścisła kontrola uprawnień w obiektowym modelu dokumentu , ograniczenia dla języków Javascript i Java ). W odróżnieniu od Internet Explorera i podobnie jak wiele konkurujących z nim przeglądarek, produkt Mozilli nie obsługuje kontrowersyjnej technologii ActiveX oraz nie opiera się w równie dużym stopniu na podziale witryn na strefy bezpieczeństwa. Obie te cechy uważane są przez część ekspertów za istotny atut tego programu.

W przeglądarce Mozilli znajdowane jest relatywnie dużo błędów zabezpieczeń, ale są one z reguły mniej poważne, a także są korygowane znacznie szybciej, niż w przypadku produktów firmy Microsoft^[59][60]; według redaktora Washington Post , użytkownicy Internet Explorera byli narażeni na znane, niezałatane jeszcze ataki przez 284 dni w roku 2006^[61], podczas gdy dla Firefoksa, najdłuższy okres bez dostępnych poprawek wyniósł 9 dni. Na dzień 2009-03-26 w Firefoksie 3.0 była niezałatana 1 z 11 publicznie znanych (wg firmy Secunia) luk bezpieczeństwa^[62].

Fundacja Mozilla oferuje użytkownikom, którzy wykryją krytyczny błąd zabezpieczeń Firefoksa nagrodę w wysokości 500 dolarów i koszulkę Mozilli^[63]. Celem tej kampanii jest zachęcenie ludzi do odnajdywania i zgłaszania wszelkich luk bezpieczeństwa w ich produktach, co – w opinii fundacji – czyni je bardziej bezpiecznymi^[64]. W przypadku wersji 3.5, pierwsza luka krytyczna została znaleziona po niecałych trzech tygodniach od premiery^[65]

Obsługa standardów

Firefox jest w dużym stopniu zgodny z istniejącymi standardami i wytycznymi światowej organizacji W3C – obsługuje nowoczesne technologie takie jak HTML , XHTML , CSS , CSS2 (przechodzi test ACID2 ), częściowo CSS3 , JavaScript , MathML , SVG , XSLT i XPath . Poprawnie wyświetla przezroczystość obrazków w formacie PNG . Pewne elementy ze standardów W3C jednak nie są zaimplementowane lub są zaimplementowane szczątkowo^[66].

Obecnie trwają prace nad niezaimplementowanymi dotąd standardami XForms i XInclude ^[67].

Z drugiej strony trwają (zaawansowane) prace^[68] nad implementacją specyfikacji stworzonej przez organizację WHATWG (która jest podmiotem niezależnym od W3C). W szczególności, planowane jest wdrożenie i domyślne włączenie^[69] obsługi kontrowersyjnego^[70][71][72] atrybutu „ping”^[73] w znacznikach <a> oraz <area>, którego jedynym celem jest dodatkowe umożliwienie zainteresowanym podmiotom (np. reklamodawcom internetowym) śledzenia zachowań użytkowników (tj. wybierania przez nich odnośników).

Firefox obsługuje także kilka przestarzałych rozwiązań zastosowanych w Internet Explorerze , by umożliwić względnie poprawne działanie źle napisanych stron na przeglądarce ze „stajni” Mozilla. Jest to dość kontrowersyjna decyzja twórców, spora część użytkowników odbiera ją jako odejście od idei szerzenia standardów W3C na rzecz dotarcia do szerszej liczby odbiorców.

W teście Acid3 Firefox 2 uzyskuje 53/100 punktów, natomiast wersja Firefox 3.6 uzyskuje 94/100^[74].

W Firefoksie jest także zaimplementowany^[75] własnościowy (zastrzeżony) protokół^[76] od Google nazwany przez tę firmę „safebrowsing” (używany do wymiany danych – pomiędzy Google a przeglądarką – związanych z tzw. „ochroną przed phishingiem/malwarem”), który nie jest otwartym standardem . Jest to w bezpośredniej sprzeczności z Manifestem Mozilli^[77], często cytowanym dokumentem podczas marketingowych zabiegów promujących Firefoksa.

Przeglądanie w kartach

Przeglądanie w kartach w Firefoksie

Program obsługuje wyświetlanie stron w kartach , co pozwala użytkownikowi na wyświetlanie wielu stron w jednym oknie programu. Opcja ta została przejęta z pakietu Mozilla Suite , która z kolei opierała się o rozwiązanie zastosowane w rozszerzeniu MultiZilla dla SeaMonkey .

Firefox pozwala na ustawienie wielu stron domowych, poprzez podanie listy adresów oddzielonych pionową kreską (|). Są one automatycznie otwierane w nowych kartach po uruchomieniu przeglądarki. Natomiast kliknięcie na przycisk strona domowa otworzy pierwszą stronę w aktywnej karcie (jak przy pojedynczej stronie domowej), a pozostałe otworzą się w nowych kartach.

Blokowanie wyskakujących okienek

Firefox zawiera zintegrowany i konfigurowalny system do blokowania wyskakujących okienek . Ta funkcja była w nim zaimplementowana już od wczesnych wersji beta i – do czasu, gdy o podobną opcję wzbogacił się Internet Explorer po instalacji Windows XP Service Pack 2 – była jedną z kart przetargowych Mozilli w starciu z przeglądarką producenta z Redmond . Domyślnie, Firefox blokuje wszystkie wyskakujące okna, można jednak skonfigurować białą listę stron, z której wyskakujące okna blokowane nie będą. Można również wyłączyć blokadę, umożliwiając stronom otwieranie okien lub pozwolić otworzyć wyskakujące okno tymczasowo. System ten potrafi również zablokować okna generowane przez wtyczkę Flasha lub Javy .

Każde zablokowanie okienka powoduje wyświetlenie stosownej informacji, w której można zobaczyć jego adres URL , a także zablokować je lub dodać do białej listy.

Zintegrowany menedżer pobierania plików

Menadżer pobierania w Firefoksie 3

Firefox zawiera zintegrowany menedżer pobierania plików. Pobierane pliki mogą być automatycznie otwierane w zależności od typu, bądź też zapisane bezpośrednio na dysk – domyślnie na pulpit w systemach Windows i katalogu użytkownika w systemach GNU/Linux . Domyślna lokacja może być zmieniona na inną, można też nakazać programowi pytanie o katalog zapisu dla każdego pobierania.

Menedżer pobierania w obecnej wersji nie posiada opcji wznawiania pobierania po zamknięciu przeglądarki^[78].

W wersji 0.8 wprowadzone zostało ujednolicone okno, zawierające dane o wszystkich, pobieranych plikach . Przed wersją 0.8 każde pobieranie otwierane było w osobnym oknie, niczym w konkurencyjnym Internet Explorerze .

Inne funkcje

Wzorem pierwotnej przeglądarki ( Mozilla Suite ), Firefox posiada dwa narzędzia, ułatwiające tworzenie stron internetowych – są to inspektor DOM i konsola JavaScript . Przy instalacji użytkownik może zdecydować się na nieinstalowanie wybranych komponentów. Najnowsza wersja przeglądarki umożliwia również zapisywanie i przywracanie sesji (zestawu przeglądanych kart).

Integracja z Google

Domyślne ustawienie paska adresu Firefoksa oferuje opcję „Szczęśliwy traf” wyszukiwarki Google. Po wpisaniu interesującego nas hasła uruchomiona zostaje opcja przekierowująca do pierwszej strony na liście wyników wyszukiwania. Dodatkowo Firefox posiada specjalny pasek wyszukiwania ułatwiający korzystanie z różnych wyszukiwarek za pomocą wtyczek wyszukiwawczych Mycroft (rozwiązanie podobne jak w Mozilla Suite ), domyślnie pasek ten zawiera parę podstawowych wtyczek instalowanych razem z przeglądarką (w polskiej wersji są to: Google (domyślnie), polska Wikipedia, Merlin, Allegro, PWN, NetSprint, Polska Biblioteka Internetowa, Wirtualna Polska). Pasek wyszukiwania umożliwia doinstalowanie dowolnych wyszukiwarek oferowanych na stronie domowej Mycroft (ponad 1600 wtyczek wyszukiwawczych; każdy może też tworzyć i dodawać własne).

Zobacz też Mozilla a Google.

Wymagania sprzętowe i systemowe

Obsługiwane systemy operacyjne

Kod źródłowy przeglądarki dostępny jest na potrójnej licencji MPL / GNU GPL / LGPL . Jednakże oficjalnie skompilowane wydania są dodatkowo obwarowane licencją dla użytkownika końcowego (tzw. EULA )^[1][79][80].

Korporacja Mozilla udostępnia wydania dla systemów:

• Linux
• Mac OS X
• Microsoft Windows 2000 , XP , Server 2003 , Vista , Windows 7

Począwszy od wersji 3 Firefox nie obsługuje rodziny systemów Windows 9x (czyli Microsoft Windows 95 , 98 oraz ME )^[81]. Obsługa tych systemów została porzucona ze względu na wprowadzenie nowego podsystemu graficznego ( Cairo ) oraz braku wsparcia Microsoftu dla tych systemów.

Wersje dla innych systemów rozwijane są przez osoby spoza Fundacji Mozilla . Przeglądarka Firefox dostępna jest na platformę Solaris (x86 i SPARC), OS/2 , AIX , Haiku i FreeBSD . Rozwijane są również wersje dla 64-bitowych wersji Windows ^[82].

Linux

• jądro Linux w wersji 2.2.14 lub nowsze
• biblioteka glibc 2.3.2 lub nowsza
• biblioteka GTK+ 2.10 lub nowsza
• XFree86 3.3.6 lub nowsze
• biblioteka Fontconfig (xft)
• biblioteka libstdc++5
• procesor Pentium II lub AMD K6-III+ 233 MHz lub więcej (zalecane: 500 MHz)
• 64 MB pamięci RAM (zalecane: minimum 128 MB RAM)
• 52 MB wolnego miejsca na dysku twardym ^[83]

Mac OS X

• procesor PowerPC G3 (zalecane: minimum PowerPC G4 ) lub Intel x86
• 128 MB pamięci RAM (zalecane: minimum 256 MB RAM)
• 200 MB wolnego miejsca na dysku twardym
• Mac OS X 10.4.x lub nowszy^[83]

Microsoft Windows

• Windows 2000 , Windows XP , Windows Server 2003 , Windows Vista , Windows 7
• procesor Pentium 233 MHz lub lepszy (zalecane minimum 500 MHz)
• 64 MB pamięci RAM (zalecane minimum 128 MB)
• 52 MB wolnego miejsca na dysku twardym ^[83]

Dodatki

Istnieją trzy rodzaje dodatków do Firefoksa: są to rozszerzenia, motywy i wtyczki . Pierwsze dwa można dowolnie wyłączać, włączać i usuwać z poziomu przeglądarki, wtyczki można usuwać jedynie bezpośrednio z folderu instalacji Firefoksa. Jako dodatki można również zaliczyć wyszukiwarkę (a dokładniej funkcje ich dodawania), jednak oficjalnie się jej do nich nie dodaje.

Motywy

Firefox obsługuje tzw. „motywy” – inaczej skórki, będące tematami graficznymi pozwalającymi na zmianę wyglądu interfejsu ( ikony + kolorystyka). Motywy są spakowanymi archiwami, zawierającymi arkusz stylów CSS i pliki graficzne. Można je instalować bezpośrednio ze strony www , dzięki specjalnie utworzonym skryptom JavaScript . Niedogodnością jest konieczność zrestartowania przeglądarki w celu zastosowania zainstalowanego już motywu. Problem ten rozwiązano częściowo wprowadzając „Minimotywy” (ang. Personas), które jednak umożliwiają tylko zmianę tła okna.

Domyślne motywy graficzne przeglądarki Firefox 3.

Microsoft Windows Vista motyw „Strata”[84].	Microsoft Windows XP motyw „Strata”[84].
Mac OS X motyw „Firelight”[84].	Linux „Tango”[84] motyw na Ubuntu .

Rozszerzenia

Dzięki rozszerzeniu Chatzilla można korzystać z IRC -a. Na zdjęciu Chatzilla w systemie operacyjnym SUSE Linux .

Funkcjonalność programu można zwiększać za pomocą rozszerzeń – są to instalowane dodatkowo moduły: od najprostszych – w niewielkim stopniu modyfikujących pracę przeglądarki, aż po rozbudowane, złożone, zewnętrzne aplikacje.

Firefox jest przeglądarką, która w bardzo szerokim zakresie daje się dostosować do potrzeb użytkownika. Dzięki rozszerzeniom można wzbogacić ją o obsługę gestów myszy, blokowanie reklam, grafiki, animacji Flash, narzędzia dla webmasterów, zaawansowane zarządzanie kartami, integrację z zewnętrznymi aplikacjami i wiele innych. Kilka innych projektów fundacji Mozilla takich jak ChatZilla i Kalendarz zostało zaimplementowanych jako rozszerzenia do Firefoksa (tzw. moduły).

Typowe rozszerzenie ma rozmiar zwykle od kilku do kilkudziesięciu KB (rzadko kilkaset KB). Rozszerzenia zawierają deklarację z jakimi wersjami Firefoksa są kompatybilne. Przeglądarka w innej wersji niż zadeklarowana w rozszerzeniu nie zainstaluje rozszerzenia. Po zaktualizowaniu przeglądarki rozszerzenia zadeklarowane jako niekompatybilne są automatyczne wyłączane i konieczne jest oczekiwanie na zaktualizowaną wersję rozszerzenia. Czasami aktualizacja rozszerzenia polega jedynie na zmianie deklaracji zgodności. Witryny udostępniające rozszerzenia zwykle podają zakres wersji Firefoksa, z którymi będzie w stanie poprawnie współpracować.

Osobną kwestią jest sprawa bezpieczeństwa przy instalacji rozszerzeń, ponieważ teoretycznie możliwe jest zainstalowanie takiego, którego autorzy próbują wykraść prywatne dane z komputera lub – co gorsza – uszkodzić niektóre kluczowe funkcje lub stworzyć lukę bezpieczeństwa.

W celu przeciwdziałania ewentualnym skutkom, twórcy rozszerzeń udostępniają białe listy stron zaufanych, oferujących rzetelne i sprawdzone oprogramowanie. Zabezpieczeniem ze strony programu jest zablokowanie na okres 5 sekund przycisku instalacji rozszerzenia, co zmniejsza ryzyko przypadkowego jej rozpoczęcia, bez zaznajomienia się z komunikatem o bezpieczeństwie i adresem serwisu udostępniającego dany dodatek.

Aby włączyć, wyłączyć lub odinstalować rozszerzenie niezbędne jest zrestartowanie programu. Jest to jeden z większych mankamentów Firefoksa.

Rozszerzenia nie zawsze dodają nową funkcjonalność. Część z nich, jak np. Download Manager Tweak (zmieniające wygląd menedżera pobierania plików), ulepsza istniejące już funkcje.

W serwisie Mozilla Update dostępnych jest ponad 1900 rozszerzeń (stan na wrzesień 2006 ), podzielonych na 19 kategorii – najwięcej dodatków zawierają kategorie: różne, nawigacja (po witrynach), narzędzia wyszukiwawcze, integracja (z usługami) witryn, narzędzia deweloperskie. Jedynie niewielka część rozszerzeń jest tłumaczona przez internautów skupionych wokół Polskiej Bazy Rozszerzeń. Alternatywą pozostaje korzystanie z anglojęzycznych wersji rozszerzeń, które bez problemu współpracują z polską wersją przeglądarki.

Wtyczki

Wtyczki to dodatki potrzebne do poprawnego przeglądania niektórych stron, które usprawniają współpracę z (głównie komercyjnymi) programami zewnętrznymi (osadzanymi w przeglądarce) bądź oferują wyświetlanie treści nieobsługiwanych natywnie przez przeglądarkę, jak np. Adobe Acrobat , QuickTime , Flash czy RealPlayer . Wtyczki instaluje się również bezpośrednio ze stron Mozilli lub po kliknięciu w odpowiedni odnośnik na stronach (zastępujący miejsce, którego bez danego dodatku nie można wyświetlić).

Lokalizacje Firefoksa

Aktualnie, Firefox dostępny jest w 41 wersjach językowych , a dalsze są w przygotowaniu. Obecnie dostępne wersje językowe to: afrikaans , albańska , angielska , arabska , asturyjska , baskijska , białoruska , chińska , czeska , duńska , fińska , francuska , fryzyjska , grecka , hebrajska , hiszpańska , irlandzka , japońska , katalońska , koreańska , litewska , macedońska , mongolska , niderlandzka , niemiecka , norweska , pendżabska , polska , portugalska , rosyjska , rumuńska , słowacka , słoweńska , szwedzka , turecka , węgierska , włoska , xhosa i zuluska . Mimo tak licznych lokalizacji samego programu treść licencji użytkownika końcowego ( EULA ) dotycząca Firefoksa 2 jest dostępna tylko w kilku językach; w szczególności, nie jest dostępna w języku polskim^[85]. Tekst polityki prywatności (która stanowi integralną część EULA) jest dostępny wyłącznie w języku angielskim^[86].

Mozilla Foundation stara się dotrzeć do jak największej grupy użytkowników i chętnie przyjmuje nowe zespoły lokalizacyjne, nawet jeśli chodziłoby o dialekty lub gwarę .

Poprzez używanie zewnętrznych plików zawierających przetłumaczone polecenia, proces tłumaczenia odbywa się bez ingerencji w kod programu, a do edycji plików *.dtd (w których zawarte jest tłumaczenie) wystarczy zwykły edytor tekstowy.

Oficjalnymi, polskimi lokalizacjami Firefoksa zajmuje się zespół Aviary.pl . Grupa, która rozpoczęła działalność w marcu 2004 , od września 2004 odpowiada za przygotowanie spolonizowanych wersji produktów Mozilli takich jak Firefox czy klient poczty Thunderbird .

Polskie wersje produktów Mozilli są, oprócz języka interfejsu i drobnych zmian (strona główna, zakładki), identyczne z wyjściowym produktem – fundacja Mozilla zabrania wydawania pod jej marką skompilowanych wersji kodu różniącego się od wersji oryginalnej^[87].

Rynkowy sukces Firefoksa

Źródła ze stron marketingowych fundacji Mozilla podają, że przeglądarka Firefox, wydana 9 listopada 2004 , została pobrana milion razy w ciągu 24 godzin od premiery. W ciągu 99 dni od tej daty pobrano ją 25 milionów razy, 29 kwietnia 2005 roku została pobrana 50-milionowa kopia programu^[89], natomiast 19 października 2005 ogłoszono pobranie 100-milionowej kopii programu. Dane te uwzględniają tylko oficjalne strony Mozilli i nie biorą pod uwagę na przykład pakietów Firefoksa w dystrybucjach Linuksa .

Obecna czołówka najpopularniejszych przeglądarek na świecie przedstawia się następująco (dane z czerwca 2010 wg serwisu StatCounter):^[2]

1. Internet Explorer – 52,86%
2. Firefox – 31,15%
3. Chrome – 9,24%
4. Safari – 4,07%
5. Opera – 1,91%

Użycie przeglądarek w Polsce, wg danych z okresu 31 maja – 6 czerwca 2010 wg ranking.pl:^[3]

1. Mozilla Firefox – 50,7%
2. Internet Explorer – 30,4%
3. Opera – 10,47%
4. Chrome – 6,73%
5. Safari – 0,61%
6. NetFront – 0,11%
7. Opera Mini – 0,10%

Użycie poszczególnych wersji Firefoksa ze wszystkich używanych przeglądarek, wg danych z okresu 31 maja – 6 czerwca 2010 wg ranking.pl:^[3]

1. Firefox 3.x – 49,72%
2. Firefox 2.x – 0,87%
3. Firefox 1.x – 0,11%

Pozycja Firefoksa na rynkach europejskich w marcu 2008 wg www.xitimonitor.com^[102]

1. Finlandia – 45,9%
2. Polska – 44,0%
3. Słowenia – 43,7%
4. Słowacja – 42,7%
5. Węgry – 41,4%
6. Czechy – 37,4%
7. Estonia – 37,2%
8. Grecja – 36,2%
9. Niemcy – 35,0%
10. Rumunia – 34,4%
11. Łotwa – 33,8%
12. Austria – 32,6%
13. Chorwacja – 30,8%
14. Irlandia – 30,1%
15. Francja – 26,8%
16. Szwecja – 26,4%
17. Szwajcaria – 26,4%
18. Andora – 24,8%
19. Litwa – 24,2%
20. Belgia – 24,0%
21. Luksemburg – 23,6%
22. Hiszpania – 23,5%
23. Malta – 22,9%
24. Portugalia – 22,4%
25. Włochy – 22,1%
26. Bułgaria – 21,5%
27. Norwegia – 20,3%
28. Wielka Brytania – 19,3%
29. Dania – 19,1%
30. Monako – 18,1%
31. Holandia – 16,4%
32. Ukraina – 15,2%

Procentowy udział Firefoksa wg kontynentów (dane z czerwca 2010 wg serwisu StatCounter):^[2]

1. Australia i Oceania – 30,20%
2. Europa – 38,09%
3. Ameryka Północna – 28,02%
4. Ameryka Południowa – 30,86%
5. Afryka – 30,76%
6. Azja – 27,89%

Wybrane nagrody i wyróżnienia

• laureat konkursu Webware 100, czerwiec 2007 ^[103]
• laureat plebiscytu na 100 najlepszych produktów roku 2007, PC World, Maj 2007 ^[104]
• wybór redaktorów magazynu PC Magazine, październik 2006
• wybór redaktorów CNET, październik 2006 ^[105]
• laureat plebiscytu na 100 najlepszych produktów roku 2006, PC World, czerwiec 2006 ^[106]
• nagroda Technical Excellence Award w kategorii Software and Development Tools, przyznana przez PC World, styczeń 2006 ^[107]
• najlepszy produkt roku wg PC Magazine, grudzień 2005
• nagroda dla najlepszego oprogramowania roku 2005 , przyznana przez UK Usability Professional's Association, listopad 2005 ^[108]
• najlepszy produkt roku 2005 , PC World, czerwiec 2005 ^[109]
• nagroda Best of the Web magazynu Forbes , maj 2005
• innowacja roku w dziedzinie oprogramowania, nagroda przyznana przez Professionell, 2004 / 2005

Zestawienie wszystkich nagród i wyróżnień dostępne sa na stronie Mozilla Awards^[110].

Spread Firefox

Fundacja Mozilli jako organizacja niekomercyjna ma ograniczone środki do promocji Firefoksa na świecie. Z drugiej jednak strony Mozilla Corporation (wspierająca finansowo Fundację) może w dowolny sposób zabiegać o pieniądze od sponsorów (co udaje jej się z niezłym skutkiem^[111]). Aby zapewnić dobrą reklamę dla swojego produktu, uruchomiona została kampania Spread Firefox (w wolnym tłumaczeniu Szerz Firefoksa). Społeczność tysięcy entuzjastów przeglądarki dąży pod tym hasłem do jej jak najszerszego rozpowszechnienia na świecie. Serwis internetowy kampanii został uruchomiony 14 września 2004 .

Entuzjaści Firefoksa stworzyli wiele materiałów promocyjnych^[112] – począwszy na bannerach , poprzez plakaty, hasła , ikony , awatary , tapety, skończywszy na sygnaturkach oraz gotowych treściach wiadomości e-poczty przeznaczonych do organizacji, szkół, kafejek internetowych itp.

Dzień Pobierania – rekord Guinnessa

Z okazji wydania trzeciej wersji Firefoksa (dnia 17 czerwca 2008 r.) Mozilla zorganizowała Dzień Pobierania, w czasie którego zaplanowano ustanowienie rekordu Guinnessa w liczbie pobrań programu komputerowego w ciągu 24 godzin po jego oficjalnym opublikowaniu. Na stronie akcji można było zadeklarować chęć pobrania Firefoksa w Dniu Pobierania. Opublikowano przyciski partnerskie, które można umieszczać na swojej stronie, blogu lub stronie w serwisie społecznościowym, takim jak Facebook czy Grono.net . Rozpoczęcie dnia pobierania zaplanowano na 17 czerwca 2008, na godzinę 19.00 czasu polskiego^[113], jednak z powodu awarii serwerów (spowodowanej ich przeciążeniem) start opóźnił się o ponad godzinę. Dzień Pobierania zakończył się o 20:16 (czasu polskiego). W ciągu doby przeglądarkę pobrało ponad 8 mln osób ustanawiając rekord Guinnessa^[114]. Dnia 19 czerwca o godzinie 8:00 liczba pobrań Firefoksa 3 przekroczyła 10 190 000 ściągnięć – pobrania wykonane po godzinie 20:16 dnia 18 czerwca nie są już jednak wliczane do ewentualnego rekordu.

Krytyka

Firefox tuż po instalacji posiada skromne opcje i nie posiada zaawansowanych funkcji, obecnych w konkurencyjnych przeglądarkach (głównie w Operze i pakiecie SeaMonkey )^[115]. Mechanizm rozszerzeń (dodatków) pozwala na prawie dowolne rozszerzanie funkcjonalności, ale wymaga od użytkownika poświęcenia czasu na znalezienie i instalację dodatków, które je udostępniają.

W czasach dominacji Internet Explorera na rynku przeglądarek, wiele stron było pisanych wyłącznie z myślą o produkcie Microsoftu . Firefox (podobnie jak inne nowoczesne przeglądarki) w znacznym stopniu spełnia standardy organizacji W3C , dotyczące obsługi technologii internetowych. Microsoft – producent Internet Explorera – korzystając z dominującej przewagi na rynku wprowadził sporo własnych rozwiązań, które nie są standardami, a ponadto zawiera dużo błędów w obsłudze np. standardów CSS. Z tego powodu alternatywne przeglądarki nie są w stanie wyświetlić poprawnie witryny, która jest – de facto – napisana błędnie, bądź korzysta z niestandardowych rozwiązań. Wprowadzenie na rynek Firefoksa uwypukliło ówczesną złą jakość kodu wielu stron, ponieważ przeglądarka Mozilli jest zgodna ze standardami, do których niedostosowany był Explorer w wersji 6 (a także w późniejszej wersji 7)^[116]. Istnieje też możliwość zainstalowania rozszerzenia dla Firefoksa, które powoduje uruchamianie wybranych stron w Internet Explorerze^[117].

W obecnych wersjach Firefox bez rozszerzeń nie posiada wielu możliwości, np. używania tzw. gestów myszy ^[118]. Większość z tych braków wynika z polityki Mozilla Foundation oraz obranej grupy docelowej, którą są zwykli, niekoniecznie zaawansowani użytkownicy komputerów. Firefox jest znacznie uproszczony pod względem konfiguracji (wiele zaawansowanych opcji jest dostępnych jedynie poprzez ręczną edycję wpisów w about:config, po zainstalowaniu rozszerzenia Configurationmania, albo też poprzez ręczną edycję plików tekstowych) niż Mozilla Suite i SeaMonkey . W założeniu przeglądarka zaraz po zainstalowaniu ma posiadać tylko to, co jest niezbędne do wygodnego przeglądania stron internetowych. Dla użytkowników, którzy oczekują dodatkowej funkcjonalności, przeznaczone są rozszerzenia^[119].

Mozilla a Google

Korporacja Mozilla jest pod pewnymi względami blisko związana z firmą Google . W 2005 łączne dochody Fundacji Mozilla ze wszystkich źródeł wyniosły 52,9 milionów dolarów , z czego blisko 95% pochodziło od producenta tej popularnej wyszukiwarki^[120][121]. W 2006 roku Fundacja i Korporacja Mozilla miały łączne dochody w wysokości 66,9 milionów dolarów, z czego ok. 90 procent pochodziło od Google^[122][123]. Z kolei w 2007 roku dochody te wyniosły 75 milionów dolarów, z czego 88 procent tej sumy (czyli 66 milionów) pochodziło od Google^[124][125]. W 2008 roku łączne dochody stanowiły 78,6 miliona dolarów, z czego 91 procent tej sumy pochodziło od Google^[126]. Fundacja/Korporacja Mozilla jest w trakcie sprawdzania przez Internal Revenue Service (odpowiednik polskiej skarbówki ) i wg niektórych obserwatorów jej formalny status jako organizacji niedochodowej stoi pod znakiem zapytania^[124][127].

Google zatrudnia też niektórych developerów pracujących nad Firefoksem.

Część krytyków zauważa, że sytuacja ta prowadzi do potencjalnych konfliktów interesów: Google jest też domyślną wyszukiwarką ustawioną w tej przeglądarce i od wersji 2.0 programu Firefox, jedynym obsługiwanym dostawcą danych dla wbudowanej i domyślnie włączonej ochrony antyphishingowej . Od wersji Firefoksa 3 – oprócz „ochrony antyphishingowej” – funkcjonuje także domyślnie włączona „ochrona przed malwarem”, także opierająca się na protokole oraz danych pochodzących od Google^[128].

Począwszy od Firefoksa 3.5 przeglądarka ma wbudowany mechanizm geolokalizacji, opierający się na danych wymienianych z Google^[18].

Z dniem 15 grudnia 2008 Google przestało umieszczać w pakiecie Google Pack Firefoksa umieszczając na jego miejscu Google Chrome . Firma argumentuje to działanie chęcią wypromowania swojej przeglądarki^[129].

Przypisy

Zobacz też

• Polska Baza Rozszerzeń
• about:
• Fennec
• IceWeasel

Linki zewnętrzne

• oficjalna strona Firefoksa
• przeglądarka/wyszukiwarka kodu źródłowego produktów Mozilli (w tym Firefoksa) on-line
• nieoficjalny rejestr zmian programu ( ang. ), zawiera także opis gdzie można znaleźć oficjalne informacje o zmianach