Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Mord profesorów lwowskich

Mord profesorów lwowskich

Lwów – Wzgórza Wuleckie. Pomnik w miejscu kaźni
Tablica na pomniku
Tablica z listą rozstrzelanych
Pomnik przed Politechniką Wrocławską
Pomnik przez Politechniką Wrocławską – fragment tablicy
Sprofanowany pomnik upamiętniający śmierć polskich profesorów
Tablica w IBB PAN w Warszawie ufundowana przez prof. Wacława Szybalskiego , odsłonięta przez noblistę, prof. Jamesa D. Watsona 24 czerwca 2008

Mord profesorów lwowskich – egzekucja polskich naukowców, profesorów wyższych uczelni Lwowa dokonana w tym mieście przez Niemców [1] w pierwszych dniach hitlerowskiej okupacji Lwowa w lipcu 1941 .

Spis treści

Chronologia wydarzeń

Kilka dni po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej Lwów został zajęty przez Wehrmacht . Przed opuszczeniem miasta przez Armię Czerwoną i sowiecką administrację NKWD wymordowało kilka tysięcy więźniów politycznych przetrzymywanych we lwowskich więzieniach: Zamarstynów , Brygidki , więzienie na ul. Łąckiego. Egzekucji uniknął wówczas, zbiegając 29 czerwca (wraz z o. Rafałem Kiernickim ) z więzienia Brygidki prof. Roman Rencki , zamordowany w kilka dni później przez Niemców w grupie profesorów.

30 czerwca 1941 o godz. 4.30 rano, siedem godzin przed zajęciem miasta przez 1 dywizję strzelców górskich Wehrmachtu , wkroczył do miasta ukraiński batalion Nachtigall , którego oficerem łącznikowym był Theodor Oberländer .

2 lipca 1941 przed południem w swoim gabinecie na terenie Politechniki Lwowskiej został aresztowany przez Gestapo prof. Kazimierz Bartel .

W nocy z 3 na 4 lipca 1941 gestapo dokonało brutalnego aresztowania dwudziestu dwóch profesorów uczelni lwowskich ( głównie Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza i Politechniki Lwowskiej ), członków ich rodzin i osób przebywających w ich mieszkaniach[2].

Kilku profesorów aresztowano z rodzinami i gośćmi. Z jednego domu wywleczono 82-letniego staruszka, profesora położnictwa w stanie spoczynku, Adama Sołowija wraz z 19-letnim wnukiem, Adamem Mięsowiczem. Z mieszkania prof. Ostrowskiego zabrano będących u niego gości – między innymi ordynatora szpitala żydowskiego, dra Stanisława Ruffa z całą rodziną i księdza Komornickiego. Tak samo uczyniono w domu profesora Jana Greka, zabierając gospodarza wraz z żoną i szwagrem, Tadeuszem Boy-Żeleńskim, którego nie było na liście proskrypcyjnej [3]. Lista profesorów Uniwersytetu, sporządzona prawdopodobnie przez ukraińskich studentów z Krakowa[4] związanych z OUN [5], była zdezaktualizowana, co stwarzało w tych tragicznych sytuacjach dodatkowe komplikacje: zdarzało się, że siepacze dopatrywali się ukrywania szukanego, kiedy nie znajdowali go pod wskazanym adresem (rzecz dotyczyła np. zmarłych przed agresją III Rzeszy na ZSRR profesorów: Romana Leszczyńskiego, Adama Bednarskiego[6] i dyrektora Ossolineum Ludwika Bernackiego ).

Aresztowanych profesorów przewożono do Zakładu Wychowawczego im. Abrahamowiczów – w kompleksie akademików Politechniki Lwowskiej , gdzie po przesłuchaniach przez gestapo, rankiem 4 lipca 1941 zabrano ich na rozstrzelanie. Ogółem w nocy z 3 na 4 lipca aresztowanych zostało 22 uczonych. Z całej grupy uczonych ocalał jedynie prof. Franciszek Groër .

Zbrodni tej towarzyszyły rabunki. Aresztowani i rozstrzelani profesorowie posiadali w swoich mieszkaniach dzieła sztuki i inne cenne przedmioty, zrabowane przez hitlerowców. W przypadku obrabowanych z udziałem Pietera Mentena mieszkań prof. Jana Greka i Tadeusza Ostrowskiego, gestapo przybyło dwukrotnie, za drugim razem aresztując pozostałych domowników. Aresztowane wówczas żony obu profesorów zostały również zamordowane.

Aresztowanych uczonych oraz ich rodziny wymordowano o świcie 4 lipca 1941 na zboczu Kadeckiej Góry, koło ul. Wuleckiej. Egzekucje odbywały się pośpiesznie we wczesnych godzinach rannych, żeby zdążyć przed końcem godziny policyjnej. Egzekucji dokonali członkowie oddziału Einsatzkommando zur besonderen Verwendung , przy czym według wypowiedzi jednego świadka[7]oddział rozstrzeliwujący składał się z jednego SS-Führera i 5-6 policjantów pomocniczych, którzy jako Ukraińcy byli tłumaczami, odziani w niemieckie mundury[8]. Według dziennika Felixa Landaua [9] był on jednym z rozstrzeliwujących. Walter Kutschmann przyznał się Karolinie Lanckorońskiej do kierowania egzekucją i osobistego w niej udziału. Świadkami zbrodni byli mieszkańcy pobliskich domów, którzy obserwowali egzekucje z okien swoich mieszkań.

11 lipca gestapo aresztowało dwóch profesorów Akademii Handlu Zagranicznego : Henryka Korowicza i Stanisława Ruziewicza , zostali rozstrzelani następnego dnia w nieznanym miejscu[10].

Kazimierz Bartel po pobycie w więzieniu Gestapo przy ul.Pełczyńskiej[11], 21 lipca został przeniesiony do więzienia na Łąckiego a następnie rozstrzelany 26 lipca na rozkaz Heinricha Himmlera .

Zwłoki rozstrzelanych zostały w nocy z 7 na 8 października 1943 wydobyte przez specjalny oddział (Sonderkommando 1005, utworzone z młodych Żydów, pozostających w gettach, którego zadaniem było odkopywanie grobów ludzi rozstrzelanych w masowych egzekucjach, a następnie palenie ich zwłok) i spalone w Lasach Krzywczyckich.

Odpowiedzialni za mord

"Ogólne wytyczne przeprowadzania tego rodzaju akcji podjęto niewątpliwie na najwyższym szczeblu hierarchii Trzeciej Rzeszy[12]. Wiedział o niej na pewno generalny gubernator Frank, który pomny na kłopoty, jakie hitlerowcy mieli w związku z aresztowaniem w 1939 r. profesorów Wszechnicy Jagiellońskiej, w przemówieniu wygłoszonym w dniu 30 maja 1940 r. do kadry oficerskiej SS w Krakowie powiedział: "Nieprzyjemne kłopoty mieliśmy z profesorami krakowskimi. Gdybyśmy ich sprawę załatwili tutaj na miejscu, nie byłoby tego. Dlatego, moi panowie, proszę was stanowczo, nie wysyłajcie nikogo więcej do obozów koncentracyjnych w Rzeszy, lecz sprawę załatwiajcie tutaj na miejscu.(…) My mamy tutaj zupełnie inne metody, inne sposoby postępowania i te muszą być nadal praktykowane"[13].

Realizatorem zbrodniczej decyzji był dowódca Sicherheitspolizei i Sicherheitsdienst na Generalne Gubernatorstwo ( niem. Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD) SS-Brigadeführer Eberhard Schöngarth . W zbrodni współdziałali podlegli mu gestapowcy : Heinz Heim (szef sztabu Schöngartha), Hans Krüger , Walter Kutschmann , Kurt Stawizki , Felix Landau – członkowie zorganizowanego i dowodzonego przez Schöngartha Einsatzkommando zur besonderen Verwendung , oraz ich holenderski współpracownik Pieter Nikolaas Menten . Nie zostali oni nigdy osądzeni za tę zbrodnię[14].

25 lutego 2003 Komisja Oddziałowa ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie (pion śledczy IPN ) w związku z przekazaniem w r. 2001 przez Władysława Żeleńskiego zbioru archiwaliów dotyczących zbrodni do Archiwum Akt Nowych wznowiła zawieszone śledztwo w sprawie mordu profesorów lwowskich[15]. 22 czerwca 2007 roku podjęte z umorzenia śledztwo zostało umorzone z powodu niewykrycia sprawców[16].

Wbrew upowszechnianej w latach 1959-89 wersji sowieckiej w egzekucji nie brali udziału żołnierze Batalionu Nachtigall , ani Theodor Oberländer [17][18]. KGB przeprowadziło akcję dezinformacyjną w sprawie Oberländera i batalionu Nachtigall[19].

Dokument KGB dotyczący akcji dezinformacyjnej.
Dokument KGB dotyczący akcji dezinformacyjnej.

Stanisław Bogaczewicz z IPN twierdził, że żołnierze Nachtigall uczestniczyli w dokonaniu aresztowań (nie zaś w egzekucji), zaś "kwestią wymagającą dalszych badań" jest udział w całej sprawie Theodora Oberländera[20]. Żołnierze Nachtigall są wymieniani jako sprawcy w liście Związku Potomków Lwowskich Profesorów Zamordowanych przez Gestapo w Lipcu 1941 do prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki z kwietnia 2005[21]. Jednak śledztwo IPN w tej sprawie, prowadzone przez oddział w Rzeszowie, zostało zamknięte w czerwcu 2006 z powodu niewykrycia sprawców[22].

Upamiętnienie ofiar

W r. 1954 z inicjatywy prof. dermatologii Henryka Mierzeckiego powstał we Wrocławiu Międzyuczelniany Komitet Uczczenia Pamięci Lwowskich Pracowników Nauki, którego celem było zebranie funduszów na budowę pomnika we Wrocławiu. Dzięki energii i staraniu członka tego Komitetu, prof. Wiktora Wiśniowskiego, 3 października 1964 r. przy Placu Grunwaldzkim b. rektor Uniwersytetu Lwowskiego[23], prof. Stanisław Kulczyński odsłonił Pomnik Rozstrzelanych Profesorów Lwowskich, autorstwa Borysa Michałowskiego . Wskutek nakazu władz PRL na pomniku umieszczono napis, że został on wystawiony ku czci wszystkich polskich naukowców zabitych i zmarłych w czasie okupacji hitlerowskiej, zamiast imiennie ku czci pomordowanych profesorów lwowskich. Przemówienie prof. Kulczyńskiego było poświęcone natomiast wyłącznie profesorom lwowskim[18].

W r. 1966 w 25. rocznicę śmierci profesorów odsłonięto w kościele O.O.Franciszkanów w Krakowie pamiątkową tablicę.

29 czerwca 1981 odsłonięto dwie tablice z nazwiskami ofiar : w holu oddziału Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu i w korytarzu głównego gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego .

14 listopada 1981 tablicę z nazwiskami profesorów odsłonięto przed pomnikiem przy Placu Grunwaldzkim wzniesionym w 1964 r. Tablicę ufundowały senaty uczelni Wrocławia. W ten sposób pomnik przestał być anonimowy i uzyskał kształt w pierwotnej intencji ofiarodawców[24].

Na miejscu zbrodni już w r. 1956 władze Lwowa rozpoczęły budować pomnik. Stanęły rusztowania, powstały kontury pomnika. Prac jednak wkrótce zaniechano i po kilku latach zniwelowano teren po zaczątkach budowy[25].

Dopiero po upadku ZSRR staraniem rodzin pomordowanych postawiono w latach 90. XX wieku na miejscu egzekucji skromny pomnik z dwujęzyczną (polską i ukraińską) listą ofiar tragedii.

Tablica pamiątkowa znajduje się we Wrocławiu, na terenie Politechniki Wrocławskiej . Tablice pamiątkowe zostały wmurowane w Lublinie , w pobliżu Biblioteki UMCS , w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN przy ul. Pawińskiego w Warszawie (ufundowana w 2007 r. przez prof. Wacława Szybalskiego ), a także w katedrze łacińskiej we Lwowie i w gmachu głównym Politechniki Lwowskiej.

W maju 2009 r. lwowski pomnik profesorów został sprofanowany, pokryto go swastykami i napisami "Śmierć Lachom"[26].


Lista rozstrzelanych

  1. Prof. dr Antoni Cieszyński , lat 59, kierownik Zakładu Stomatologii Uniwersytetu Jana Kazimierza , obrońca Lwowa w 1918
  2. Prof. dr Władysław Dobrzaniecki , lat 44, ordynator Oddziału Chirurgii Państwowego Szpitala Powszechnego, obrońca Lwowa w 1918.
  3. Prof. dr Jan Grek , lat 66, profesor w Klinice Chorób Wewnętrznych UJK;
  4. Maria Grekowa, lat 57, żona profesora Jana Greka;
  5. Doc. dr Jerzy Grzędzielski , lat 40., kierownik Kliniki Okulistycznej UJK;
  6. Prof. dr Edward Hamerski , lat 43, kierownik Katedry Chorób Zakaźnych Zwierząt Domowych Akademii Medycyny Weterynaryjnej , obrońca Lwowa w 1918.
  7. Prof. dr Henryk Hilarowicz , lat 51, profesor w Klinice Chirurgicznej UJK, obrońca Lwowa w 1918.
  8. Ks. dr Władysław Komornicki, lat 29, wykładowca nauk biblijnych w Wyższym Seminarium Duchownym we Lwowie;
  9. Eugeniusz Kostecki, lat 36, mistrz szewski, mąż gospodyni profesora Dobrzanieckiego;
  10. Prof. dr Włodzimierz Krukowski , lat 53, kierownik Katedry Pomiarów Elektrycznych Politechniki Lwowskiej ;
  11. Prof. dr Roman Longchamps de Bérier , lat 56, kierownik Katedry Prawa Cywilnego UJK, prorektor UJK w latach 1938 - 1939 , obrońca Lwowa w 1918.
  12. Bronisław Longchamps de Bérier, lat 25, absolwent Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
  13. Zygmunt Longchamps de Bérier, lat 23, absolwent Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
  14. Kazimierz Longchamps de Bérier, lat 18, syn profesora;
  15. Prof. dr Antoni Łomnicki lat 60., kierownik Katedry Matematyki Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej;
  16. Adam Mięsowicz, lat 19, wnuk profesora Sołowija, zabrany ze swoim dziadkiem;
  17. Prof. dr Witold Nowicki , lat 63, kierownik Katedry Anatomii Patologicznej UJK, obrońca Lwowa w 1918.
  18. Dr med. Jerzy Nowicki, lat 27, asystent Zakładu Higieny UJK, syn profesora;
  19. Prof. dr Tadeusz Ostrowski , lat 60., kierownik Kliniki Chirurgii, dziekan Wydziału Lekarskiego 1937-1938, obrońca Lwowa w 1918;
  20. Jadwiga Ostrowska, lat 59, żona profesora;
  21. Prof. dr Stanisław Pilat , lat 60., kierownik Katedr Technologii Nafty i Gazów Ziemnych Politechniki Lwowskiej;
  22. Prof. dr Stanisław Progulski , lat 67, profesor w Klinice Pediatrii UJK;
  23. Inż. Andrzej Progulski, lat 29, syn profesora;
  24. Prof. honor. Roman Rencki , lat 74, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych UJK;
  25. Maria Reymanowa, lat 40., pielęgniarka Ubezpieczalni Społecznej, zabrana z mieszkania profesora Ostrowskiego;
  26. Dr med. Stanisław Ruff , lat 69, ordynator Oddziału Chirurgii Szpitala Żydowskiego , zabrany z mieszkania profesora Ostrowskiego;
  27. Anna Ruffowa, lat 55, żona dr. Ruffa;
  28. Inż. Adam Ruff, lat 30., syn dr. Ruffa;
  29. Prof. dr Włodzimierz Sieradzki , lat 70., kierownik Katedry Medycyny Sądowej UJK, rektor UJK w latach 1924-1925, obrońca Lwowa w 1918 roku,
  30. Prof. dr Adam Sołowij , lat 82, emerytowany ordynator Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Powszechnego;
  31. Prof. dr Włodzimierz Stożek , lat 57, kierownik Katedry Matematyki Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej Politechniki Lwowskiej
  32. Inż. Eustachy Stożek, lat 29, asystent Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
  33. Inż. Emanuel Stożek, absolwent Wydziału Chemii Politechniki Lwowskiej, syn profesora;
  34. Dr praw Tadeusz Tapkowski, lat 44, zabrany z mieszkania profesora Dobrzanieckiego;
  35. Prof. dr Kazimierz Vetulani , lat 61, kierownik Katedry Mechaniki Ogólnej Politechniki Lwowskiej;
  36. Prof. dr Kasper Weigel , kierownik Katedry Miernictwa Politechniki Lwowskiej;
  37. Mgr praw Józef Weigel, lat 33, syn profesora;
  38. Prof. dr Roman Witkiewicz , lat 55, kierownik Katedry Pomiarów Maszynowych Politechniki Lwowskiej;
  39. Walisch, lat 40-45, właściciel magazynu konfekcyjnego Beier i S-ka, zabrany z mieszkania profesora Sieradzkiego;
  40. Dr Tadeusz Boy-Żeleński , lat 66, lekarz, publicysta, krytyk literacki, tłumacz literatury francuskiej, podczas okupacji sowieckiej Lwowa, w latach 1939 - 1941 , kierownik Katedry Literatury Francuskiej Uniwersytetu Lwowskiego, zabrany z mieszkania szwagra – profesora Jana Greka.

Ponadto 5 lipca 1941 rozstrzelani zostali:

  • Katarzyna (Kathy) Demko, lat 34, nauczycielka języka angielskiego, zabrana z mieszkania profesora Ostrowskiego;
  • Doc. dr Stanisław Mączewski , lat 49, ordynator Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Powszechnego.

12 lipca 1941 zamordowani zostali:

26 lipca 1941 rozstrzelany został:

  • Prof. dr Kazimierz Bartel , lat 59, kierownik Katedry Geometrii Wykreślnej Politechniki Lwowskiej, pięciokrotny premier rządu RP.

Przypisy

  1. Bezpośrednia odpowiedzialność za kaźń na profesorach lwowskich spada na SS-Brigadeführera dr. Eberharda Schöngartha – wsławionego aresztowaniem profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w listopadzie 1939 r. – który jako dowódca Sonderkommando przebywał we Lwowie już 2 lipca, oraz Hauptsturmführera Hansa Krügera dowodzącego oddziałem Geheime Feldpolizei. Biuletyn IPNKaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku] w ramach polityki unicestwienia polskiej inteligencji (por. Sonderaktion Krakau ).
  2. Zygmunt Albert : "Nocą z 3 na 4 lipca 1941 r. między godziną 22 a 2 kilka oddziałów złożonych z członków SS, policji i polowej żandarmerii pod dowództwem oficerów SS rozjechało się po mieście i przeprowadziło aresztowania profesorów wyższych uczelni we Lwowie." [1]
  3. Według relacji świadków został aresztowany wstawiając się w obronie Jana Greka
  4. Karolina Lanckorońska Wspomnienia wojenne wyd. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak 2002, s.184.
  5. Prawdopodobnie w oparciu o lwowską książkę telefoniczną. Poszukiwano osób zmarłych nawet jeszcze we wrześniu 1939 – oznacza to,że nikt nie dokonał aktualizacji i weryfikacji danych we Lwowie. Por. też: Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w : Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 180-181
  6. Wdowa po profesorze w czasie najścia gestapo została zapytana o następcę profesora. Nieświadoma celu indagacji wymieniła nazwisko doc. Jerzego Grzędzielskiego , który w ten sposób, nie znajdując się pierwotnie na liście proskrypcyjnej, został aresztowany i znalazł się wśród ofiar mordu.
  7. przytoczonej przez Prokuraturę RFN w piśmie z 2.05.1966 do Heleny Krukowskiej (wdowy po prof. Włodzimierzu Krukowskim , która wystąpiła jako oskarżyciel prywatny- pokrzywdzony w sprawie) – Zygmunt Albert – "Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta", Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, ISBN 83-229-0351 s. 303-307.
  8. niem. Nach der Aussage eines Augenzeugen bestand das Erschiessungkomando aus einem SS-Führer und 5-6 Hilfspolizisten, die als Ukrainer Dolmetscherdienste leisteten. Tamże. Ekipom Gestapo towarzyszyli przy niektórych aresztowaniach ukraińscy tłumacze Gestapo.
  9. W aktach sprawy przeciwko Felixowi Landau przed sądem w Stuttgarcie. Por. Władysław Żeleński.
  10. Prawdopodobnie na tzw. "Janowskich piaskach".
  11. Zbieg ulic: Pełczyńskiej, Kadeckiej, Wuleckiej, Lenartowicza i Kopernika. Przed II wojną światową siedziba zarządu elektrowni lwowskiej, od września 1939 siedziba NKWD , następnie Gestapo , po lipcu 1944 ponownie NKWD.
  12. Nuncjusz papieski Orsenigo , akredytowany w Berlinie otrzymał we wrześniu 1941 polecenie wstawienia się za aresztowanymi profesorami. Z pisemnego raportu wysłanego 27 czerwca 1942 do kardynała Maglione wynika,że Orsenigo zasięgał informacji o aresztowanych profesorach u sekretarza stanu Ernsta von Weizsäckera . Z treści tego raportu wynika,że Stolica Apostolska wówczas, tj. w połowie 1942 r. była przekonana o tym, że aresztowani są nadal przy życiu. Weizsäcker, który wiedział o rozstrzelaniu aresztowanych profesorów, ale wiadomość tę otrzymał jako ściśle tajną z bezwzględnym zakazem przekazywania jej komukolwiek, udzielił pytającemu nuncjuszowi wymijającej odpowiedzi. Nadmienił jednak mimochodem, że decyzję w sprawie losu profesorów podejmował sam Hitler ." Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w : Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s.178-179
  13. Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w : Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 181-182. Inne tłumaczenie mowy Hansa Franka  : Nie da się opisać, ileśmy mieli zawracania głowy z krakowskimi profesorami. Gdybyśmy sprawę tę załatwili na miejscu, miałaby ona całkiem inny przebieg. Proszę więc Panów usilnie, by nie kierowali już Panowie nikogo więcej do obozów koncentracyjnych w Rzeszy, lecz podejmowali likwidację na miejscu lub wyznaczali zgodną z przepisami karę. Każdy inny sposób postępowania stanowi obciążenie dla Rzeszy i dodatkowe utrudnienie dla nas. Posługujemy się tutaj całkiem innymi metodami i musimy je stosować nadal. (Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka, t. I: 1939-1942, Warszawa 1970, s. 217-218.
  14. Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w : Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 177-185.
  15. Asumpt do czynienia ustaleń w tym zakresie stanowiło złożenie przez Władysława Żeleńskiego w Archiwum Akt Nowych w Warszawie materiałów dotyczących zabójstwa profesorów lwowskich. Ponadto powstał Związek Potomków Lwowskich Profesorów Zamordowanych przez Gestapo w Lipcu 1941 Roku grupujący osoby, które winny występować w sprawie w charakterze pokrzywdzonych podczas gdy dotychczas nie zostały ujawnione i przesłuchane w charakterze świadków. Materiały złożone przez Władysława Żeleńskiego zawierają w dużej części kopie dokumentów procesowych zagranicznych organów wymiaru sprawiedliwości w sprawach, w którym wątkiem był mord lwowski. Materiały te stanowią nowe nie znane dotychczasowemu śledztwu dowody, które mogą stworzyć podstawę czynienia dalszych ustaleń faktycznych. [2] Sygnatura akt S 5/03/Zn.
  16. Mimo dowodów niewątpliwie obciążających niektórych z ustalonych funkcjonariuszy państwa niemieckiego, zabrakło wystarczających dowodów do egzemplifikacji winy określonym osobom, co skutkowało umorzeniem śledztwa wobec niewykrycia sprawców z datą 22 czerwca 2006r. Informacja OKBZPNP w Rzeszowie
  17. Wacław Szulc Wyniki śledztwa w sprawie mordu profesorów lwowskich, prowadzonego przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w : Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 181-182.
  18. 18,0 18,1 Zygmunt Albert Mord profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku w: Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, , s.65 .
  19. Ukraińskie stowarzyszenie "Memoriał" opublikowało na swojej stronie internetowej odtajnione przez SBU dokumenty KGB dotyczące operacji dezinformacyjnej KGB. Fragment dokumentu : "С целью компрометации Оберлендера и украинских националистов, собранные УКГБ материалы широко использовались в местной и центральной прессе, кинохронике,а также на пресс-конференции в Москве. Кроме этого, были выявлены и соответственно подготовлены свидетели, выступавшие по данному делу на пресс-конференции в Москве и на суде в Берлине.С учетом достигнутых положительных результатов в проведении специальных мероприятий по Оберлендеру, прошу Вас наградитъ нагрудным знаком «Почетный сотрудник Госбезопасности». Объявить благодарность и наградить ценным подарком." [3] .(ГДА СБУ фонд 1, опис 4 за 1964 рік, порядковий номер 3, том 5, аркуш 195 Розсекречено: 24/376 від 05.02.2008 р. – oryginalna sygnatura dokumentu). Inny dokument: "Из Москвы тов. Щербак №33988 от 13 ноября 1958 года вх.№15107 копией во Львов сообщил, что установленных очевидцев злодеяний батальона «Нахтигаль» следует подготовить для допроса работниками прокуратуры, о чем будут даны указания прокуратурой СССР. При подготовке к допросам свидетелей следует использовать опубликованные в прессе статьи о преступлениях «Нахтигаля». Работу по установлению других очевидцев злодеяний, их документации и добыче дополнительных материалов продолжить." [4] . ГДА СБУ фонд 1, опис 4 за 1964 рік, порядковий номер 3, том 5, аркуш 86 Розсекречено: 24/376 від 05.02.2008 р. -oryginalna sygnatura dokumentu]
  20. Kwestią wymagającą dalszych badañ jest odpowiedzialnoœść za tę zbrodnię Theodora Oberländera, będącego komendantem ukraiñskiego batalionu „Nachtigall”, którego żołnierze uczestniczyli w dokonywaniu aresztowań Biuletyn IPNKaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku]
  21. List Związku do prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki
  22. Śledztwo podjęte z umorzenia 25 lutego 2003 r. w sprawie zbrodni nazistowskiej (sygn. akt S 5/03/Zn)
  23. Ówcześnie (1964) wiceprzewodniczący Rady Państwa (PRL) .
  24. Zygmunt Albert Mord...
  25. tamże.
  26. Lipiński: Profanacja pomnika profesorów ( pol. ). [dostęp 25 marca 2009].

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Mord profesorów lwowskich":

Wittenberga ...

Orlęta Lwowskie ...

Uniwersytet ...

1976 ...

Kaplica Szafrańców na Wawelu ...

1971 ...

Tadeusz Kościuszko ...

Stefan Wyszyński ...

1978 ...

Jerzy Jochimek ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Mord profesorów lwowskich":

039 Kryzys kościoła łacińskiego w późnym średniowieczu (plansza 15) ...

044. Brema (plansza 17) ...

Kresy Adama Mickiewicza (plansza 13) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie