Cardin Le Bret (1558-1665) jeden z teoretyków absolutyzmu z ojcem

Monarchia absolutna, absolutyzm – forma rządów występująca przede wszystkim we wczesnonowożytnej oraz starożytnej monarchii (przykładem starożytnej monarchii absolutnej może być ustrój Cesarstwa Rzymskiego) oraz mające ją uzasadnić doktryny polityczne .

Opis monarchii absolutnej

W systemie absolutystycznym monarcha skupia w swojej ręce władzę sądowniczą , ustawodawczą i wykonawczą (z oczywistych względów król wyznaczał swoich przedstawicieli do poszczególnych ośrodków władzy, osobiście zajmując się tylko sprawami najwyższej wagi oraz utrzymaniem stanu, w którym nie dochodzi do konfliktu interesów żadnych z podległych mu ośrodków władzy). Kształtowanie się nowożytnego absolutyzmu związane jest z końcem feudalizmu i pojawieniem się silnych, scentralizowanych państw narodowych , co doprowadziło do ograniczenia feudalnych przywilejów stanowych . Proces ten rozpoczął się w XIV w. wraz z upadkiem autorytetu papieża i cesarza , a nasilił w wieku XVI (zob. Machiavelli ). W wieku XVII doprowadził do powstania klasycznej formy absolutyzmu we Francji , szczególnie za panowania Ludwika XIV , któremu przypisuje się słowa "państwo to ja". W XVIII w. absolutyzm zyskał własną ideologię gdzie władca miał być pierwszym urzędnikiem nowoczesnego, scentralizowanego państwa - taką postać absolutyzmu nazywamy absolutyzmem oświeconym . Absolutyzm oświecony najbardziej wyraźne formy przybrał w Królestwie Prus za panowania Fryderyka Wielkiego i w Austrii pod rządami Józefa II . W absolutyzmie oświeconym panowały, zgodne z ideologią Oświecenia , tendencje do reformy całokształtu życia społecznego i gospodarczego, realizowanego przez rozbudowany aparat biurokratyczny. W niektórych państwach ( Polska , Anglia ) absolutystyczny system rządów nigdy się nie ukształtował, a co więcej, budził stałe, poważne obawy społeczeństwa (zob. absolutum dominium , Magna Charta , neminem captivabimus ). W innych ( Szwecja , Niderlandy , także Anglia Stuartów ) da się zauważyć starą walkę między zwolennikami władzy absolutnej a zwolennikami decentralizacji. W jeszcze innych ( Rosja ) nałożył się na dawniejsze formy despotyzmu (zob. samodzierżawie ).

Różnica między monarchią absolutną a despotyczną polega według Monteskiusza na tym, że w monarchii absolutnej istnieje skodyfikowane prawo, podczas gdy władza monarchy despotycznego nie jest niczym ograniczona.

Współczesne monarchie absolutne

Współcześnie monarchia absolutna istnieje w następujących państwach:

•   Arabia Saudyjska ,
•   Brunei ,
•   Katar ,
•   Oman ,
•   Suazi ,
•   Tonga ,
•   Watykan .

W niektórych krajach władzę absolutną nadaje władcy konstytucja. Taki ustrój posiadają:

•   Bhutan ,
•   Jordania ,
•   Maroko
• i każdy z siedmiu Zjednoczonych Emiratów Arabskich .

Arabia Saudyjska

W Arabii Saudyjskiej nie ma konstytucji pisanej, ustrój państwa opiera się na szariacie i kilku aktach prawnych – m.in. Dekrecie o utworzenia królestwa Arabii Saudyjskiej z 1932 roku. Król powołuje rząd, na czele którego stoi. Jest dowódcą sił zbrojnych. Rząd przygotowuje projekty ustaw i na bieżąco administruje państwem. Przy królu funkcjonuje rada konsultacyjna – organ doradczy, który składa się głównie z męskich członków rodu królewskiego.

Watykan

Watykan jest monarchią teokratyczną , absolutystyczną o charakterze patrymonialnym . Wybory (elekcja) władcy odbywają się w ramach konklawe ( łac cum clave – pod kluczem). Elektorami papieskimi są kardynałowie , ci którzy nie ukończyli w dniu wakansu papieskiego 80 roku życia. Jest ich ok. 120 (w ostatnim konklawe wzięło udział 117). Papieżem teoretycznie może zostać każdy ochrzczony mężczyzna.

W 1996 roku Jan Paweł II zniósł procedurę wyboru papieża przez aklamację lub kompromis (przez wykrzyczenie nazwiska kandydata lub wybór wąskiego grona wybierającego). Wprowadził także tzw. "świętą większość", czyli 2/3 głosów, obowiązująca przez ok. 30 głosowań. Potem możliwa większość bezwzględna ( Benedykt XVI w 2007 przywrócił poprzedni stan). W ciągu dnia w czasie trwania konklawe możliwe 4 głosowania.

Papież jest:

• biskupem Rzymu ,
• symbolicznym prymasem Włoch ,
• suwerenem państwa-miasta watykańskiego,
• głową Kościoła katolickiego .

Zobacz też

• suwerenność
• racja stanu

Linki zewnętrzne

• tradycja absolutyzmu francuskiego
• francuska witryna o tradycji Bodina i le Breta
• Cardin Le Bret and Lese Majesty
• Jacek Bartyzel o władzy monarszej i poglądach Le Breta
• Absolutism and the Divine Right of Kings
• Sławomir Staszak: Władza absolutna