Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Zoologicznej ( ang. International Code of Zoological Nomenclature) – zbiór zasad i zaleceń mających za zadanie promować stabilność i uniwersalność nomenklatury zoologicznej oraz zapewnić odrębność nazw wszystkich taksonów , opracowany przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej^[1]. Pierwsza oficjalna edycja pochodzi z 1961, jakkolwiek początki wydawania tego typu zbioru sięgają 1842 roku. Obecna edycja pochodzi z 1999 roku i jest czwartą w kolejności (obowiązuje od 1 stycznia 2000)^[2], jednak przygotowywane jest nowe wydanie Kodeksu^[3].

W Kodeksie za zwierzęta uznawane są Metazoa oraz protisty wówczas, kiedy badacze traktują je jak zwierzęta^[4]. Zgodnie z artykułem 3 w Kodeksie za początek nomenklatury zoologicznej uznawany jest rok 1758, w którym opublikowano dziesiąte wydanie Systema Naturae Karola Linneusza oraz Aranei Svecici Carla Alexandra Clercka . Wszystkie nazwy systematyczne ukute przed 1758 zostały zarzucone^[5]. Kodeks reguluje nazwy taksonów mających zarówno współczesnych przedstawicieli, jak i całkowicie wymarłych, jednak tylko należące do grup rodzinowej , rodzajowej lub gatunkowej (tj. mające rangę nadrodziny, podgatunku itd.). Niektóre artykuły Kodeksu regulują również nazwy taksonów o wyższej randze^[4]. Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Zoologicznej składa się z preambuły , 18 rozdziałów obejmujących 90 artykułów oraz glosariusza . W każdym artykule zawarty jest co najmniej jeden obligatoryjny zapis, niekiedy również zalecenia lub przykłady. W niektórych przypadkach przepisy Kodeksu mogą zostać zmodyfikowane lub ominięte, jeśli ścisłe ich przestrzeganie może spowodować zamieszanie, jednak tylko za zgodą Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej^[6].

Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Zoologicznej jest niezależny od innych kodeksów nomenklatury biologicznej^[4]. Jego oficjalnymi językami są angielski i francuski , Komisja może jednak upełnomocnić tekst w którymkolwiek języku i pod takimi warunkami, o jakich zadecyduje – staje się on wówczas równoprawny z angielskim i francuskim. W przypadku różnic merytorycznych pomiędzy oficjalnymi tekstami Kodeksu, ostateczne decyzje podejmuje Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej^[7]. Zgodnie z artykułem 8.6 i artykułem 9 za oficjalnie opublikowaną pracę uznaje się jedynie publikacje wydane na papierze lub w inny sposób, jeśli ich papierowe kopie są jednocześnie dostępne w co najmniej pięciu dużych, publicznie dostępnych bibliotekach wymienionych z nazwy w treści publikacji^[8][9]. Z powodu rosnącej liczby prac publikowanych w internecie przed ukazaniem się w druku lub publikowanych wyłącznie w internecie, wielu taksonomów ignoruje przepisy Kodeksu jako przestarzałe^[10]. Według opracowywanego nowego wydania Kodeksu również tego typu prace będą uznawane za oficjalnie opublikowane, jednak nazwy taksonów w nich utworzone będą musiały zostać zarejestrowane w ZooBanku , co ma nie być obowiązkowe w przypadku prac publikowanych w tradycyjny sposób^[3].

Zobacz też

• Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Bakterii
• Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Botanicznej

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej: International Code of Zoological Nomenclature . Wyd. czwarte. Londyn: 1999. .  ( ang. )
• Zoobank.org – Oficjalny Internetowy Rejestr Nomenklatury Zoologicznej ( ang. )