Anatol Lewicki (ur. 4 kwietnia 1841 w Prysowce koło Zborowa, zm. 25 kwietnia 1899 w Krakowie ), historyk mediewista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego .

Biografia

Syn Grzegorza Lewickiego – proboszcza greckokatolickiego . Po ukończeniu gimnazjum w Tarnopolu , rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim ( 1862 - 1866 ). W latach 1867 - 1879 mieszkał w Przemyślu . Był nauczycielem gimnazjalnym, uczył historii Austrii i Polski , geografii i języka niemieckiego . Publikował artykuły w Sprawozdaniach z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności, Muzeum, Przewodniku Naukowym i Literackim. Działał w Towarzystwie Pedagogicznym, w latach 1875 - 1879 był członkiem Wydziału Powiatowego Rady Szkolnej, zasiadał także w Radzie Miejskiej Przemyśla. W 1875 został doktorem filologii. W 1879 został nauczycielem IV gimnazjum we Lwowie .

W dniu 27 czerwca 1883 został mianowany profesorem w katedrze historii austriackiej na Uniwersytecie Jagiellońskim . W 1887 został profesorem zwyczajnym historii austriackiej. W roku akademickim 1894 - 1895 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filologicznego, w roku następnym został prodziekanem. Od 1883 działał w Komisji Historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie , w 1889 został sekretarzem komisji. 30 listopada 1889 został członkiem korespondentem Akademii Umiejętności. Od 1888 był członkiem komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na nauczycieli gimnazjalnych i szkół realnych, a rok później został członkiem Komisji Centralnej dla badań i zachowania zabytków sztuki i pomników historii. Działał w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Wyższych, w 1894 wybrany został na członka Wydziału Koła Krakowskiego Towarzystwa.

W 1895 na jednym z posiedzeń Wydziału Filologicznego UJ dostał ataku serca. Kłopoty zdrowotne ograniczyły jego aktywność zawodową. Zmarł 25 kwietnia 1899 , pochowano go na cmentarzu Rakowickim .

Poglądy

Reprezentował Krakowską Szkołę Historyczną. Za głównych sprawców procesów historycznych uważał jednostki, zwłaszcza monarchów. Unaukowienie historii postrzegał jako oparcie badań historycznych na możliwie szerokiej podstawie źródłowej.

W pierwszym okresie działalności naukowej poświęcił się badaniom historii polskiej okresu piastowskiego. Najważniejszymi pracami tego okresu jest pierwsza biografia Mieszka II , w której zrewidował dotychczasowy sposób przedstawiania tego władcy w historiografii polskiej i praca poświęcona koronacji na króla polskiego Wratysława II w 1086 roku. Później zajął się studiami nad XV wiekiem. Jego praca Powstanie Świdrygiełły została nagrodzona 13 kwietnia 1890 I nagrodę w konkursie im. J. U. Niemcewicza organizowany przez Towarzystwo Historyczno-Literackie.

W 1884 wydał Zarys historyi Polski i krajów ruskich z nią połączonych. Podręcznik ten w maju 1885 został przez Radę Szkolną Krajową polecony do użytku szkolnego w klasach wyższych szkół średnich i wyższych prywatnych zakładów żeńskich oraz do bibliotek szkół ludowych. Jeszcze za życia autora był kilkanaście razy wznawiany. W 1895 podręcznik została przetłumaczona na język ukraiński . Był wydawcą źródeł m.in. wydał w 1888 tomy 2 i 3 Indeksu aktów XV wieku oraz Kodeks listów XV wieku.

Ważniejsze prace

• Dzieje narodu polskiego w zarysie, Warszawa 1898 ;
• Mieszko II, (w:) Rozprawy Akademii Umiejętności Wydziału Filologiczno-Historycznego, t. V, 1876 , s. 87-208;
• Obrazki z najdawniejszych dziejów Przemyśla, 1883 ;
• Powstanie Świdrygiełły, 1892 ;
• Wstąpienie na tron polski Kazimierza Jagiellońskiego , 1886 ;
• Zarys historyi Polski i krajów ruskich z nią połączonych, 1884 , (kilkanaście wydań min.: Kraków 1897 , Warszawa 1920 , Londyn 1947 , Warszawa 1999 ) – popularny podręcznik historii Polski;
• Pełna bibliografia prac Lewickiego w Roczniku AU z 1889 .

Bibliografia

• Łosowski J., Anatol Lewicki, Przemyśl 1981;
• Mitkowski J., Lewicki Anatol (w:) Polski Słownik Biograficzny, t. 18, 1972, s. 224-225.