Katedra w Wells, najmniejszym city w Anglii

Status miasta city w Wielkiej Brytanii jest przyznawany przez króla Anglii pewnej określonej grupie miast. Miasta nieposiadające tego statusu noszą nazwę town. Prawo używania nazwy city łącznie z nazwą miasta jest sprawą wyłącznie prestiżu i nie daje żadnych dodatkowych przywilejów. Niemniej tytuł city jest dla miast cenny, stąd też wiele z nich stara się o jego zdobycie. Statusu tego nie uzyskuje się automatycznie po spełnieniu określonych kryteriów. W Anglii i Walii tytuł ten przyznawano tradycyjnie miastom posiadającym katedrę i będącym siedzibami diecezji ^[1]. Zasadę tę złamano dopiero w r. 1888, przyznając status Belfastowi z przyczyn pozareligijnych. Obecnie o przyznaniu statusu miasta decydują przede wszystkim czynniki geograficzno-historyczne, w tym wielkość populacji. W XX wieku status przyznano tylko 14 miastom^[2]. W roku 2000 na 39 miast ubiegających się o status, przyznano go trzem: Brighton , Wolverhampton i Inverness ^[2].

Najwięcej miast o statusie city znajduje się w Anglii; na koniec 2009 r. było tych miast 50. Poza Anglią jest ich o wiele mniej. W Szkocji jedynie sześć miast posiada ten status, a w Walii i Irlandii Północnej – pięć. W Szkocji do XIX wieku status city nie był nadawany, a wszelkie informacje sprzed tego okresu oparte są na przypuszczeniach, np. co do miasta Dunblane , które miało się stać city w roku 1500, nominowane rzekomo przez Jakuba IV ^[3]. W XX wieku przestano stosować kryterium posiadania katedry jako jedynego do uznania miasta jako city, pośród innych kryteriów uwzględniano m.in. wielkość miasta. Na przestrzeni całej historii Wielkiej Brytanii, tylko trzy miasta utraciły status city: Rochester , Perth i Elgin ^[4].

Lista miast o statusie city w Wielkiej Brytanii

Truro - najbardziej na południe i zachód wysunięte angielskie city

Poniższa lista obejmuje wszystkie 66 miast o statusie city na terenie Anglii , Szkocji . Walii i Irlandii Północnej według stanu na 1 września 2009 rok^[5][6]. Dane odnośnie liczby mieszkańców, o ile przypis nie podaje inaczej, dotyczą roku 2001. W przypadku, gdy przy mieście nie podano daty uzyskania statusu, oznacza to że uzyskało go w średniowieczu bądź w czasach nowożytnych automatycznie z wybudowaniem katedry^[7].

Anglia

Na terenie Anglii znajduje się 49 miast o statusie city . W tabeli podano przynależność do hrabstwa ceremonialnego . Hrabstwa, w których nie ma miast o statusie city to Northamptonshire , Berkshire , Buckinghamshire . Dorset , Essex , East Sussex , Northumberland , Rutland , Shropshire , Warwickshire , Suffolk i Surrey . Największym miastem o statusie city jest Londyn, najmniejszym Wells w hrabstwie Somerset . Najbardziej na południe i zachód wysuniętym miastem city jest Truro. Jedynie trzy spośród angielskich cities mają szerokość geograficzną wschodnią.

Szkocja

Stirling – najmłodsze city w Szkocji

W Szkocji tytułu city używa się od XV w. Pierwsze prawa city na mocy edyktu królewskiego nadano w r. 1889. Przed tą datą pięć miast używało nazwy city Aberdeen, Glasgow, Edynburg. Elgin i Perth, przy czym oficjalnie za city uznawane były trzy pierwsze^[65].. Najmłodszymi szkockimi cities są Inverness (status nadano w r. 2000, dlatego często określa się je jako city milenijne) oraz Stirling (2002).

Walia

Katedra w St David's

W związku z powiązaniami historycznymi, miasta w Walii uzyskiwały status city na tej samej zasadzie, co miasta angielskie. Poza Bangorem wszystkie walijskie cities zostały promowane w XX w. Na terenie Walii znajduje się najmniejsze city w Wielkiej Brytanii, St David's , liczące mniej niż 2000 mieszkańców.

Irlandia Północna

Belfast był pierwszym miastem, które otrzymało status z powodów pozareligijnych

W czasach historycznych w Irlandii przyznawano miastom status city na mocy edyktu królewskiego; posiadanie katedry nie gwarantowało tego statusu. Jedynym miastem w Irlandii Północnej, które uzyskało tytuł mocą edyktu, jest Derry (1604, niektóre źródła podają, że tytuł przysługiwał po zmianie miasta na Londonderry^[75]). Pierwszym miastem w Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, które otrzymało status city za wielkość a nie z przyczyn religijnych był Belfast . Był to przypadek precedensowy, następnymi miastami uhonorowanymi w ten sposób były Birmingham i Dundee(1888)^[65].

Lista miast katedralnych o statusie town

Katedra w Chelmsford nie zapewniła miastu statusu city

Choć posiadania katedry było warunkiem niezbędnym do uzyskania statusu city, na terenie Anglii, Walii i Szkocji istnieją miasta katedralne o statusie town. Część z nich, np. Rochester, używa nieformalnie tytułu city w języku potocznym.

Lista największych miast bez statusu city

Opactwo w Reading

Istnieje pewna liczba dużych obszarów miejskich, które kwalifikują się do ubiegania się o status city, choćby ze względu ma liczbę mieszkańców, niemniej tego statusu nie posiadają, bądź też odrzucono ich wniosek. Miasta te szczycą się statusem the biggest town in England, a przyznają go sobie Northampton ^[81], Reading i Milton Keynes - największe miasto wybudowane od podstaw po II wojnie światowej^[82]. Niektóre z miast używają nazwy city, zwłaszcza w odniesieniu do komunikacji miejskiej^[83], jednak nie ma ona wpływu na faktyczny status miasta.

Zobacz też

• Lista miast w Anglii

Przypisy