|
Mendog
Mendog, Mindowe, Mindoŭh/Міндоўг - biał., Mindaugas lit. (ur. ok. 1203, zm. 12 sierpnia 1263) – wielki książę (1235-1253), a od 1253 roku do śmierci król Litwy.
Doprowadził do zjednoczenia księstw plemiennych. Miał rezydencję w zamku Woruta. Podbił Ruś Czarną, po czym uczynił jej zarządcą swego syna Wojsiełka naznaczając mu siedzibę w leżącym na jej terenie Nowogródku.
Przed 1246 zdołał zgładzić opornych kunigasów Bulewiczów, z których najstarszy, Wiszimunt, stracił również żonę, uwiedzioną przez Mendoga i zginął wraz z braćmi Edywiłem i Sprudejkiem. Ziemia nalszczańska już około 1238 uznawała nad sobą władzę Mendoga, ponieważ szwagier Mendoga, kunigas nalszczański Dowmunt, z woli Mendoga został na wezwanie księcia halickiego Daniela wyprawiony na Polskę. Zwierzchnictwu Mendoga poddali się również kunigasi Ruszkowicze oraz kniaziowie z Dziawołtwy Bikszi i Ligejk. Zapewniwszy sobie około 1240 panowanie nad całą Auksztotą, Mendog postanowił pozbyć się z Litwy niewygodnych bratanków, Edywida i Towciwiła oraz żmudzkiego księcia Wykinta. Nakazał im wtedy wyprawić się na Ruś, ku Smoleńskowi, i tam zdobyć posiadłości zastępujące im ojczyznę. Wygnanie Dowsprunkowiczów miało miejsce prawdopodobnie około 1245, kiedy to oddziały litewskie przeszły północną Smoleńszczyznę i złupiły Torżek nad rzeką Twerca. Bratankowie Mendoga zdołali wówczas opanować Połock, gdzie rządy objął Towciwił, usadowili się też prawdopodobnie w Witebsku oraz w Smoleńsku, z których jednak wyparł ich w 1248 książę włodzimierski Jarosław. Panujący na Rusi krewniacy Mendoga okazali jednak nieposłuszeństwo swemu wujowi, wyłamując się spod jego zwierzchnictwa. Wówczas Mendog "posłał na nich woje swoje chcąc ubić ich", ale oni w 1248/49 zbiegli do Daniela halickiego, męża ich ciotki, siostry ojca Dowsprunka i Mendoga. Daniel halicki postanowił wykorzystać tę świetną okazję do ingerencji w sprawy litewskie i do odebrania Litwie Rusi Czarnej. Z jego inicjatywy zawiązała się w 1249/50 przeciwko Litwie potężna koalicja, w której oprócz Rusi Halicko-Włodzimierskiej wzięli walny udział Krzyżacy inflanccy oraz Jaćwięgowie i południowa Żmudź, przekupiona z Jaćwiężą srebrem przez Wykinta. Polacy wymówili się z wezwania Daniela do udziału w koalicji, "jako czas jest na pogan" iść".
W tej sytuacji Mendog wykorzystał sprzeczności w łonie koalicji antylitewskiej. Najpotężniejszego wroga, Krzyżaków, zjednał obietnicą chrztu. W toku zaciekłych walk w 1251, kiedy Mendog wytrzymał oblężenie w swoim grodzie Woruta, a potem, kiedy podczas wyprawy na Żmudź pod Twiremetem zginął Wykint, Litwa wspierana przez Krzyżaków oparła się zwycięsko koalicji. Z grona przeciwników ubyli wkrótce Jaćwięgowie oraz popierający Towciwiła Żmudzini, pozyskani srebrem przez Mendoga.
Bez powodzenia Mendog prowadził od 1244 r. walki z inflanckim zakonem kawalerów mieczowych. W 1251 r. przyjął chrzest, co było warunkiem wydania przez papieża Innocentego IV zgody na koronację. 6 lipca 1253 Mendog został koronowany na króla Litwy. Swych krzyżackich sojuszników wynagrodził czczymi darowiznami ziem, którymi nie władał i których Krzyżacy nie mieli siły zająć. Mendog bowiem nadał im w latach 1253-1259 kilka włości jaćwieńskich oraz połowę włości żmudzkich Ejragoły, Betygoły, Rosień, Kroży, Ławkowa, Kulene i Korszowa, drugie połówki tych włości wyznaczył zaś biskupowi misyjnemu Litwy Chrystianowi w 1253. Widocznie włości te popierały Wykinta i Towciwiła, toteż władca Litwy hojną ręką uprawniał Krzyżaków do ich zajęcia, choć Krzyżacy nie mieli sił by te nadania zdobyć.
Koalicja antylitewska, nie zdoławszy złamać oporu Mendoga, popieranego przez Krzyżaków, wkrótce rozpadła się i w 1254 Daniel halicki z Towciwiłem zmuszeni byli zawrzeć z królem Litwy pokój. Na mocy tego porozumienia, wzmocnionego małżeństwem córki Mendoga z synem Daniela Szwarnem, Ruś Czarna z Nowogródkiem jako lenno Litwy została oddana Romanowi Daniłowiczowi. Towciwił zaś wrócił do swego księstwa połockiego, Żmudź odłączyła się od Litwy i rządy w niej objął wkrótce syn Wykinta Treniota. Jednak król w 1261 roku powrócił do wiary przodków i wspierał walczących z Krzyżakami Żmudzinów, których wojska rozbiły 13 lipca 1260 r. zjednoczone wojska Krzyżaków pruskich i inflanckich nad jeziorem Durbe.
Zginął w 1263 r. w wyniku spisku książąt pod przywództwem Dowmunta i Trenioty, którzy nienawidzili Mendoga za jego twarde i krwawe rządy.
Jest głównym bohaterem dramatu Juliusza Słowackiego Mindowe (1829).
Inne hasła zawierające informacje o "Mendog":
1254
...
Wielkie Księstwo Litewskie
...
Księstwo Połockie
...
Juliusz Słowacki
Młody poeta próbował w tym czasie przetłumaczyć Mahometa Woltera. Inspirowany zaś tragedią Mendog napisaną przez swojego ojca, rozpoczął pracę nad swoim Mindowem.Twórczość Słowackiego z ...
1240
...
Daniel Halicki
...
1260
...
1244
...
Żmudzini
...
1250
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Mendog":
 Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|
