Meczet Zeyrek

Meczet Zeyrek ( tur. Molla Zeyrek Camii) meczet w Stambule w Turcji . Przed zdobyciem miasta przez Turków znajdował się tu Klasztor Chrystusa Pantokratora .

Klasztor został ufundowany przez cesarza Jana II Komnena i jego żonę Irenę w XII w. Architektem był Nikifor . Zbudował on na trzecim z siedmiu wzgórz Konstantynopola dwa kościoły, połączone pośrodku kaplicą grobową. Pochowano tam, poza znaczną ilością bizantyńskich dygnitarzy, cesarza Jana II razem z żoną - Ireną , Cesarzową Bertę z Sulzbach (która również przyjęła imię Irena, będąc żoną Manuela I Komnena ), oraz cesarza Jana V Paleologa . Dookoła powstały: biblioteka, szpital, przytułek dla starców, zakład dla umysłowo chorych, cele klasztorne.^[1]

Pierwszy powstał kościół południowy, zwany Kościołem Chrystusa Pantokratora. Następnie zbudowano drugi kościół pod wezwaniem Theotokos Eleousa - Matki Bożej Litościwej i połączono je kaplicą grobową pod wezwaniem Michała Archanioła . Kościoły mają sklepienia krzyżowe, apsydy są siedmioboczne. Kościół południowy posiada dwie kopuły, kościół północny jedną. Kościół południowy posiada również matroneum (galerię dla kobiet). W oknach były wstawione witraże z wizerunkami świętych, nie zachowały się jednak do dzisiaj.

Po zajęciu Konstantynopola przez łacinników w 1204 kompleks zabudowań przekazano duchownym z Wenecji . Klasztor był również używany jako pałac cesarski przez ostatniego cesarza łacińskiego - Baldwina II . Po odzyskaniu miasta przez Paleologów do klasztoru powrócili mnisi greccy . Najbardziej znanym spośród nich był Gennadiusz II Scholar, który opuścił klasztor Chrystusa Pantokratora aby zostać pierwszym Ekumenicznym Patriarchą Konstantynopola po zdobyciu miasta przez Turków. ^[2]

Po upadku Konstantynopola , klasztor zmieniono na meczet i nazwano go imieniem nauczyciela Molla Zeyrek Mehmed Efendiego, uczącego w pobliskiej medresie . W połowie XVIII w. kościół odrestaurowano po pożarze. W 1934 spaliła się biblioteka przyklasztorna.

W ostatnich latach, ze względu na bardzo zły stan techniczny, dawny klasztor wpisano na listę najbardziej zagrożonych zabytków prowadzoną przez UNESCO . Dzięki temu obecnie prowadzone są gruntowne prace remontowe, mające zabezpieczyć i odrestaurować świątynię.

Przypisy

Bibliografia

• Stambuł, Istanbul 2002.
• ( ang. ) | Dokładny opis klasztoru zamieszczony na stronie www.archnet.org