Portugal Coat of Arms Artykuł z serii Historia Portugalii
Luzytania
Państwo Wizygotów i Państwo Swebów
Panowanie arabskie
Królestwo Portugalii
Portugalskie imperium kolonialne
Republika Portugalii
Rewolucja goździków
Władcy Portugalii

Historia Portugalii

Starożytność

Luzytania na mapie Rzymu

W starożytności ziemie obecnej Portugalii, zamieszkiwali Celtowie oraz ludy iberyjskie. Do wybrzeży docierały wyprawy handlowe Fenicjan i Greków ; W III wieku p.n.e. terytorium znalazło się pod zwierzchnictwem Kartaginy , a w następnym stuleciu stały się terenem rzymskim .W latach 154-138 p.n.e pokonali plemienia Luzytanów . Pod panowaniem rzymskim ziemie portugalskie należały do prowincji Luzytania . Dzięki okupacji rzymskiej nastąpił znaczny postęp cywilizacyjny. Rzymskie państwo władało na tych terenach do V wieku . Za rządów rzymskich nastąpiła całkowita romanizacja ludności, a w późniejszym okresie także chrystianizacja .

Epoka germańska

W 409 doszło do najazdu Germanów . Większa część kraju znalazła się pod panowaniem Swebów . Utworzyli oni państwo ze stolicą w Bradze . W 469 Wizygoci zajęli południową część dzisiejszej Portugalii, a 585 jej północne obszary. W latach 711 - 718 Wizygoci zostali rozbici przez Arabów. Władze na ziemiach półwyspu objął kalifat Umajjadów .

Panowanie arabskie

W latach 711 – 718 półwysep iberyjski został zajęty przez Arabów , nastał okres rządów Umajjadów . Od VIII wieku prowadzona była z północy półwyspu chrześcijańska rekonkwista , która w IX – XI wieku objęła panowaniem chrześcijańskim rejony Porto i Coimbry .

Portugalia

Rekonkwista

W roku 1097 w ramach Galicii i Leonu wydzielono hrabstwo Portucale z Porto jako ośrodkiem centralnym. W roku 1139 hrabia Alfons I przyjął tytuł króla Portugalii . Aż do XIII wieku trwała rekonkwista zachodniego Półwyspu Iberyjskiego . W 1147 roku zdobyto Lizbonę , która została stolicą. W 1249 Portugalia objęła obszar obecnego terytorium i od tego czasu nie miały miejsca większe zmiany granic. W XIII wieku powstał parlament stanowy – Kortezy . W 1383 wygasła dotychczasowa dynastia . W wojnie z Kastylią Jan I Wielki obronił niepodległość państwa. Był on założycielem dynastii Aviz .

Imperium kolonialne

     Posiadłości portugalskie

Portugalia kierowała się w swojej polityce kolonizacyjnej w stronę Afryki . Kraj stał się także potęgą morską. Portugalskie wyprawy inicjowane przez m.in. Henryka Żeglarza zapoczątkowały epokę odkryć geograficznych. Portugalczycy kolonizowali wyspy: Azory , Maderę , Zielonego Przylądka . W 1498 Portugalczycy jako pierwsi Europejczycy dotarli do Indii . W 1500 portugalska wyprawa odkryła Brazylię rozpoczynając jej kolonizację.

Kres świetności

Filip II Hiszpański

W 1580 król Hiszpanii Filip II narzucił unię personalną . W 1640 Portugalia odzyskała niezależność, jednak imperium handlowego nie udało się odzyskać. W 1793 Portugalia przystąpiła do koalicji antyrewolucyjnej przeciw Francji i w okresie 1807 – 1811 była okupowana przez francuskie wojsko. W okresie 1807 - 1821 władcy przebywali w Brazylii. W 1822 uchwalono liberalną konstytucję , dającą powszechne prawo wyborcze. W 1826 wprowadzono bardziej konserwatywną Kartę Konstytucyjną. W 1822 niepodległość uzyskała Brazylia, Portugalia uznała ten fakt trzy lata później .

Republika Portugalii

W 1910 obalono monarchię i proklamowano republikę. W 1916 Portugalia przystąpiła do I wojny światowej , wspierając ententę . W 1926 miał miejsce wojskowy zamach stanu . W 1928 funkcję ministra finansów, a 1932 premiera objął Salazar , który władzę autorytarną sprawował do roku 1968 . W 1933 nowa konstytucja usankcjonowała dyktaturę, utworzono tzw. Nowe Państwo, a dwa lata później wprowadzono system monopartyjny. W czasie II wojny światowej Portugalia była neutralna, choć udostępniła aliantom bazy lotnicze. W 1949 została członkiem NATO , następnie ONZ . W latach sześćdziesiątych trwały wojny wyzwoleńcze w koloniach afrykańskich

Rewolucja goździków

W 1974 dokonano przewrotu wojskowego, obalając Marcelo Caetano i przywracając system demokratyczny. W latach 1974– 1975 Portugalia uznała niepodległość kolonii.

Po Rewolucji goździków

Po obaleniu przez rewolucję rządów Marcelo Caetano w 1976 przeprowadzono wybory do parlamentu i prezydenckie potwierdziły poparcie dla socjalistów i centroprawicy. Skutkiem wyborów było wstrzymanie nacjonalizacji oraz przystąpienie Portugalii do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Międzynarodowego Funduszu Walutowego . Portugalia uznała prawo do niepodległości swoich kolonii w Afryce . W 1988 Portugalia zobowiązała się zwrócić Makau Chinom w 1999 . Po Rewolucji goździków nie wykształcił się model partii dominującej, co powodowało konieczność powoływania rządów mniejszościowych, koalicyjnych lub inicjatywy prezydenckiej. Głównymi siłami rządzącymi w Portugalii były PS , Partia Socjaldemokratyczna i chadeckie Centrum Demokratyczno-Społeczne. W 1982 zniesiono radę rewolucji w 1989 lewicowe przepisy w konstytucji . W latach 1985-1995 rządziła Partia Socjaldemokratyczna z premierem Aníbalem Cavaco Silvą . W 1986 roku Portugalia została członkiem EWG , a prezydentem kraju został Mário Soares .Rząd Cavaco Silvy wprowadził politykę reform wolnorynkowych, i prywatyzacji sektorów państwowych w gospodarce. W 1992 roku Portugalia ratyfikowała Traktat z Maastricht . Obecnie prezydentem Portugalii jest Aníbal Cavaco Silva, a premierem José Sócrates .

Zobacz też

• Portugalia w XVIII wieku
• Sebastião José de Carvalho e Melo

Linki zewnętrzne

Historia Portugalii w Encyklopedii PWN