Makpela ( hebr. המכפלה Machpela; arab. الحرم الإبراهيم Al-Haram al-Ibrahim) – jaskinia w Hebronie w Palestynie , którą wg Starego Testamentu zakupił patriarcha Abraham , by pochować w niej swoją żonę Sarę (por. Rdz 23, 1-20). Była pierwotnie własnością Efrona Hittyty . Pomimo tego, iż w kulturze ludów pustyni, którym było z całą pewnością plemię Hebrajczyków, nie znane były pierwotnie sanktuaria plemienne, pamięć o miejscu pochówku Sary była wśród Izraelitów ciągle żywa. Przebywając w niewoli egipskiej, jak podaje biblijna Księga Rodzaju , nigdy nie przestali wspominać miejsca, w którym spoczywali ich przodkowie. W jaskini pochowani zostali bowiem: sam Abraham, Izaak ze swą żoną Rebeką , zmarły w Egipcie Jakub .

Ze względu na groby patriarchów w Makpeli król Dawid wybrał Hebron jako swoją pierwszą stolicę. Po zburzeniu Jerozolimy przez Nabuchodonozora Hebron wraz z Makpelą stał się własnością Idumejczyków . Żydzi powrócili do Makpeli po uwolnieniu z Babilonu . Nazwa jaskini jak i samo miasto Hebron nie są nigdy wspominane w Nowym Testamencie .

Budynek sakralny, który do dzisiaj chroni jaskinię z grobami – Haram al-Chalil – zbudowany został z rozkazu Heroda Wielkiego . Bizantyńczycy w jego wnętrzu wybudowali kościół, zmieniony następnie przez muzułmanów w meczet . Wnętrze meczetu mahometanie przyozdobili cenotafami upamiętniającymi poszczególnych patriarchów i ich żony. W ten sposób powstało sanktuarium muzułmańskie, wokół którego narodziła się tradycja, związana z jednym z etapów nocnej podróży Mahometa . Muzułmanie pozwolili żydom na postawienie obok swojego sanktuarium synagogi dla uczczenia patriarchy Abrahama.

Krzyżowcy znaleźli budynek w opłakanym stanie. Odrestaurowali go i zamienili ponownie w kościół. Miasto Hebron stało się w związku z tym siedzibą biskupa , zmieniono jego nazwę na Święty Abraham. Istnieją średniowieczne źródła mówiące o odnalezieniu w jaskini Makpela relikwii świętych patriarchów. Miały one być noszone w uroczystej procesji ulicami Hebronu.

Egipski sułtan Saladyn po zdobyciu Hebronu zabronił schodzenia do samej groty. Zakaz obowiązuje do dzisiaj także wyznawców Islamu . Mamelucy dodali do istniejących patriarszych cenotafów jeszcze jeden upamiętniający Józefa syna patriarchy Jakuba – tradycja żydowska doszukuje się jego grobu w okolicach dzisiejszego Nablusu , starożytnego Sychem .

W 1267 roku Bibars zabronił wchodzenia na teren Haram al-Chalil chrześcijanom i żydom. Zakaz obowiązywał do roku 1967 , kiedy to miasto Hebron zdobyte zostało przez Izraelczyków .