Longines - według źródeł bizantyjskich, autor traktatu O wzniosłości [gr. Peri hypsous], wpływowego dzieła teoretycznego o celach literatury.

Wątpliwości

Jego imię nie jest pewne, dlatego tez czasami opatruje sie je dodatkiem: Pseudo-Longines; podobnie wątpliwe jest i datowanie jego dzieła: ze względu na zawarty cytat z biblijnej Księgi Rodzaju (tak!) - i to w dodatku pochlebny, jawią się pytania, czy tak wczesne datowanie jego dzieła nie jest anachronizmem . Możliwe jest też, że przykład omawianego cytatu z Księgi Rodzaju jest późniejszym dodatkiem przepisującego. Za takim rozumieniem może przemawiać fakt, że jakakolwiek znajomość tekstów biblijnych w środowiskach literackich hellenizmu była w tak wczesnym czasie zgoła znikoma. W najstarszej formie źródło rękopiśmienne podaje nazwisko autora "longinos dionysos", co dało powód do licznych spekulacji, i prób utożsamienia autora traktatu ze znanymi z tamtych czasów pisarzami. Nazwisko autora w polskim piśmiennictwie występuje i w formie Longin, Longinus i Longines, według sugestii z innych języków i tradycji tłumaczenia.

O wzniosłości

Traktat ten, którego pierwsza posiadana kopia pochodzi dopiero z około 1000 roku n.e., jest zbudowany z komentowanych przykładów zaczerpniętych z kanonu klasycznej literatury greckiej, które podbudowują argumentacje autora. Główną tezą jest przekonanie, że jakość w literaturze powstaje ponad poziomem przekonania, poprzez zachwycenie czytelnika i umożliwienie czytelnikowi obcowania z umysłem autora, który tworzył w stanie ekstazy . Możliwe jest zatem zbieranie najlepszych dzieł literackich , w których zaświadczone jest uniesienie ( ekstaza ) autora do poziomów niedostępnych żadnemu twórcy przez sama sztukę pojętą jako dobry warsztat i znajomość reguł dobrego pisania.

Jedyną radą dla twórców jest zagłębianie się w dziełach tych wyjątkowych umysłów, którym dane było pisać w stanie uniesienia i dobrze robią ci, którzy próbują naśladować te znakomite wzory. Poprzez takie, pośrednie obcowanie z tym, co wzniosłe, jakąś część tej wzniosłości może też przeniknąć do ich wysiłków.

Odbiór

Traktat O wzniosłości dotrwał w najwcześniej zachowanym źródle w rękopisie średniowiecznym i doczekał się wydania przez włoskiego filologa Francesco Robortello w 1552 (różne daty są podawane); potem stał się, dzięki francuskiemu tłumaczeniu Nicolas Boileau w 1684, i rychło po nim tłumaczeniach angielskich, istotną podstawą gustu klasycznego w 17 i 18 wieku. Przekonanie o uczeniu się od geniuszów przeszłości i uznanie szczególnej wartości epoki klasycznej stają się w odróżnieniu od renesansowego poczucia odnowy, trwałą postawą pedagogiczną i opoką konsensusu o dobrym guście. Przekonanie to jest już obecne świadomie u Plutarcha , por. żywot Peryklesa , w którym autor zaświadcza przekonanie współczesnych o tym, że żyli w wyjątkowo uprzywilejowanym duchowo czasie.

Traktat nie przestawał dawać natchnienia rozmaitym umysłom od Johna Miltona , do Ernesta Curtiusa i Paula de Mana .

Polskie tłumaczenie

• "Longina O GÓRNOŚCl - Przekładał z greckiego Józef Kowalewski", W Wilnie, nakładem i drukiem A.Marcinkowskiego, 1823. (tekst tego przekładu jest domeną powszechną i udostępniony online w: http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=40007&s=1 )
• Pseudo-Longinos, Peri hypsos (O wzniosłości), w: Trzy poetyki klasyczne, BN II 57, Wrocław 1951, tłumaczył Tadeusz Sinko

Źródła

• Artykuł w dużej mierze oparty na obszernym tekście w wikipedii angielsko-języcznej, gdzie też jest obfita bibliografia.
• tekst tłumaczenia na angielski do dyspozycji w Projekcie Gutenberg : http://www.gutenberg.org/etext/17957
• tłumaczenie łacińskie Zachariasa Pearce , (1724, 1732),1762, Londyn, dostępne zaś tutaj:

http://www.slu.edu/colleges/AS/languages/classical/latin/tchmat/pedagogy/latinitas/lgi/lgi-front.html