Lidia Wysocka
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1916 Rogaczew
Data i miejsce śmierci	2 stycznia 2006 Warszawa
Zawód	aktorka
Małżonek (ka)	Zbigniew Sawan (1943-1984)
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Profil w bazie IMDb
Profil w bazie filmpolski.pl
Profil w bazie e-teatr.pl
Profil w bazie Filmweb.pl
Profil w bazie Stopklatka.pl

Lidia Wysocka (ur. 24 czerwca 1916 r. w Rogaczewie , zm. 2 stycznia 2006 r. w Warszawie ) - polska aktorka, piosenkarka, a także reżyser teatralny i projektantka kostiumów^[1]. Założycielka, kierownik artystyczny i artystka Kabaretu Wagabunda (1956-1967).

W 1935 r. zadebiutowała na srebrnym ekranie główną rolą w filmie Kochaj tylko mnie u boku Witolda Zacharewicza i Kazimierza Junoszy-Stępowskiego . Rok później ( 1936 ) ukończyła studia w warszawskim Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej . Jej debiut sceniczny nastąpił w Teatrze Polskim w Warszawie w 1936 r. Z powodzeniem występowała w filmie, teatrze i w radiu, zarówno przedwojennym jak i powojennym - w szerokim wachlarzu tematycznym: od dramatu po farsę.

W czasie drugiej wojny światowej więziona przez Gestapo na Pawiaku ^[2] jako zakładniczka w ramach hitlerowskiej akcji odwetowej za likwidację przez polskie podziemie agenta niemieckiego wywiadu, Igo Syma (który partnerował jej w Złotej masce). Podobnie jak jej koledzy i koleżanki bojkotowała kontrolowany przez Niemców teatr, pracowała jako kelnerka (w kawiarni "Na antresoli"); odmówiła wcześniej na propozycję niemieckich filmowców z UFA .^[3][4]

Aktorkę sportretowała w 1939 Maja Berezowska .

Odznaczenia i nagrody

Otrzymała bardzo wiele odznaczeń i nagród:

• Odznaka 1000-lecia w 1967 roku
• Złoty Krzyż Zasługi w 1978 roku
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy w 1995 roku^[5]
• Nagroda Artystyczna Polskiej Estrady "Prometeusz" w 1996 roku
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski , za wybitne osiągnięcia w pracy artystycznej w 1999 roku

Filmografia

• Kochaj tylko mnie ( 1935 ), jako Hanka, córka Żarskiego
• Papa się żeni ( 1936 ) jako Lili, córka Miry Stelli
• Gehenna ( 1938 ), jako Ania Tarłówna
• Ostatnia brygada ( 1938 ) jako Marta Rzecka
• Serce matki ( 1938 ) jako Lusia
• Wrzos ( 1938 ) jako Dębska
• Doktór Murek ( 1939 ) jako Tunka Czabranówna
• Złota maska ( 1939 ) jako Magda Nieczajówna
• Irena do domu! ( 1955 ), jako Irena Majewska
• Sprawa pilota Maresza ( 1955 ), jako Mary Godzicka
• Nikodem Dyzma ( 1956 ), jako piosenkarka rewiowa śpiewająca piosenkę o Dyzmie
• Rozstanie ( 1960 ), jako Magdalena
• Sekret ( 1973 ), jako Lena Nurkiewicz, przyjaciółka Lewickiej
• Zaczarowane podwórko ( 1974 ), jako królowa Anna Jagiellonka
• W obronie własnej ( 1981 ), jako matka Marii

Dziewiątym filmem aktorki był Szczęście przychodzi kiedy chce ( 1939 ) w reżyserii Mieczysława Krawicza (na podstawie powieści Kamila Nordena o tym samym tytule), nie ukończony jednak z powodu wybuchu wojny. Jej ostatnim filmem miał być debiut fabularny Jacka Bławuta traktujący o aktorach - weteranach pt. Lili^[6], jednakże na skutek opóźnień (niedostatek środków finansowych, przeróbki scenariusza) został on zrealizowany dopiero w 2008 (jako Jeszcze nie wieczór ), już po jej śmierci.

Teatr

Wybrane przedstawienia teatralne (daty dzienne odnoszą się do premier):

• 1936.IX.26 – Klub Pickwicka Karola Dickensa – Marysia, Teatr Polski w Warszawie
• 1937.I ... - Wesele Figara Pierre-Augustina Caron de Beaumarchais'go - Franusia, Teatr Polski w Warszawie
• 1937.VI.16 – Damy i huzary Aleksandra Fredry – Fruzia, Teatr Polski w Warszawie
• 1937.VII ... – Papa, Gaston Arman de Caillavet – Janka Aubrin, Teatr Polski w Warszawie
• 1937.XI.9 – Gałązka rozmarynu Zygmunta Nowakowskiego – panna Mania, Teatr Polski w Warszawie
• 1938.XII.14 – Temperamenty Antoniego Cwojdzińskiego – Stefcia, Teatr Mały w Warszawie
• 1938 ... – Nowa Dalila Ferenca Molnára , Teatr Mały w Warszawie
• 1939.III.28 - Brat marnotrawny Oskara Wilde'a , Teatr Mały w Warszawie
• 1944.V.27 – Szkarłatne róże Aldo De Benedettiego – Maria Verani, Teatr Małych Form Miniatury, Warszawa
• 1946.II.12 – Freuda teoria snów Antoniego Cwojdzińskiego – Ona, Teatr Mały (Miejskie Teatry Dramatyczne), Warszawa
• 1946.VII.2 – Po co daleko szukać George'a Bernarda Shawa , Teatr Mały (Miejskie Teatry Dramatyczne), Warszawa
• 1947.V.24 – Wiele hałasu o nic Williama Szekspira – Beatrycze, Teatr Mały (Miejskie Teatry Dramatyczne), Warszawa
• 1948.I.13 – Mąż i żona Aleksandra Fredry – Justysia, Teatr Miniatury (Miejskie Teatry Dramatyczne), Warszawa
• 1948.V.26 – Jadzia wdowa Ryszarda Ruszkowskiego – Jadwiga, Teatr Nowy, Warszawa
• 1949.I.22 – Wiele hałasu o nic Williama Szekspira – Beatrycze, Teatr Polski w Szczecinie
• 1949.III.9 – Wiosna w Norwegii Stuarta Engstranda, Teatr Polski w Szczecinie – reżyseria
• 1949.IV.18 – Jadzia wdowa Ryszarda Ruszkowskiego – Jadwiga, Teatr Polski w Szczecinie – projekty kostiumów
• 1949.VIII.16 – Seans Noela Cowarda , Teatr Polski w Szczecinie – projekty kostiumów
• 1949.X.27 – Bajka Michaiła Swietłowa – Katia, Teatr Polski w Szczecinie
• 1950.I.16 – Niemcy Leona Kruczkowskiego , Teatr Współczesny w Szczecinie (Teatry Dramatyczne) – projekty kostiumów
• 1951.I.6 – Zielony Gil, Tirso de Molina – Donna Diana, Państwowy Teatr Nowy (Scena Komediowo–Muzyczna), Warszawa
• 1951.VII.28 – Ojciec debiutantki, D. Leński, Ludowy Teatr Muzyczny, Warszawa – reżyseria
• 1951.X.8 – Zielony Gil, Tirso de Molina , Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku – reżyseria
• 1952.IX.17 – Biuro docinków, Teatr Satyryków, Warszawa
• 1959.I.11 – Mąż i żona Aleksandra Fredry – Justysia – reżyseria (przedstawienie impresaryjne przygotowane na występy w Londynie )
• 1961.II.15 – Łowcy głów, Max Régnier – Irena, Teatr Komedia w Warszawie
• 1977.IV.24 – Będziemy obrażać!, Teatr Syrena , Warszawa
• 1979.I.17 – Wielki Dodek Witolda Fillera i Jonasza Kofty – Panna Stefania, Teatr Syrena , Warszawa
• 1980.VII.5 – Warto byś wpadł Ryszarda Marka Grońskiego i Antoniego Marianowicza , Teatr Syrena , Warszawa
• 1981.II.27 – Dobry wojak Szwejk , Jaroslav Hašek – Mamon, Teatr Syrena , Warszawa
• 1981.VII.16 – Wizyta młodszej pani Ryszarda Marka Grońskiego i Michała Komara – Pani Loda, Teatr Syrena , Warszawa

Piosenkarka

Już w 1936 ukazało się jej pierwsze nagranie na płytach Syrena Rekord ^[7]. W swych filmach wykonywała piosenki, m.in.:

• Kochaj tylko mnie! oraz Mnie wystarczy słówko (Kochaj tylko mnie, 1935 - płyta Syrena Electro 9562)
• Co ja zrobię, że mnie się podobasz w duecie ze Zbigniewem Rakowieckim (Papa się żeni, 1936)
• To nic oraz Królowa pereł (Złota maska, 1939)
• piosenka o Dyzmie (Nikodem Dyzma, 1956)
• Retmanie, coś narobił! (Zaczarowane podwórko, 1974).

Specjalizowała się w piosence aktorskiej , upodobała sobie piosenkę francuską i styl fin de siècle .^[8] Zaśpiewała m.in.: Piosenka o Wiśle, a także polskie wersje popularnych zagranicznych przebojów, jak Człowiek, którego kocham, Rapsodia, Tak nam się zdawało, Zacna Kasia^[9].

Radio

Jeszcze przed wojną wzięła udział w adaptacji powieści na antenie Polskiego Radia ( słuchowiska Teatr Wyobraźni). Po wojnie brała udział w Podwieczorkach przy mikrofonie , audycjach Satyrycy przed mikrofonem, koncertach radiowych i estradowych, grała w Teatrze Polskiego Radia - wystąpiła m.in. w radiowej wersji serialu telewizyjnego Polskie drogi pt. Lekcja poloneza (1976), w słuchowisku Henryka Bardijewskiego pt. Umowa, w adaptacji Tristana 1946 Marii Kuncewiczowej . Na przełomie lat 1980/1990 występowała na antenie Programu I z felietonami własnego autorstwa Rozmowy o piosence, w których poruszała aktualne tematy kulturalne.

Przypisy

Bibliografia / Materiały prasowe

• okładka i notka w tygodniku „Kino”, 1935 nr 28, str. 2,12 , 14/07/1935
• okładka i wywiad w tygodniku „Kino”, 1938 nr 10, str. 7, 06/03/1938
• okładka i notka w tygodniku „Kino”, 1938 nr 38
• okładka tygodnika „Radio i świat”, nr 9 (81), 3-9/03/1947
• Roman Burzyński, wywiad pt. Wieczór u Lidii Wysockiej, "Film", nr 7, 1957, str. 10-11
• pictorial, "Film", nr 41, 1960, str. 7
• W obronie własnej, "Filmowy serwis prasowy", nr 21, 1981, str. 5-7
• Leon Bukowiecki, artykuł Lidia Wysocka, "Video Club", nr 10, 1997, str. 14
• Roman Włodek. Złota maska - scenariusz dopisało życie. „ Kino ”, ss. 48-52 (2001-09). ISSN 0023-1673 . 
• Ryszard Marek Groński: Od Siedmiu Kotów do Owcy. Kabaret 1946-1968. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1971, ss. 127-156. 
• Henryk Czerwiński: Leksykon Sztuki Filmowej (1895-2000) . Warszawa: 2000. [dostęp 28-07-2010]. 

Linki zewnętrzne

• http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/142069/ - zdjęcie promocyjne z 1935 do filmu Kochaj tylko mnie
• http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/150747/ - przedstawienie Nowa Dalila w Teatrze Małym w Warszawie, 1938
• http://www.fotohistoria.pl/main.php?g2_itemId=108860 - zdjęcie portretowe z 1948 z premiery komedii Jadzia wdowa, Teatr Nowy, Warszawa
• http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/7441/ - zdjęcie portretowe z 1950, sztuka Zielony Gil, Teatr Nowy, Warszawa