System zarządzania bazą danych, SZBD ( ang. Database Management System, DBMS) nazywany też serwerem baz danych, SBD to oprogramowanie bądź system informatyczny służący do zarządzania komputerowymi bazami danych . Systemy baz danych mogą być sieciowymi serwerami baz danych lub udostępniać bazę danych lokalnie.

Niezbędne mechanizmy

• środki do gromadzenia, utrzymywania i administrowania trwałymi i masowymi zbiorami danych,
• środki zapewniające spójność i bezpieczeństwo danych,
• sprawny dostęp do danych (zwykle poprzez język zapytań , np. SQL ),
• środki programistyczne służące do aktualizacji/przetwarzania danych ( API dla popularnych języków programowania ),
• jednoczesny dostęp do danych dla wielu użytkowników (z reguły realizowany poprzez transakcje ),
• środki pozwalające na regulację dostępu do danych ( autoryzację ),
• środki pozwalające na odtworzenie zawartości bazy danych po awarii,
• środki do zarządzania katalogami, schematami i innymi metadanymi ,
• środki optymalizujące zajętość pamięci oraz czas dostępu (np. indeksy ),
• środki do pracy lub współdziałania w środowiskach rozproszonych.

Dodatkowe mechanizmy

• zarządzanie wersjami i danymi nietrwałymi,
• przechowywanie i udostępnianie danych multimedialnych ,
• wygodne (wizyjne) środowiska do tworzenia aplikacji ,
• pomosty do współpracy z innymi systemami,
• wspomaganie dla perspektyw , procedur składowanych i aktywnych reguł,
• pakiety statystyczne , pakiety dla przeprowadzania analiz (eksploracji danych),
• pakiety do tworzenia hurtowni danych ,
• środki udostępniające bazę danych w sieci Internet , itd.

SZBD działające w architekturze klient-serwer

Większość obecnie spotykanych systemów działa w trybie klient-serwer , gdzie baza danych jest udostępniana klientom przez SZBD będący serwerem . Serwer baz danych może udostępniać dane klientom bezpośrednio lub przez inny serwer pośredniczący (np. serwer WWW lub aplikacji ).

Systemy bazy danych w architekturze klient-serwer to m.in.:

• DB2
• Informix Dynamic Server
• Firebird
• Microsoft SQL Server
• MySQL
• Oracle
• PostgreSQL

SZBD bez podziału na klienta i serwer

Czasem jednak stosowanie serwera nie jest konieczne. Istnieją bazy danych, które nie muszą być współdzielone przez wielu użytkowników w tym samym czasie.

Do takich zastosowań używa się baz danych nie rozróżniających podziału na klienta i serwer, np. takie jak:

• Access - zgodna ze standardem SQL baza, korzystająca z silnika Microsoft Jet
• Kexi korzystająca z silnika SQLite

Zobacz też

• SQL
• relacyjna baza danych
• obiektowa baza danych