Laki
Laki Laki
Położenie	Islandia
Wysokość	818 m n.p.m.
Laki
64°03'53″N 18°13'34″W / 64.06472, -18.22611 Na mapach: 64°03'53″N 18°13'34″W / 64.06472, -18.22611

Laki ( isl. Lakagígar – Kratery Laki) – wulkan szczelinowy w południowej Islandii , na południowy zachód od lodowca Vatnajökull , niedaleko miasteczka Kirkjubæjarklaustur . Najwyższy ze szczytów osiąga wysokość 818 m n.p.m. Kratery tworzą pasmo górskie ciągnące się na długości ponad 25 km. Należy do systemu wulkanicznego Katla , do którego należy też system szczelin Eldgjá , znany z dużej erupcji w roku 934 .

Erupcja z 1783 roku i jej skutki

Erupcja, o charakterze erupcji szczelinowej, trwała od 8 czerwca 1783 do lutego 1784 . Lawa wydostawała się z systemu szczelin ze 130 kraterów , rozciągających się z południowego zachodu na północny wschód. Wydostało się z nich łącznie 14 km³ - 15 km³ , które rozlały się na powierzchni 565 km². Była to największa ilość lawy, jaka kiedykolwiek wydostała się podczas jednej erupcji. Ponadto w powietrze wyrzuconych zostało 12,3 km³ materiału piroklastycznego .

Fontanny lawy, sięgające setek metrów wysokości były widoczne z daleka, a lawa wypłynęła na odległość 80 km od szczeliny, pokryła obszar 580 km² i zalała koryto rzeki Skaftá. Chmura popiołów i gazów , które zasypały większą część wyspy, dotarły także do kontynentalnej części Europy . Przyczyniły się one do obniżenia średniej temperatury powietrza na półkuli północnej o około 1 °C, a w samej Islandii o 5 °C. Nad znaczną częścią tej półkuli, przez kilka miesięcy utrzymywała się sucha mgła . W Ameryce Północnej nastąpiła mroźna zima, można było zaobserwować, że kry lodowe spływały rzeką Missisipi , aż do Zatoki Meksykańskiej , natomiast lato w 1783 roku było najchłodniejsze w okresie przeszło 400 lat. Według niektórych uczonych, klęska głodu spowodowana erupcją wulkanu doprowadziła do niemal całkowitego wyginięcia eskimoskiego plemienia Kauwerak z północnego zachodu Alaski . Toksyczny obłok spowodował, że w ciągu jednej nocy uschły liście wzdłuż rzeki Ems w Niemczech . W Wielkiej Brytanii liście drzew pokruszyły się, a warzywa zwiędły. Podobne zjawiska obserwowano na terenie obecnych krajów takich jak Finlandia , Francja , Holandia , Norwegia , Rumunia , Słowacja , Szwecja , Węgry , Włochy . Trującą mgłę zauważono w Portugalii , Tunezji , Syrii , Rosji , Nowej Fundlandii , a także na zachodzie Chin .

Erupcja Laki była największą klęską żywiołową , jaka nawiedziła kiedykolwiek Islandię. Z powodu następstw wybuchu (śmierć bydła, koni, owiec oraz głód) zmarło około 10 tysięcy osób, czyli około 1/5-1/4 ludności kraju.

Źródła

• Brayshay and Grattan, 1999;
• Demarée and Ogilvie, 2001
• BBC Timewatch: "Killer Cloud", 19 January 2007
• The eruption that changed Iceland forever
• VOLCANOLOGY: Iceland's Doomsday Scenario? - Stone 306 (5700): 1278
• Jón Steingrímsson, Fires of the Earth, The Laki Eruption (1783-1784)
• Jón Steingrímsson A Very Present Help in Trouble: The Autobiography of the Fire-Priest .
• Volcano Seasons: Weather reports from northern Britain, 1783
• Richard H. Grove, Global Impact of the 1789–93 El Niño, Nature 393 (1998), 318-319.
• Wood, C.A., 1992. The climatic effects of the 1783 Laki eruption in C. R. Harrington (Ed.), The Year Without a Summer? Canadian Museum of Nature, Ottawa, str. 58– 77
• Przebudźcie się! luty 2010
• Luke Oman, Alan Robock, Georgiy L. Stenchikov, and Thorvaldur Thordarson, High-latitude eruptions cast shadow over the African monsoon and the flow of the Nile (Geophysical Research Letters, Vol. 33, L18711, 2006)
• Icelandic Volcano Caused Historic Famine In Egypt, Study Shows. ScienceDaily. November 22, 2006

Zobacz też

• Wulkany Islandii
• Katla
• Móðuharðindin
• Krakatau
• Santoryn

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i podstawowe informacje
• Wybuch wulkanu Laki w latach 1783 – 1784