Legnickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji SA -
przedsiębiorstwo
stanowiące
spółkę akcyjną
Gminy Legnica
[1], świadczącą usługi z zakresu produkcji i sprzedaży wody dla miasta
Legnicy
i ościennych gmin, usuwania i oczyszczania
ścieków
komunalnych, eksploatacji sieci wodociągowej, urządzeń poboru, uzdatniania i rozprowadzania wody oraz sieci kanalizacyjnej, oraz inne w zakresie prowadzonej działalności (tj. technologii wody i ścieków, instalacji wodno-kanalizacyjnych, analiz wody i ścieków, projektowania urządzeń i instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych).
Powstałe na mocy aktu notarialnego z 1 lipca
1992
r. o przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Legnicy.
Przedsiębiorstwo używa powszechnie skrótu LPWiK.
Poprzednie nazwy
- Miejskie Zakłady Wodociągowo-Kanalizacyjne - w latach
1947
-
1950
- Miejskie Zakłady Wodociągowo-Kanalizacyjne i Gazownia - w latach
1950
-
1952
- Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej nr 1 - w l.
1952
-
1956
- Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji - w latach
1957
-
1973
- Legnickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji - w latach
1974
-
1980
- Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji - w latach
1980
-
1992
Historia wodociągów i kanalizacji w Legnicy
Do 1945 r.
Pierwsze wzmianki o zorganizowanej dostawie
wody pitnej
dla
Legnicy
pochodzą z roku
1368
. Opisują
system wodociągowy
oparty na dostarczaniu wody z
Młynówki
do centrum miasta drewnianym
rurociągiem
o
przekroju
12 cm, od którego odchodziły ceramiczne rury do poszczególnych zbiorników i studni ogólnodostępnych. Obok niego, istniał odrębny system zasilający
fontanny
w Rynku, pełniące wówczas rolę
zbiorników przeciwpożarowych
.
W praktycznie niezmienionym kształcie rozwiązanie takie przetrwało do połowy
XIX wieku
. Wówczas,
21 grudnia
1857
samorząd
miejski podjął uchwałę o zmianie systemu zaopatrzenia miasta w wodę. Na tej samej sesji zdecydowano o uporządkowaniu gospodarki ściekowej miasta, dotychczas bowiem
ścieki
wylewano bezpośrednio na ulice, skąd
rynsztokami
spływały one do
Kaczawy
i
Czarnej Wody
.
Na konkretne efekty podjętych decyzji trzeba było poczekać ponad 20 lat. Pierwszy zakład produkcji wody uruchomiono na ul. Stromej w
1878
r., początkowo zaopatrując z niego wyłącznie lewobrzeżną, a od
1881
r. także prawobrzeżną część miasta (
Kartuzy
). Również w
1878
r. przystąpiono do budowy sieci
kanalizacji ogólnospławnej
, z której ścieki poprzez pompownię przy ul. Masarskiej odprowadzano na
pola irygacyjne
w podlegnickim
Dobrzejowie
.
Ujęcie wody zmieniono w
1894
r., po
epidemii
tyfusu
. Nowy zakład produkcji wody, uruchomiony
26 marca
1897
r. ulokowano przy dzisiejszej ul. Filtrowej, nieopodal ówczesnej wsi
Przybków
, pomiędzy rzekami
Kaczawą
, a
Młynówką
. Wodę czerpano z dwudziestu, a następnie dwudziestu siedmiu
studni
głębinowych rurowych, połączonych ze sobą lewarami, z których trafiała ona kolejno do studni zbiorczej, stacji pomp, a następnie rurociągiem o długości ok. 4 km do zbiornika przy ul.Stromej. W
1911
r., celem zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na wodę, dobudowano cztery
studnie artezyjskie
.
W latach
1925
-
1926
dokonano modernizacji zakładu. Dotychczasowe studnie rurowe zastąpiono szybowymi o głębokości 10 m, zaś za stacją pomp dobudowano napowietrzacz, filtry pospieszne otwarte i zbiornik wody czystej. Po
uzdatnieniu
z pompowni na ul. Stromej woda trafiała do nowego zbiornika podziemnego o pojemności 10 000 m sześciennych w Lasku Złotoryjskim, skąd rurociągiem grawitacyjnym (różnica wysokości ok. 60 m pomiędzy laskiem, a centrum miasta) spływała do sieci miejskiej.
Przed
wojną
nie istniała w mieście jedna spółka zajmująca się kompleksowo zaopatrzeniem w wodę i odbiorem ścieków - zaopatrzenie w wodę podlegało pod spółkę wodociągową (z siedzibą przy ul. Ścinawskiej 1), natomiast zarząd nad siecią kanalizacyjną sprawował miejski Urząd Kanalizacyjny.
Lata 1945-1992
Po zajęciu miasta przez żołnierzy
Armii Czerwonej
9 lutego
1945
r. wodociągi i kanalizacja, podobnie jak cała
infrastruktura
komunalna trafiły pod zarząd radzieckiej komendantury wojskowej. Przekazanie zdekapitalizowanej
sieci wodociągowej
władzom polskim nastąpiło
1 kwietnia
1947
r. Wówczas powołano Miejskie Zakłady Wodociągowo-Kanalizacyjne, z których wywodzi się współczesne LPWiK. Pola irygacyjne w
Dobrzejowie
przeszły pod zarząd MZWK dopiero w
1950
r., wcześniej od
1947
r. stanowiąc część Miejskich Majątków Ziemskich.
Należy podkreślić, że przez cały okres
II wojny światowej
wodociągi i kanalizacja funkcjonowały nieprzerwanie, o czym świadczy fakt, że
Legnica
tuż po zajęciu przez sowietów stała się olbrzymim skupiskiem szpitali wojennych.
W
1949
r. nasiliły się problemy z brakiem wody w sieci, związane z wyczerpywaniem się
złóż wodonośnych
, a także złym stanem technicznym urządzeń i dużymi stratami wody z nieszczelnych
wodociągów
. Wprowadzono ograniczenia w dostawie wody, obniżając ciśnienie w określonych godzinach. Zła sytuacja finansowa spowodowała połączenie w
1950
r. w jeden zakład najpierw wodociągów i gazowni, a następnie dołączenie do niego miejskich
tramwajów
, łaźni, hoteli miejskich i Zakładu Oczyszczania Miasta. W
1951
r. z powodu wyczerpania studni w
Przybkowie
zmieniono system zasilania wodociągów na wodę z
Kaczawy
, poprzez budowę kanału prowadzącego wodę z rzeki do stawów infiltracyjnych, a następnie studni. Poszukiwano możliwości rozwiązania problemu poprzez analizę koncepcji spiętrzenia wody w
Kaczawie
lub wykorzystania jako źródła wody dla miasta
Jeziora Kunickiego
. Ścieki, z powodu przeciążenia pól irygacyjnych, a niejednokrotnie na skutek przerw w zasilaniu przepompowni zrzucano do
Czarnej Wody
.
1 stycznia
1957
r. wodociągi i kanalizacja zostały wyodrębnione z komunalnego kombinatu. W latach
1958
-
1961
dokonano rozbudowy zakładu produkcji wody, po której rok
1962
po raz pierwszy od zakończenia
wojny
zamknięto sześcioprocentową nadwyżką produkcyjną. Na przełomie lat 60. i 70.
XX wieku
nabrała tempa wymiana zużytych odcinków sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.
6 lutego
1970
r. we
Wrocławiu
przedstawiciele ministerstwa gospodarki komunalnej i mieszkaniowej poinformowali o decyzji administracji państwowej decydującej o budowie systemu wodociągowego "Wielka Woda", zasilanego wodami górskimi. W jego skład, poza znacznie rozbudowanym zakładem w
Przybkowie
(nowe: pompownia, stawy, zakład uzdatniania i jaz rzeczny) miały wejść zbiorniki wodne:
"Słup"
na
Nysie Szalonej
i "Rzymówka" na
Kaczawie
. O skali inwestycji, której zakończenie planowano wstępnie na
1975
r. świadczy fakt, iż miała ona służyć zaopatrzeniu w wodę całego
Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego
. Faktycznie budowa systemu trwała od
1975
do
1990
r., przy czym odstąpiono od realizacji zbiornika w
Rzymówce
.
W latach
1969
-
1973
r. trwał remont pól irygacyjnych w
Dobrzejowie
. W
1973
r. wyremontowano pompownię ścieków na ul.Masarskiej. Od
1974
r. prowadzono też budowę
oczyszczalni ścieków
na ul. Spokojnej, której opóźnienie spowodowało czasowe wstrzymanie w
1975
r. oddawania do użytku nowych mieszkań na
os. Kopernika
. Jej pierwszą część (mechaniczną) uruchomiono w
1978
r. W
1975
r. rozpoczęto prace nad systemem "Wielka Woda" w samym
Przybkowie
(włączonym do
Legnicy
w
1983
r.), którego elementy przekazywano stopniowo do roku
1990
.
Lata 1992-2000
Z momentem przejęcia systemu "Wielka Woda" i przekształceniu w spółkę LPWiK SA, zasięg przedsiębiorstwa rozszerzał się na okoliczne miasta. Jednak stopniowa rezygnacja gmin z dostaw z
Legnicy
, a szczególnie postępujące uniezależnienie się
Lubina
od legnickiej wody sprawiło, że przedsiębiorstwo eksploatujące system zaplanowany dla całego byłego
województwa legnickiego
w zasadzie na potrzeby miasta i okolicznych miejscowości padło w istocie ofiarą przeinwestowania. W pięć lat po rozruchu "Wielkiej Wody" konieczna okazała się restrukturyzacja firmy, a także wymiana maszyn i dostosowanie istniejących do niemal dziesięciokrotnie mniejszego wykorzystania niż zakładano pierwotnie. Zmodernizowano pompownię przy ul. Złotoryjskiej, przygotowano też plany modernizacji oczyszczalni ścieków, zrealizowane w
2001
r. Od
1992
r. przenoszono stopniowo bazę firmy z ul. Ścinawskiej oraz obiektów tymczasowych na obiekty "Wielkiej Wody", co ostatecznie zakończono w roku
2000
.
Obiekty
- "Wielka Woda" - Zakład Produkcji Wody, ul.Nowodworska 1
- Zakład Oczyszczania Ścieków, ul.Spokojna 1
- Przepompownia wody czystej, ul.Złotoryjska
- Przepompownia ścieków, ul.Masarska 4
- Pola irygacyjne,
Dobrzejów
- Szereg pompowni bezobsługowych
Źródła
- Włodzimierz Kalski Legnicka woda, Legnica 2002,
- ↑
http://www.legnica.um.gov.pl/pl/site/samorzad/spolki/lpwik
Zobacz także
Legnica
