Przenośna lampa naftowa

Lampa naftowa

Lampa naftowa – skonstruowana przez Ignacego Łukasiewicza w 1853 roku. Była efektem prac nad destylacją ropy naftowej . Odkrycie to miało bezpośredni wpływ na rozwój przemysłu naftowego.

Największa w Europie kolekcja lamp naftowych znajduje się w Muzeum Podkarpackim w Krośnie .

Wyekstrahowanie nafty

Wynalezienie lampy naftowej wiąże się z próbami, szczególnie intensywnymi w I połowie XIX wieku , otrzymania paliwa wydajniejszego i tańszego niż dotychczas stosowane różne gatunki olejów i ich mieszanin.

W Polsce takie badania prowadził Ignacy Łukasiewicz. Stosując frakcjonowaną destylację uzyskał w temperaturze do 250 °C preparat pozbawiony lekkich frakcji , oddzielił go w aparaturze od ciężkich węglowodorów , potem rafinował stężonym roztworem kwasu siarkowego i otrzymał na przełomie 1852 - 53 naftę . Wyeliminowanie najlżejszych frakcji uczyniło preparat bezpiecznym przez obniżenie temperatury samozapłonu. Z kolei nafta pozbawiona ciężkich składników nie kopciła.

Prototyp lampy naftowej

Lampa naftowa była kilkakrotnie bardziej wydajna od zwykłych świec , a tańsza w eksploatacji od olejów i oświetlenia gazowego . Do powszechnego użytku weszła w latach 1860 - 1865 .

Wynalazek lampy i otrzymanie nafty przyczyniły się bezpośrednio do powstania przemysłu naftowego, najpierw jako drobnych spółek, a potem wielkich kompanii. Lampę naftową Łukasiewicz skonstruował, by w praktyce ocenić efektywność nafty. Najpierw próbował wykorzystać istniejące modele lamp olejowych , ale przez brak dostosowania konstrukcji do paliwa , ich zbiorniki były rozsadzane.

Łukasiewicz skonstruował prototyp lampy razem z blacharzem Adamem Bratkowskim. Lampa ta była bardzo masywna i składała się z cylindrycznego blaszanego zbiornika na naftę, który służył jako zabezpieczenie przed ewentualnym wybuchem paliwa jakie miały miejsce w lampach olejowych. Na zbiornik założona była metalowa rura z okienkiem z miki i otworami zapewniającym przepływ powietrza. Zanurzony w zbiorniku knot otworem wyprowadzony był ponad zbiornik do metalowej rury, w której się palił.

Pierwsze próby nie dawały w pełni zadowalających efektów. Siła światła wytwarzanego przez nową lampę nie przekraczała 10-15 świec . Kolejne, już ulepszone lampy po raz pierwszy zostały zastosowane do oświetlenia szpitala we Lwowie i 31 lipca 1853 roku przeprowadzono pierwszą operację nocną z ich wykorzystaniem. Później lampy powszechnie używane przejęły zewnętrzną budowę od lamp olejowych z I połowy XIX wieku. Nad ich udoskonalaniem pracowało wielu uczonych, m.in. Rudolf Ditmar, Schuster i Bär. W wielu krajach lampy naftowe stanowiły w II połowie XIX wieku najpopularniejszy i tani sposób oświetlenia wnętrz mieszkalnych. Zaczęła je wypierać dopiero żarówka elektryczna.

Pierwsza uliczna lampa naftowa

Tablica pamiątkowa

Cytat

Ten płyn to przyszłe bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyślność dla jego mieszkańców, to nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź przemysłu, która obfite zrodzi owoce.
Ignacy Łukasiewicz, 1854 rok

W heraldyce

Element lampy naftowej w heraldyce :

Herb gminy Ropa

Źródło

Jan Dębski, Ignacy Łukasiewicz, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1955.