Laktoza

Galaktoza

Glukoza

Laktoza (4-O-β-D-galaktopiranozylo-D-glukopiranoza), o wzorze sumarycznym C₁₂H₂₂O₁₁, cukier mleczny, cukier mlekowy (z łac. lac – mleko) jest dwucukrem , zbudowanym z D-galaktozy i D-glukozy , występującym w mleku ssaków . Zawartość laktozy:

• mleko krowie – 4,5%;
• mleko ludzkie – 5,5 do 7,5%.

Chemicznie jest to bezbarwna substancja stała o temperaturze topnienia 225 °C, rozpuszczalna w wodzie , słabo rozpuszczalna w alkoholu i nierozpuszczalna w eterze . W jelicie cienkim ssaków enzym laktaza rozkłada laktozę na cukry proste , które ulegają wchłanianiu (absorpcji jelitowej). Występuje u niemowląt w okresie karmienia piersią, później stopniowo zanika. U części Europejczyków i osób pochodzenia europejskiego dzięki specyficznej mutacji również część osób dorosłych jest w stanie trawić laktozę.

Dotyczy to zwłaszcza mieszkańców Europy północnej i środkowej, którzy mogą pić mleko przez całe życie. Blisko 85% dorosłych mieszkańców Europy Północnej nie ma problemów z przyswajaniem laktozy. Na przykład w Szwecji obdarzonych tą mutacją jest prawie 100% mieszkańców, w krajach na wysokości Wielkiej Brytanii - 95%. Szeroko rozprzestrzenioną zdolność trawienia laktozy mają też niektóre szczepy afrykańskie , których kultura związana jest z hodowlą bydła . Natomiast u ludności z innych częściach świata zdolność do trawienia mleka znacznie spada po okresie niemowlęcym. Im dalej na południe od krajów skandynawskich , tym mniejsza tolerancja laktozy u dorosłych.

W Polsce 50% populacji nie jest w stanie trawić laktozy, przez co może ona powodować przykre objawy^[]. Naturalny brak tego enzymu może w przypadku spożywania mleka prowadzić do nietolerancji laktozy .

Nie dotyczy to produktów mlecznych, jak np. zsiadłe mleko , kefir , jogurt czy sery , w których na skutek procesów fermentacyjnych z udziałem bakterii mlekowych obecność laktozy jest znacznie ograniczona, gdyż ulega przetworzeniu na kwas mlekowy .

Laktozę otrzymuje się z serwatki podczas produkcji sera . Stosowana jest w przemyśle farmaceutycznym jako wypełniacz, w lecznictwie, przemyśle spożywczym i w pirotechnice . Jest najczęściej używanym środkiem rozcieńczającym (excipiens) w recepturze aptecznej . Służy do sporządzania rozcierek (triturationes), w celu uzyskania określonego stężenia substancji czynnej lub jako zabezpieczenie proszków silnie wilgotniejących^[1].

Koncentrat laktozowy uzyskiwany z serwatki jest używany do skarmiania trzody chlewnej .

Przypisy

Zobacz też

• Cukry , czyli chemicznie węglowodany ;
• oligosacharydy ;
• sacharoza .