Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Filozofia chińska

Filozofia chińska

Filozofia chińskadoktryny powstałe w starożytnych Chinach , których głównym tematem były zagadnienia etyczne i polityczne . W klasycznej filozofii chińskiej dominowały dwie szkoły: konfucjanizm i taoizm . Ważne znaczenie miały także inne prądy: legizm , motizm , sofizm chiński oraz nauka o Yin i yang .

Spis treści

Konfucjanizm (rujia)

Konfucjanizm to doktryna stworzona przez Konfucjusza ( 551 - 479 p.n.e. ), który odwoływała się do nauczania starożytnych królów-mędrców (wen), takich jak: Yao , Shun , Yu , Zhou i Wen oraz do starochińskiego, klasycznego Sześcioksiągu (Liujing), obejmującego: Księgę pieśni (Shijing), Księgę dokumentów (Shujing), Księgę przemian (Yijing), Zapiski o etykiecie (Liji), zaginioną Księgę muzyki (Yuejing) oraz - przypisywane samemu Konfucjuszowi, jako redaktorowi, Kronika Wiosen i Jesieni (Chunqiu), czyli roczniki albo kroniki państwa Lu (za okres 722 p.n.e. - 478 p.n.e. ).

Nauka jego była rozwijana następnie przez Mencjusza , który skodyfikował jej podstawy filozoficzne, oraz przez Xunzi . Głosiła, że przestrzeganie obowiązków moralnych (na wzór stosunków rodzinnych pomiędzy dziećmi a rodzicami, żoną i mężem, młodszych i starszych braci oraz stosunków między przyjaciółmi) jest podstawą porządku państwa (wzorem dla stosunków pomiędzy ministrami a władcą, urzędnikami a ministrami oraz poddanymi a urzędnikami). Rozwijała teorię obrzędów (obyczajności, li) i kultury (wen) jako źródła kształtowania cnót (de), zwłaszcza człowieczeństwa (humanitarności, ren) oraz prawości (sprawiedliwości, yi). Dla tego okresu najistotniejszy jest spór między Mencjuszem a Xunzi o charakter natury ludzkiej (xin) - pierwszy głosił że natura ludzka jest co do istoty dobra (hao), gdyż zawiera w sobie zalążki (duan) cnót - kultura służy tylko ich pielęgnowaniu; drugi twierdził, że natura ludzka w głębi jest zła (e), gdyż zawiera w sobie emocje (qin), które nie podporządkowują się racjonalnemu (duchowemu) sercu (xin) i muszą być powściągane zewnętrznymi środkami (wei), do jakich zalicza się obrzędy i kulturę. Spór ten odbywał się kontekście dyskusji z przedstawicielami innych szkół - zwłaszcza Mo Di (opatrzonym etykietką "altruisty"), wczesnym taoistą "indywidualistycznym" i "hedonistycznym" Yang Zhu (uznawanym przez konfucjanistów za "egoistę") oraz z taoistą późniejszego okresu, Zhuang Zhou (uznanym przez konfucjanistów za "kwietystę").

W okresie po "Wielkim paleniu ksiąg" ( 213 p.n.e. - za panowania cesarza Qin Shi Huangdi ), rozgorzał spór między szkołami "nowych tekstów" (np. Dong Zhongshu , który dokonał synkretyzmu konfucjanizmu z teoriami pięciu elementów (wuxing)) i "starych tekstów" (np. Yang Xiong) o autentyczny przekaz nauki konfucjańskiej. W połączeniu z pewnymi tezami legizmu, konfucjanizm stał się państwową ideologię większości państw chińskich poczynając od 136 r. p.n.e.

Neokonfucjanizm rozwijał się poczynając od VIII w.: ( Han Yu oraz Li Ao), rozwijał teorię Drogi ( Dao ) jako przekazu mądrości od starożytnych Królów, przez Konfucjusza po czasy nowożytne - stąd zwany jest nauczaniem o Drodze (daoxue). Neokonfucjaniści szli za naukami Mencjusza i Donga Zhungshu, uznając że Xunzi i jego następcy błędnie interpretowali Konfucjusza, a Yang Xiong niesłusznie odrzucał teksty w "starych znakach". Spór ten powróci w XIII wieku (Chen Liang odrzuci interpretacje Hana Yu i pięciu mędrców i przywróci właściwe miejsce Xunzi) oraz w XVIII wieku (np. Dai Zhen odrzuci neokonfucjanizm i wróci do nauki Yanga Xionga, że "stare teksty" to apokryfy).

Poczynając od XI w. (Shao Yong, Zhou Dunyi, Zhang Zai, Cheng Hao i Cheng Yi - zwani pięcioma mędrcami neokonfucjanizmu) rozwijał zagadnienia etyczne na podstawi metafizycznej. Stworzył dwie szkoły - realistyczną (pluralistyczną z tendencjami ku dualizmowi), którą reprezentował Zhu Xi (zwaną "nauczaniem o zasadach" (lixue)) i idealistyczną (monistyczną), którą reprezentowali Lu Jiuyuan oraz Wang Yangming (zwaną "nauczaniem o sercu" (xinxue)). Pierwsza z nich stała się od XIV wieku państwową filozofią (i ideologią Chin), a od XV wieku także w Korei , stanowiąc główny nurt jej filozofii konfucjańskiej, i wietnamskiej, druga funkcjonowała od XVI wieku na marginesie głównego nurtu filozofii chińskiej (jako filozofia heretycka) oraz cieszyła się sporym powodzeniem w Japonii .

Główne teksty neokonfucjańskie (obok klasycznego Pięcioksiągu (Wujing), w jaki przekształcił się Sześcioksiąg po zaginięciu Księgi muzyki), to Czteroksiąg (Sishu): Dialogi konfucjańskie (Lunyu), Księga Mencjusza (Mengzi), Wielka Nauka (Daxue) i Doktryna Środka (Zhongyong) - te dwa ostatnie stanowiące w zasadzie rozdziały w obrębie Zapisków o etykiecie (Liji), z komentarzami Zhu Xi. Teksty dodatkowe, składające się na Trzynastoksiąg (Shisanshu), obejmują jeszcze m.in. Księgę miłości synowskiej (Xiaojing), Opowieści rodzinne (Jialu), Komentarz Zuo do Wiosen i jesieni (Zuozhuan), Rosę spadającą z Wiosen i jesieni (Chunqiu fanlu) Donga Zhongshu, Słownik terminów starożytnych (Erya) i in.

Konfucjanizm wydał także wybitnych filozofów w XIX i XX wieku, jak Tan Sitong , Kang Youwei , Liang Qichao , Liang Shuming, Feng Youlan . Nowe, współczesne prądy konfucjanizmu, czasami zwane są neo-neokonfucjanizmem czy post-neokonfucjanizmem (np. tzw. konfucjanizm z Bostonu - Tu Wei-ming i in.).

Legizm (fajia)

W opozycji do konfucjanizmu powstawał legizm. Doktryna legizmu głosiła obowiązek przestrzegania prawa bez względu na jej moralny aspekt. Jej najbardziej znanym przedstawicielem był Han Feizi ( III wiek p.n.e. ).

Taoizm

Za twórcę taoizmu, czyli "nauki o słusznej drodze i mądrości", uważa się Laozi zwyczajowo uznawanego za autora księgi Daodejing ( V wiek p.n.e. , rozwiniętej później przez Zhuangzi ( IV wiek p.n.e. ). Ujmowała ona ludzkie życie jako włączone w drogę natury dao , którą należy odnaleźć i podporządkowując jej własne życie zaprzestać działań z nią sprzecznych.

Symboliczne wyobrażenie Taiji , czyli stanu wszechświata po rozdzieleniu się Yin i Yang

Yin i yang

Nauka o Yin i yang została wyłożona w anonimowej księdze Yijing głoszącej, że świat jest miejscem ścierania się dwóch przeciwstawnych zasad: aktywnej, męskiej i jasnej yang oraz pasywnej, kobiecej i ciemnej yin. Wszystkie rzeczy wynikły z tych prazasad i składają się z pięciu pierwiastków: wody, ognia, ziemi, drewna i metalu (por. arystotelesowskie pięć elementów).

Motizm

Motizm to nauka stworzona przez Moziego ( V wiek p.n.e. ). Można ją uważać za chińską wersję utylitaryzmu . Uważała za główną zasadę etyczną pomyślność (pokój i dobrobyt) ludu. Z tego powodu Mozi sprzeciwiał się z wojnie oraz panującej kulturze (por. pacyfizm ). Mozi kładł duży nacisk na miłość uniwersalną. Sprzeciwiał się fatalizmowi .

Logizm (określany czasem jako chiński sofizm) powstał w łonie szkoły motistów. Jego główny przedstawiciel, Gongsung Lonzi, zajmował się głównie rozważaniami logicznymi i filozofią języka. Do naszych czasów dotrwały tylko fragmenty jego pism z paradoksami podobnymi do paradoksów Zenona z Elei .

Filozofia buddyjska

Filozofia buddyjska zapoczątkowana została przez Buddę i kontynuowane przez jego uczniów. Z czasem rozbiła się na trzy główne ścieżki "Wielkiego Wozu", "Małego Wozu" i "Diamentowego Wozu". Podstawowymi założeniami nauk Buddy były cztery szlachetne prawdy , miłość, stosowanie się do Pańcasila współczucie, uczciwość, wiara w reinkarnację i nirwanę .

Szkoły buddyzmu chińskiego

Siedem szkół (Qizong)

Pierwsze szkoły buddyjskie w Chinach, zbudowane na jakimś elemencie nauki buddyjskiej, z elementami z taoizmu . Należały do nich:

  • Szkoła Pierwotnego Niebytu (Benwu zong)
  • Szkoła Pierwotnego Niebytu (Benwuyi zong)
    • Fashen (286-374)
  • Szkoła Tej Oto Formy (Jise zong)
  • Szkoła Niebytu Umysłu (Xinwu zong)
    • Fawen (IV w.)
  • Szkoła Gromadzonych Wrażeń (Shihan zong)
    • Yu Fakai (IV w.)
  • Szkoła Iluzji Przemian (Huanhua zong)
  • Szkoła Kombinacji Przemian (Yuanhui zong)

Kumaradżiwa

Kumaradżiwa (344-413) - był wielkim tłumaczem tekstów buddyjskich z sanskrytu na chiński. Przetłumaczył 72 teksty buddyjskie liczące 384 rozdziały. Pisma Kumaradżiwy i Jego uczniów stanowiły podstawę do tworzenia dojrzałych doktryn i szkół. Jego dwaj uczniowie to:

Rozprawy Sengzhao (Zhaolun)

Weishi - jogaczara chińska

  • Xuanzang (596-664) - twórca szkoły, przełożył na chiński 75 prac buddyjskich
Traktat o ustanowieniu doktryny jedynie samej świadomości (Chengweishi lun)
  • Kuiji (632-682)

Tiantai - Interpretacja Sutry Lotosu

  • Zhiyi (538-597) - uczeń Kumaradżiwy

Huayan (Huayan zong)

Głównym tekstem szkoły jest Sutra girlandy (Avatamsaka Sutra)

  • Dushun (557-640)
O medytacji dharmadhatu
  • Zhiyan (602-668)
  • Fazang (643-714)
O złotym lwie

Szkoła madhjamika w Chinach

Dalsze zbiory szkiców o buddyzmie

Chan

  • Bodhidharma
  • Huike (486-593)
  • Hongren (605-675) - 5. patriarcha Chin
  • Shenxiu (zm. 706) - założyciel szkoły północnej
  • Huineng (638-713) - założyciel szkoły południowej, 6. patriarcha Chin
Szóstego patriarchy sutra podwyższenia o czystej prawowiernej Dharmie
  • Mozu (zm. 788)
  • Wenyi (zm. 958)
  • Qingyuan (Mistrz z Shuzhou) (zm. 1120)

Bibliografia

  • Fiodor Bykow, Powstanie chińskiej myśli politycznej i filozoficznej, Warszawa 1978
  • Tadeusz Czarnik, Starożytna filozofia chińska, Kraków 2001
  • Filozofia Wschodu, red. Beata Szymańska, Kraków 2001
  • Filozofia Wschodu - wybór tekstów, red. Marta Kudelska, Kraków 2003
  • Feng Youlan , Krótka historia filozofii chińskiej, Warszawa: PWN, 2001


Inne hasła zawierające informacje o "Filozofia chińska":

Brescia ...

Tiumeń ...

Sztuka ...

1972 ...

Uniwersytet Witolda Wielkiego ...

Antanas Smetona ...

1884 ...

Walka ...

Nowa Anglia ...

Wojciech Brudzewski ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Filozofia chińska":

008b. Grecja (plansza 18) ...

010c. Rzym (plansza 4) ...

232 Kultura i nauka w latach 1945 ? 2003 (plansza 12) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie