Koluszki
Herb Herb Koluszek
Województwo	łódzkie
Powiat	łódzki wschodni
Gmina • rodzaj	Koluszki miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1949
Burmistrz	Sławomir Wochna
Powierzchnia	9,41 km²
Wysokość	211 m n.p.m.
Ludność (2008) •  liczba •  gęstość	13 428 1416,7 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 44
Kod pocztowy	95-040
Tablice rejestracyjne	ELW
Położenie na mapie Polski Koluszki
51°45'N 19°48'E / 51.75, 19.8 Na mapach: 51°45'N 19°48'E / 51.75, 19.8
TERC ( TERYT )	1101206034
Urząd miejski ul. 11 Listopada 65 95-040 Koluszki
Strona internetowa miasta

Pomnik pamięci poległych i pomordowanych w II wojnie światowej

Koluszki ( ros. Колюшки) – miasto w woj. łódzkim , w powiecie łódzkim wschodnim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koluszki . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. piotrkowskiego . Miasto położone na Równinie Koluszkowskiej, pomiędzy Wysoczyzną Rawską a wyniesieniami Garbu Łódzkiego – pozostałością dawnych lodowców , na skraju źródłowego odcinka doliny rzeki Mrogi . Duży węzeł kolejowy oraz ośrodek przemysłowy ( odlewnia ). Baza paliw płynnych, połączona rurociągiem z rafinerią w Płocku.

Dworzec w Koluszkach

Lokalny ośrodek usługowy. Prawa miejskie od 1949 roku. W mieście działa klub sportowy KKS Koluszki (piłka nożna 5 liga), oraz Klub Żeglarski Horyzont.

W Koluszkach znajduje się, jedyny w Polsce, Wydział Niedoręczalnych Przesyłek Poczty Polskiej. Gromadzone są tu przesyłki, których z różnych powodów nie można doręczyć adresatowi, ani też zwrócić nadawcy. Przesyłki przechowywane są przez okres ok. 13 miesięcy, a następnie wystawiane na ogólnodostępny przetarg publiczny (aukcję). W czasie takiej aukcji (organizowanej raz na kwartał) sprzedawanych jest kilka tysięcy różnych artykułów.

Dwie części miasta

Przejście podziemne

Koluszki dzielą się na część wschodnią i zachodnią. Oś podziału stanowią linie kolejowe. Głównym sposobem przedostawania się przez nie jest najdłuższe w Polsce przejście podziemne PKP , znajdujące się pod peronami. Oprócz przejścia podziemnego istnieją tylko dwa sposoby przedostania się na drugą część Koluszek: wiadukt kolejowy (ul. Przejazd) i przejazd kolejowy strzeżony (ul. Wyspiańskiego).

Historia

• 1399 – pierwsza wzmianka o Koluszkach, kiedy to wieś Coluszcovice została zarejestrowana w księgach sądowych. Koluszki wchodziły w skład ówczesnego powiatu brzezińskiego należącego do województwa łęczyckiego .
• XIV/XV wiek – poprzez Koluszki przechodził ważny szlak handlowy, zwany bałtycko-ruskim. Wiódł on od Łęczycy , przez Brzeziny, Koluszki, Inowłódz , Opoczno do Sandomierza
• 1775 – w Koluszkach mieszka 41 osób w 13 domach
• 1790 – Koluszki posiadają 19 domów, młyn , browar , karczmę i tartak
• 1797 – w pobliżu osady powstały cztery kolonie czynszowe, w których zamieszkiwało 20 rodzin kolonistów niemieckich. Osady te to Katarzynów, Felicjanów, Stefanów i Słotwiny
• 1831 – powstaje część obecnych Koluszek – Kowalszczyzna, w której istnieje folwark i kolonia Wypalenisko
• koniec XIX wieku – wszystkie wyżej wymienione miejscowości weszły w skład osady Koluszki
• 2 września 1846 – po raz pierwszy z Koluszek do Piotrkowa Trybunalskiego wyrusza pociąg na linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
• 19 listopada 1865 – połączenie kolejowe Koluszek z Łodzią Fabryczną (Droga Żelazna Fabryczno-Łódzka). W 1863 roku pojawił się projekt budowy linii Rokiciny – Łódź – Kalisz , który został odrzucony. Powodem odmowy stała się doktryna wojenna Rosji, która zakładała, że dzięki rzadkiej sieci kolejowej na terenie Królestwa Polskiego ewentualny atak na Rosję będzie mocno spowolniony. Dopiero w 1864 roku wykonano projekt połączenia Łodzi z koleją Warszawsko–Wiedeńską, który zawierał również wariant jej ewentualnego przedłużenia do Kalisza. Projekt przyjęto, lecz jedynie w wariancie do Łodzi, bez pozwolenia na przedłużenie trasy. Według koncesji stacja węzłowa miała się znajdować między Rogowem, a Rokicinami, a na ostateczną pozycję wybrano Koluszki. Koncesja obejmowała eksploatację linii przez kolejne 75 lat. Prace budowlane trwały trzy miesiące i zostały przeprowadzone w roku 1865, jednak pociągi pasażerskie ruszyły dopiero rok później. Przy budowie linii pracowało 2400 osób.
• od 1867 w Guberni Piotrkowskiej
• 1885 - budowa odnogi Drogi Żelaznej Iwangorodzko-Dąbrowskiej z Koluszek do Skarżyska Kamiennej przez Tomaszów Mazowiecki oraz wybudowanie linii kolejowej do Łodzi (Stacja Łódź Kaliska ) i połączenie jej z Pabianicami , Zduńską Wolą , Kaliszem i Poznaniem
• koniec XIX wieku – po obu stronach linii kolejowej zaczęło rozwijać się budownictwo mieszkalne, w początkowym okresie bezplanowe i chaotyczne. Wytyczane ulice nie miały twardej nawierzchni i kanalizacji. Jednak istniejące połączenie z ośrodkami miejskimi miało wpływ na dalszą rozbudowę Koluszek. Ulice: Brzezińska i 3 Maja stają się najważniejszymi ulicami osady. Wybudowano tu budynek stacyjny, wieżę ciśnień oraz budynki murowane z czerwonej cegły dla kolejarzy
• 1883 – w osadzie mieszkało 399 mieszkańców
• początek XX wieku - rodziny kolejarskie stanowią ok. 50% mieszkańców. Pozostałą grupę stanowią rolnicy, kupcy, rzemieślnicy oraz dojeżdżający do pracy w Łodzi
• 1904 – powstanie parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Pierwszym proboszczem zostaje ksiądz Ignacy Dąbrowski. Powstaje Ochotnicza Straż Pożarna oraz targowisko (wtorek staje się dniem targowym dla Koluszek)
• 1914 – wybuch I wojny światowej zahamował rozwój osady
• 1917 – Koło Polskiej Macierzy tworzy Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Humanistyczne
• 1921 – Koluszki liczą niespełna 1400 mieszkańców, z czego 29% stanowią Żydzi^[1]
• 1930 – w osadzie Koluszki zamieszkiwało 3557 osób
• 1936 – na posiedzeniu Sejmiku Powiatowego w Brzezinach podjęto decyzję wystąpienia do władz wojewódzkich o powołanie miasta Koluszki
• wiosna 1941 – utworzenie w Koluszkach przez Niemców getta dla ok. 2000 Żydów^[1]
• październik 1942 – wywiezienie Żydów do obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali wymordowani^[1]
• 18 stycznia 1945 – wyzwolenie Koluszek spod okupacji niemieckiej
• 28 kwietnia 1949 – nadanie gromadzie Koluszki-Kolonia praw miejskich, zmiana nazwy na Koluszki (najstarsza część Koluszek nie weszła w skład nowo powstałego miasta ani gminy)
• 1968 – rozpoczęcie eksploatacji rurociągów produktów naftowych Płock – Koluszki
• 1975 – wybudowanie wiaduktu nad torami kolejowymi
• 1975 – na podstawie zmienionego podziału administracyjnego , Koluszki włączono do nowo powstałego województwa piotrkowskiego
• 1976 - amerykańska firma Swindell-Dressler wybudowała odlewnię żeliwa, zakładowi nadano nazwę "Koluszki"
• 14 grudnia 1981 – w odpowiedzi na wprowadzenie w kraju stanu wojennego, wybucha w Odlewni Żeliwa "Koluszki" 12 godzinny strajk okupacyjny
• 1999 – Koluszki w województwie łódzkim i powiecie łódzkim wschodnim

Położenie

Koluszki na tle Powiatu łódzkiego wschodniego

Miasto położone jest na skraju Mazowsza , łączy łagodne równiny Niżu Środkowo-Polskiego z falistymi wyniesieniami Garbu Łódzkiego - pozostałością dawnych lodowców. Dolina rzeki Mrogi rozcina tereny na północny zachód od miasta^[2].

Miasto (wg Google Maps ) położone jest w odległości:

• 115 km od Warszawy
• 33 km od Łodzi
• 45 km od Piotrkowa Trybunalskiego
• 229 km od Poznania
• 199 km od Katowic

Edukacja

W mieście działają 3 przedszkola , 2 szkoły podstawowe , 2 gimnazja , 1 Liceum ogólnokształcące oraz 2 Zespoły Szkół Ponadgimnazjalnych , a także Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy.

Hipotezy dotyczące nazwy

1. Pierwszym właścicielem miejscowości był Koluch a następnie jego syn Koluszek.
2. Nazwa Koluszki pochodzi od ryby zwanej "Koluszka", która stanowiła bogactwo pobliskich stawów i rozlewisk.

Znane osoby związane z Koluszkami

• Władysław Strzemiński oraz Katarzyna Kobro - artyści konstruktywistyczni, mieszkali w Koluszkach 1927 - 1931 ^[3]
• Lidia Kopania (ur. 1978) – polska piosenkarka
• kpt. Teofil Brzozowski (ur. 1896) – polski oficer zamordowany w Katyniu w 1940
• Wiesław Mirewicz (1904-1974) – wł. Wiesław Gutman, aktor^[4]

Osiedla w Koluszkach

Osiedle Głowackiego

• Osiedle Czarneckiego
• Osiedle Głowackiego
• Osiedle 11 Listopada
• Osiedle Łódzkie
• Osiedle Łódzkie II
• Osiedle Natolin
• Osiedle Staromiejskie
• Osiedle Warszawskie
• Osiedle Zieleń Południe
• Osiedle Sikorskiego
• Osiedle Andersa

Transport

Przez miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie

• droga wojewódzka nr 715 : Brzeziny – Koluszki – Budziszewice – Ujazd
• droga wojewódzka nr 716 : Koluszki – Rokiciny – Piotrków Trybunalski

Kolej

Miasto stanowi ważny węzeł kolejowy

• linia kolejowa nr 1 : Warszawa – Skierniewice – Koluszki – Piotrków Trybunalski – Radomsko – Częstochowa – Zawiercie – Granica ( Maczki )
• linia kolejowa nr 17 : Koluszki – Łódź Fabryczna
• linia kolejowa nr 534 : Koluszki – Mikołajów
• linia kolejowa nr 535: Zieleń – Koluszki

Inne instytucje w mieście

• Miejski Ośrodek Kultury w Koluszkach
• Zakład Usług Komunalnych
• Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
• Miejska Biblioteka Publiczna im. Władysława Strzemińskiego
• Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Religia

• Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Koluszkach – ul. 11 Listopada 17
• Parafia Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Koluszkach – ul. Mickiewicza 40/44
• Zbór Świadków Jehowy – ul. Kasprowicza 7

Zobacz też

Park w Koluszkach

• Lista szkół w Koluszkach
• Portal:Gmina Koluszki
• Koluszki Stare
• Gmina Koluszki
• Dekanat koluszkowski
• Koluszki (stacja kolejowa)
• Herb Koluszek
• Odlewnia Żeliwa "Koluszki"
• Bal na dworcu w Koluszkach
• Gubernia Piotrkowska
• Województwo Piotrkowskie
• Województwo Łódzkie

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta
• Wiki-Koluszki – polska encyklopedia Koluszek oparta o mechanizm MediaWiki ( pol. )
• Internetowa telewizja Koluszki tV
• Internetowe Radio Koluszki
• MOK w Koluszkach
• Strona internetowa o przeszłości Koluszek

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

Przypisy