Kotlina Orawsko-Nowotarska
Kotlina Nowotarska, w głębi Pieniny Spiskie
Zasięg regionu w obrębie Polski
Megaregion	Region Karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Centralne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Obniżenie Orawsko-Podhalańskie
Mezoregion	Kotlina Orawsko-Nowotarska
Zajmowane jednostki administracyjne	Słowacja : – kraj żyliński Polska : – woj. małopolskie

Kotlina Orawsko-Nowotarska ( 514.11 ) – północna, najniższa część Obniżenia Orawsko-Podhalańskiego , między Beskidami na północy a Pogórzem Spisko-Gubałowskim na południu. Część znajdująca się w Polsce ma powierzchnię 369 km²; dno kotliny równinne. Przez kotlinę przebiega europejski dział wodny, który dzieli ją na 2 części:

• Kotlina Orawska – część zachodnia odwadniana przez Orawę do Wagu i Dunaju ,
• Kotlina Nowotarska – część wschodnia odwadniana przez Dunajec do Wisły .

Kotliny te tworzą lekko, przeciwstawnie do siebie nachylone stoki: na krańcach wschodnich do około 500 m n.p.m., na krańcach zachodnich do 600 m.

Od południa do Kotliny Orawsko-Nowotarskiej przylega Pieniński Pas Skałkowy , którego wzniesienia częściowo wchodzą w obręb kotliny. Cisowa Skałka (686 m n.p.m. ) jest jej najwyższym wzniesieniem. W rezerwacie " Przełom Białki " potok ten przepływa przez skalną bramę, którą tworzą Kramnica i Obłazowa . Można uznać, iż druga z nich znajduje się jeszcze na terenie kotliny.

Po stronie słowackiej na Orawie utworzono jezioro zaporowe, zwane Jeziorem Orawskim . Na wschodnim krańcu kotliny, u podnóży Pasma Lubania w Gorcach i Pienin , utworzono na Dunajcu podobne jezioro, zwane Zbiornikiem Czorsztyńskim .

Kotlina powstała w młodszym trzeciorzędzie w wyniku ugięcia się obszaru pomiędzy łańcuchami górskimi i pogórzami. W wytworzonej w ten sposób niecce powstało jezioro, które z czasem zapełniło się osadami żwirów i iłów; ich grubość w zachodniej części sięga 300 m. Również w czwartorzędzie podczas kolejnych okresów zlodowaceń stożki napływowe gromadziły tutaj lodowcowo-rzeczne osady. W kotlinie, a szczególnie na przecinającym ją w poprzek bałtycko-czarnomorskim dziale wodnym, ukształtował się unikatowy zespół torfowisk wysokich, zwanych puściznami. Największe z nich to: Puścizna Rękowiańska, Puścizna Wielka oraz Baligówka, wszystkie położone w okolicach Czarnego Dunajca. Znaczna ich część uległa dewastacji w wyniku rabunkowej gospodarki, związanej z wydobyciem torfu. Ochroną (jeszcze w 1925 roku) objęto jedynie torfowisko " Bór na Czerwonem ", położone na południowy wschód od Nowego Targu.

Kotlina Orawsko-Nowotarska obejmuje trzy krainy historyczno-etnograficzne: Orawę w części zachodniej (m. in. Jabłonka, Chyżne), Podhale w części wschodniej (m.in. Czarny Dunajec, Nowy Targ, Dębno) oraz niewielki fragment Spiszu na krańcu wschodnim (m.in. Nowa Biała, Frydman).

Gęstość zaludnienia znaczna, wsie rozłożone wzdłuż rzek. Miasta: Nowy Targ (w Polsce ) i Namiestowo (na Słowacji). Ważniejsze wsie (w Polsce): Chyżne , Jabłonka , Chochołów , Koniówka , Podczerwone , Czarny Dunajec , Ludźmierz , Szaflary , Waksmund , Białka Tatrzańska , Łopuszna , Nowa Biała , Dębno , Frydman .

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Perła Kotliny Orawsko-Nowotarskiej