Kosaćcowate
Kosaciec syberyjski Kosaciec syberyjski
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	Euphyllophyta
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	jednoliścienne
Rząd :	szparagowce
Rodzina :	kosaćcowate
Nazwa systematyczna
Iridaceae Juss. Gen. Pl.: 57. 4 Aug 1789

Kosaćcowate (Iridaceae Juss.) – rodzina jednoliściennych roślin lądowych lub bagiennych . Obejmuje ponad 2 tysiące gatunków zebranych w 66 rodzajów. Do rodziny należą liczne rośliny ozdobne . Zasięg występowania obejmuje oba kontynenty amerykańskie, Europę, Afrykę, Azję zachodnią i wschodnią oraz Australię z Oceanią^[1].

Szafran uprawny

Charakterystyka

Łodyga

Pęd kwiatowy wyrasta z poziomo rozrastającego się kłącza lub cebulastych bulw .

Liście

Mieczowate, ułożone w dwóch rzędach.

Kwiaty

Obupłciowe, promieniste lub rzadziej grzbieciste, o 3 pręcikach i dolnym słupku , 6 płatków (zewnętrzne odgięte w dół, wewnętrzne wzniesione). Kwitnienie przypada od kwietnie do początku lipca.

Owoce

Trójkomorowa, wielonasienna torebka .

Systematyka

W popularnym w końcu XX wieku systemie Cronquista rodzina kosaćcowatych umieszczana była w rzędzie liliowców (Liliales). Późniejsze systemy Reveala (1994-1999) i Takhtajana (1997) wyłączały kosaćcowate w odrębny rząd kosaćcowców (Iridales). W opublikowanym w 2003 roku systemie APG II kosaćcowate uznane zostały za jedną z linii rozwojowych kladu szparagowców (rząd Asparagales), co podtrzymywane jest na Angiosperm Phylogeny Website .

Pozycja i podział rodziny wg Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych ^[1].

Pozycja filogenetyczna rodziny w obrębie rzędu szparagowców:

Takson dzieli się na siedem podrodzin o następujących powiązaniach filogenetycznych^[1]:

• Isophysidoideae Thorne & Reveal ( syn. Isophysidaceae F. A. Barkley) – monotypowa podrodzina z jednym gatunkiem Isophysis tasmanica występującym na Tasmanii .
• Iridoideae Eaton – podrodzina obejmująca 30 rodzajów z 820 gatunkami rozpowszechnionymi na całym świecie, z centrum występowania w Ameryce Środkowej i Południowej. Należą tutaj m.in. kosaciec Iris (280 gatunków), Moraea (200), Sisyrinchium (60).
• Patersonioideae Goldblatt – monotypowa podrodzina, do której należy jeden rodzaj Patersonia z około 20 gatunkami. Występują na obrzezach Australii oraz na Borneo , Sumatrze , Nowej Gwinei .
• Geosiridoideae Goldblatt & Manning – monotypowa podrodzina z jednym rodzajem i jednym gatunkiem – Geosiris aphylla. Roślina ta występuje na Madagaskarze i Komorach . Jest to bezzieleniowy myko-heterotrof z łuskowatymi liśćmi. W 1939 roku roślina ta włączona została w randze rodziny Geosiridaceae do rzędu storczykowców Orchidales, co podtrzymane było jeszcze w systemie Cronquista (1981).
• Aristeoideae Vines – monotypowa podrodzina z jednym rodzajem Aristea liczącym ok. 55 gatunków występujących w Afryce subsaharyjskiej i na Madagaskarze.
• Nivenioideae – podrodzina, do której zaliczane są 3 rodzaje (Klattia, Nivenia i Witsenia) z 14 gatunkami występującymi w Afryce Południowej.
• Crocoideae G. T. Burnett – podrodzina obejmująca 28 rodzajów z 995 gatunkami. Najbardziej zróżnicowane rodzaje to: mieczyk Gladiolus (260 gatunków), Romulea (90), Geissorhiza (85), szafran Crocus (90), Hesperantha (80), Babiana (55), Watsonia (50), Ixia (50). Zasięg obejmuje obszar od południowej Afryki poprzez region śródziemnomorski do Azji.

Wykaz rodzajów ^[2]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Bulbsociety