Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Kopciuszek zwyczajny

Kopciuszek zwyczajny

Samiec kopciuszka
Występowanie siedlisk całorocznych i zimowisk
Samiec podgatunku Phoenicurus ochruros rufiventris, Indie

Kopciuszek zwyczajny, kopciuszek (Phoenicurus ochruros) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny muchołówek .

Spis treści

Występowanie

Zasiedla Eurazję i północno-zachodnią Afrykę. To ptak wędrowny, częściowo wędrowny. Osiadłe są populacje z południa Europy - Półwyspu Bałkańskiego, Włoch i Hiszpanii. W basenie Morza Śródziemnego, w Afryce północnej, Na Bliskim Wschodzie i w Indiach znajdują się zimowiska północnych populacji. Zamieszkuje w zależności od podgatunku:

W Polsce nieliczny (w górach liczny) ptak lęgowy na całym obszarze kraju, też w górach. Przeloty w marcu-kwietniu i wrześniu-październiku. Niektóre osobniki zimują w kraju.

Południowe populacje osiadłe, północne wędrują na zimowiska znajdujące się w południowej Europie, północnej Afryce , na Bliskim Wschodzie i w Indiach .

Charakterystyka

Cechy gatunku

Ptak o smukłej sylwetce, nieco mniejszy od wróbla, ale większy od pleszki. Obie płci mają podobny rozmiar i czarne nogi, podłużne skrzydła i białe lusterka. Samiec w szacie godowej łupkowoczarny, z czarną częścią twarzową, gardłem i piersią, białym lusterkiem na skrzydle i jasnoszarym przejaśnieniem na podogoniu i dolnej części brzucha. Charakterystyczny, ruchliwy, rdzawy ogon z czarnymi środkowymi sterówkach. Samiec w szacie spoczynkowej ma szary grzbiet, kark, wierzch głowy i boki, podczas gdy przód głowy, gardło i pierś pozostają czarne. Lotki drugorzędowe mają białą wstawkę. Tęczówki oczu są ciemnobrązowe. Samica i osobniki młodociane łupkowoszare z rdzawym ogonem i kuprem, jaśniejsze od samca. Kopciuszki w pierwszym roku życia są szarobrązowe i nie mają białej plamy na skrzydłach. Nie da się ich odróżnić od matki.

Łatwo odróżnić samice kopciuszka od pleszki - po bardziej ciemnym upierzeniu tej pierwszej, dłuższych skrzydłach i ogonie. Różnice pomiędzy tymi dwoma gatunkami wynikają oprócz ubarwienia też z innych wymagań środowiskowych - pleszki niechętnie opuszczają tereny zadrzewione, a kopciuszki zasiedlają budynki na których nierzadko zakładają gniazda. Stąd to one są bardziej znane wśród ludzi niż pleszki, choć niegdyś gnieździły się tylko w niedostępnych półkach skalnych i w wysokich górach. Oba gatunki wykazują to samo zachowanie i postawę.

Zachowanie

Najłatwiej obserwować go w miastach, trudniej na obszarach wiejskich, gdzie różnorodność awifauny i krajobrazu jest większa. To ptak ostrożny, ale nie kryje się przed człowiekiem. Jest ruchliwy i szybko przelatuje na krótkie odległości. Zatrzymuje się w danym miejscu na krótką chwilę i odlatuje dalej. Często potrząsa ogon. Dobrze potrafi latać.

Wymiary średnie

długość ciała 
ok. 14–16 cm
rozpiętość skrzydeł 
ok. 23–26 cm

Masa ciała

ok. 14–18 g

Głos

Śpiew kopciuszka nie jest zbyt głośny i rozlegać może się już przed świtem. Najbardziej charakterystycznym jego fragmentem jest trzeszcząca zwrotka, krótkie skrzeczące tony, którymi zaczynają piosenkę. Głos wabiący to "cip cip" lub "tek tek". Melodię samca słychać w pobliżu jego gniazda - "di di krrrsz".
Słychać go też w nocy w miastach pod światłami latarni. Śpiewa z dobrze widocznego wysokiego punktu w terenie, jak brzeg dachu, rynnie, anteny i komin.

Biotop

Zasięg podgatunków kopciuszka zwyczajnego

Gatunek uległ synantropizacji . Najchętniej zamieszkuje zabudowania, ruiny, a nawet tereny silnie zurbanizowane, pod warunkiem dostępu do otwartych terenów zielonych gdzie żeruje. Bardzo dobrze przystosował się do życia w mieście, które jest w pewnym stopniu namiastką górskich terenów pierwotnie przez kopciuszki zamieszkiwanych. Dlatego, jako jednego z niewielu małych ptaków, widuje się go nawet w centrach dużych miast, obiektach przemysłowych, na terenach budów bez większej ilości zieleni, gdzie przy sztucznym oświetleniu słychać jego śpiewy, również w nocy. W miastach najczęściej spotyka się go na dachach. Poza tym zamieszkuje otwarte łąki ze skałami i zabudowę wiejską, kamieniołomy, klify, tereny ruderalne i kamieniste, rumowiska (pierwotne siedliska kopciuszków).

Ważny dla kopciuszka jest dostęp do otwartych przestrzeni, gdzie szuka pożywienia. Unika natomiast stale podmokłych obszarów i zbyt gęstej roślinności. Żerowanie i gniazdowanie nie wymaga obecności roślinności.

Okres lęgowy

Gniazdo

Gniazdo z jajami kopciuszka
Karmienie młodych

Zawsze osłonięte od góry, wysłane różnorodnym materiałem - włosiem, piórami i wełną. Pierwotnie w szczelinach skalnych, stosie kamieni lub desek, w załomach, rozpadlinach, obecnie zazwyczaj w szczelinach budynków, pod okapem dachu, we wgłębieniach kamiennego ogrodzenia, a także półotwartych budkach lęgowych . Zbudowane z łodyg traw, mchu, korzonków i innego materiału roślinnego. Tworzone pary są monogamiczne.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza dwa lęgi, składając w kwietniu-czerwcu 4–6 białych, wydłużonych jaj. Czasem jaj są zabarwione na niebiesko lub pokrywają je słabo widoczne brązowawe plamki. Często wysiaduje jajo kukułki .

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 12–17 dni przez samicę. Młode karmią oboje rodzice. Pisklęta opuszczają gniazdo po 12–16 dniach.

Pożywienie

Młody kopciuszek

Zjada owady i ich larwy , drobne owoce , nasiona , małe brzuchonogi i dżdżownice [3]. Jesienią zjada jagody.

Pokarmu szuka na ziemi, biegając i skacząc na jej powierzchni (również na betonie, asfalcie, blaszanym dachu). Potrafi zwinnie chwytać owady w locie. Bezkręgowce i owoce mogą zbierać z gałęzi, ścian i liści

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową [4].

Przypisy

  1. Phoenicurus ochruros w: Integrated Taxonomic Information System ( ang. )
  2. Phoenicurus ochruros . Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) ( ang. )
  3. Anna Przybyłowicz: Atlas ptaków polskich. Poznań: Wydawnictwo Publicat, 2009, s. 38. . 
  4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237

Bibliografia

  • Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 217. . 
  • Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. . 
  • Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. . 

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Kopciuszek zwyczajny":

Autorytet ...

Ziołorośla ...

Jarząb pospolity ...

Bór świeży ...

Mazurski Park Krajobrazowy ...

Gerard Labuda ...

1929 ...

Kopciuszek zwyczajny Kopciuszek zwyczajnysamica kopciuszka zwyczajnego Systematyka Domena eukarionty Królestwo zwierzęta Typ strunowce Podtyp kręgowce Gromada ptaki Podgromada Neornithes Nadrząd neognatyczne Rząd wróblowe Rodzina muchołówki Rodzaj Phoenicurus Gatunek Kopciuszek zwyczajny Nazwa systematyczna Phoenicurus ochruros( Gmelin , 1774)Kategoria zagrożenia ( CzKGZ ) najmniejszej troski Zasięg występowania ...

Zwyczajna forma rytu rzymskiego ...

Skarga kasacyjna (postępowanie sądowoadministracyjne) ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Kopciuszek zwyczajny":

Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13) ...

Rośliny użytkowe (plansza 5) ...

Rośliny użytkowe (plansza 10) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie