Konstantyn I Wielki
Imiona	Gaius Flavius Valerius Constantinus
Panował jako	Imperator Caesar Gaius Flavius Valerius Constantinus Augustus
Czas panowania	25 lipca 306 r. – 22 maja 337 r.
Dynastia	konstantyjska
Data urodzin	27 lutego 272 r. – Nisz
Data śmierci	22 maja 337 r.
Moneta
Lista cesarzy rzymskich

Konstantyn I Wielki

Konstantyn Wielki
(mozaika w Hagia Sofia , Istambuł , ok. 1000)

Konstantyn I Wielki (ur. 27 lutego 272 w Niszu , dziś Serbia , zm. 22 maja 337 ) – syn Konstancjusza Chlorusa , cesarz rzymski od 306 .

Został obwołany cesarzem przez wojska w Brytanii i Galii, natomiast Maksencjusz został wybrany przez wojska rzymskie na cesarza w Rzymie . Po kilku latach walk Konstantyn, przy pomocy Licyniusza panującego we wschodniej części imperium, pokonał ostatecznie Maksencjusza. Stało się to w bitwie przy Moście Mulwijskim w pobliżu murów Rzymu w roku 312. Od tego czasu Konstantyn i Licyniusz rządzili wspólnie. Rzekomo Konstantyn miał wizję, w której objawił się mu krzyż i napis In hoc signo vinces ("pod tym znakiem zwyciężysz"). To miało sprawić, iż w roku 313 podczas spotkania w Mediolanie wydał wraz z Licyniuszem edykt mediolański dający swobodę wyznania chrześcijanom , chociaż bardziej niż sen przyczyniły się do tego względy polityczne. W wyniku konfliktu Licyniusz został pokonany i zabity w 324 roku i od tej pory Konstantyn rządził samodzielnie. Jego politykę charakteryzowała kontynuacja działalności Dioklecjana .

Zmarł z przyczyn naturalnych 22 maja 337 w Ancyronie niedaleko Nikomedii . Na kilka dni przed śmiercią przyjął chrzest z rąk ariańskiego biskupa Euzebiusza z Nikomedii . W planach miał ochrzcić się w wodach Jordanu jak Jezus Chrystus . Konstantyn na bazie dawnej greckiej kolonii Bizancjum wybudował wspaniałe miasto które nazwał - Miastem Konstantyna - Konstantinopolis , przyszłą stolicę cesarstwa Bizantyjskiego .

Matką Konstantyna Wielkiego była św. Helena , a żoną Fausta (matka jego dwóch córek – Konstantyny i Heleny Młodszej). Po śmierci władzę objęli trzej synowie jego i Fausty:

• Konstantyn II
• Konstancjusz II
• Konstans

Problem przejścia na chrześcijaństwo i wiary Konstantyna

Sprawa przejścia cesarza na chrześcijaństwo jest związana z przekazem o wizji krzyża przed bitwą przy moście Mulwijskim . Pierwszy raz informację o tym podaje Laktancjusz , mówiąc o wizji sennej. Relacja o wizji na jawie pojawia się w Vita Constantini , w części, której autorstwo jest sprawą dyskusyjną (utwór przypisywany Euzebiuszowi z Cezarei , jednak autorem części mógł być jego uczeń). Uderza brak relacji o jakiejkolwiek wizji w Historii kościelnej Euzebiusza z Cezarei, najstarszym z interesujących trzech źródeł. Ze źródeł pogańskich jedyna ważniejsza informacja pochodzi od Zosimosa , który umieszcza przejście na chrześcijaństwo Konstantyna w 326 r. (po zabójstwie Kryspusa i Fausty). Jednak jego relacja jest niewiarygodna (źródło jest późne i oparte na zaginionej pracy Eunapiosa, poganina i fanatycznego wroga chrześcijaństwa). Wersji o tak późnym nawróceniu władcy przeczy postawa cesarza na soborze w Nicei w 325 roku. Chrześcijańscy historycy późnej starożytności – Sozomenos i Sokrates Scholastyk opierają swe relacje na wersji z Vita Constantini .

Realność wizji i jej forma budzą liczne wątpliwości i dyskusje historyków. Różnie opisywany jest kształt znaku, który zobaczył Konstantyn (mogła to być chryzma lub krzyż monogramatyczny). Tak samo wiele jest koncepcji na temat tego co w rzeczywistości zobaczył cesarz - jedna z popularnych hipotez zakłada, że był to efekt świetlny, halo . Inna koncepcja wskazuje, że do wizji mogło dojść wiele lat wcześniej i że w rzeczywistości była to "wizja pogańska"^[1].

Analiza ikonografii i numizmatyka ukazują pojawianie się od 315 r. symboliki chrześcijańskiej (monety i medale), połączone z wypieraniem symboliki pogańskiej, która ostatecznie znika w 325 r. Świadczy to wyraźnie o skłanianiu się cesarza ku chrześcijaństwu . Jednocześnie cała aktywność cesarza mogła wynikać bardziej z przemyślanej strategii politycznej, promowania chrześcijaństwa jako nowej oprawy ideologicznej dla instytucji cesarstwa, niż ze szczerej wiary. Historycy są w tym względzie podzieleni.

Kalendarium

• ok. 272 Narodziny w Niszu
• ok. 289 Konstancjusz I oddala od siebie Helenę – matkę Konstantyna i żeni się z Teodorą , córką (pasierbicą?) Maksymiana Herkuliusza
• 293 Konstancjusz I Chlorus ogłoszony cezarem Maksymiana . Konstantyn na dworze Dioklecjana
• ok. 305 Narodziny Kryspusa – syna Konstantyna i Minerwiny
• 305 Abdykacja Dioklecjana i Maksymiana – Konstancjusz I Chlorus augustem
• 306 Choroba Kostancjusza I – Konstantyn opuszcza dwór Galeriusza w Nikomedii i spotyka się z ojcem w Gesoriacum w północnej Galii
• 25 lipca 306 Śmierć Konstancjusza I – Konstantyn ogłoszony przez wojsko augustem
• Lato 306 Galeriusz uznaje władzę Konstantyna nadając mu tytuł cezara . Zwycięstwo Konstantyna nad Frankami – pokonanie "królów" Askarisa i Merogaisesa
• 307 Małżeństwo Konstantyna z Faustą – córką Maksymiana. Sojusz teścia i zięcia przeciw Galeriuszowi
• 308 Na zjeździe Dioklecjana, Maksymiana i Galeriusza w Carnuntum nad Dunajem Konstantyn ponownie uznany za cezara
• 309 Konstantyn przebywa nad Renem. Bunt Maksymiana w Marsylii
• 310 Śmierć Maksymiana – Konstantyn uznany za augusta. Rozwój propagandy dynastycznej- Konstantyn uznany za potomka Klaudiusza II Gockiego
• 311 Konstantyn zajmuje prowincje hiszpańskie podległe dotychczas Maksencjuszowi
• 28 października 312 bitwa przy moście Mulwijskim . Śmierć Maksencjusza. Konstantyn zajmuje Rzym
• 313 Sojusz z Licyniuszem . Nowe zasady polityki religijnej – tolerancja dla chrześcijan ( Edykt mediolański ). Synod w Rzymie potępienie Donata
• 314 Synod w Arles przeciwko donatystom
• 315 Konstantyn wspólnie z Licyniuszem piastuje konsulat . Na monetach cesarskich pojawiają się symbole chrześcijańskie. Konstantyn w Rzymie obchodzi dziesięciolecie swych rządów
• 316 Potępienie donatystów w Mediolanie . Narodziny Konstantyna II . Zwycięstwo nad Licyniuszem . Konstantyn panem całego Zachodu, poza Tracją
• 316-324 Konstantyn przebywa na Bałkanach
• 317 Kryspus, Konstantyn II, oraz Licyniusz II wyniesieni do godności cezarów. Narodziny Konstancjusza II
• 318 Przyznanie biskupom jurysdykcji w sprawach świeckich
• 319 Ustanowienie prawa zwalniającego duchownych ze służby w armii i płacenia podatków
• 319-321 Edykty przeciwko magii i wróżbom
• 320 Zniesienie restrykcji Augusta przeciwko żyjącym w bezżeństwie
• 321 Wprowadził dzień wolny od pracy w niedzielę
• 321 Konsulowie mianowani przez Konstantyna przestają być uznawani na wschodzie – początek nowych napięć w stosunkach z Licyniuszem. Złagodzenie represji wobec donatystów
• 322 Helena – żona Kryspusa rodzi dziecko – ucieszony Konstantyn ogłasza amnestię i organizuje ekspedycję karną za Dunaj przeciwko Jazygom
• 323 Zwycięstwo nad Gotami "króla" Rausimoda
• 324 Pokonanie Licyniusza pod Adrianopolem i Chryzopolis – początek budowy Konstantynopola . Konstancjusz II cezarem
• 325 Sobór w Nicei , zgładzenie Licyniusza, dwudziestolecie rządów Konstantyna obchodzone w Nikomedii
• 326 Święto dwudziestolecia rządów Konstantyna obchodzone w Rzymie, zgładzenie Kryspusa, Fausty i Licyniusza II. Helena wyrusza do Palestyny , gdzie odnajduje(?) relikwię Krzyża Świętego, umiera przed 330 r.
• ok. 327 Początek reakcji ariańskiej
• 328 Walki Konstantyna nad Dunajem, wzniesienie kamiennego mostu na rzece. Atanazjusz biskupem Aleksandrii , Konstantyn II zwycięża Alamanów nad Renem
• 330 Dedykacja Konstantynopola , obrzędom przewodzi pogański filozof Sopater
• 332 Zwycięskie walki z Gotami – wojskami rzymskimi dowodzi Konstantyn II
• 333 Konstans – najmłodszy syn Konstantyna mianowany cezarem
• 333/334 na Cyprze bunt podnosi Calocareus
• 334 Osiedlenie ok. 300 000 Sarmatów w Tracji , Macedonii , Italii , Galii
• 335 Podział cesarstwa między Konstantyna II (Galia, Hiszpania , Brytania ), Konstancjusza II (Wschód), Konstansa (Italia, Afryka i Iliria ), Dalmacjusza ( Grecja , Mezja , Tracja oraz Hannibalianusa ( Pont i Armenia ). Synod w Tyrze , Atanazjusz skazany na wygnanie do Galii
• 335 / 336 Uroczystości trzydziestolecia rządów Konstantyna. Zaślubiny Konstancjusza II z córką Juliusza Konstancjusza – przyrodniego brata Konstantyna
• 22 maja 337 Śmierć Konstantyna

Zobacz też

• Pięćdziesiąt Biblii Konstantyna

Przypisy

Bibliografia

• J. Kozłowski, O wizji Konstantyna uwag kilka , "histmag.org", 23 lutego 2009 (dostęp 1 marca 2009).

Poprzednik Konstancjusz Chlorus

Cesarz rzymski (współrządy z Galeriuszem , Licyniuszem i Maximinusem Daią ) 306 - 337

Następca Konstancjusz II , Konstantyn II , Konstans