Konkurencja - proces, w którym podmioty rynkowe współzawodniczą ze sobą w zawieraniu transakcji rynkowych poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych podmiotów oferty rynkowej celem realizacji swoich interesów.
Konkurowanie może się odbywać w oparciu o wiele cech oferty rynkowej, takich jak
cena
, jakość, forma płatności i wiele innych. W zależności od struktury rynku, na którym zachodzi proces konkurencji, wyróżnia się różne modele konkurencji.
Pojęcie konkurencji dotyczy zarówno
producentów
, jak i
konsumentów
. Kupujący także konkurują między sobą o to, aby nabyć ograniczoną ilość
dóbr
na najkorzystniejszych warunkach. Przykładem ilustrującym konkurowanie między sobą kupujących jest
aukcja
dzieła sztuki. Jednostkowy charakter dzieła sztuki powoduje, że kupujący mają do czynienia z
dobrem rzadkim
, w związku z czym muszą złożyć ofertę lepszą od pozostałych uczestników aukcji, jeżeli chcą nabyć dobro dostępne w ograniczonej ilości.
W
ekonomii
konkurencję uważa się za podstawę
wolnego rynku
, który zakłada wolność współzawodniczenia ze sobą na wszystkich
podmiotów gospodarczych
na wszystkich obszarach
handlu
i
usług
. Teoretycznym ujęciem wolnego rynku jest model
konkurencji doskonałej
.
Zakłada się, że przedsiębiorca pragnie maksymalizować realizację swoich interesów na subiektywnie postrzeganym rynku. Aby to uczynić musi zaoferować produkt lepszy od konkurentów. Wiąże się to zarówno z doskonaleniem samego produktu jak i z całym zestawem działań mających skłonić klienta do zakupu: od ulepszania metod sprzedaży po działania
marketingowe
takie jak
reklama
danego dobra (usługi lub towaru), odpowiednia dystrybucja produktu czy jego cena.
W języku potocznym konkurencja to także grupa przedsiębiorstw tej samej branży, współzawodnicząca z danym podmiotem na tym samym
rynku
. W szerszym znaczeniu przedsiębiorstwo konkuruje nie tylko z innymi przedsiębiorstwami na swoim rynku, ale także z potencjalnymi uczestnikami rynku, producentami
dóbr substytucyjnych
,
dostawcami
,
odbiorcami
i innymi podmiotami tworzącymi
otoczenie konkurencyjne
.
Modele konkurencji
Konkurencja monopolistyczna oraz oligopol bywają zaliczane jako struktury konkurencji niedoskonałej.
Rodzaje konkurencji
- ze względu na liczbę firm:
- Monopol – jedna firma mająca decydujący wpływ na przebieg warunków rynkowych
- Oligopol – od dwóch (duopol) do kilku (czasem przyjmuje się, że np. siedmiu) firm tej samej branży działających na rynku
- O zbliżonym udziale w rynku – od piętnastu do dwudziestu firm, gdzie każda z nich jest na tyle silna, że utrzymuje się na rynku obok innych równie silnych firm konkurencyjnych.
- Układ wolnej (pełnej) konkurencji – duża liczba firm o niewielkim udziale w rynku (około 1 – 2%), niemających większego wpływu na kształtowanie cen rynkowych, gdyż to rynek je kształtuje
- ze względu na stopień substytucyjności (wprowadzony przez
Philipa Kotlera
):
- W ramach marki produktu – firmy produkujące bardzo podobne produkty, różniące się jedynie nazwą, tzw. strategia półki sklepowej
- W ramach kategorii produktu – bierze się tu szerszy zakres potrzeb, np. klient chce kupić coś słodkiego i dokonuje wyboru pomiędzy różnymi kategoriami typu: czekolada, baton, cukierek, itp.
- W ramach formy – to jeszcze szerszy zakres, np. słodycze kontra inne produkty
- Ogólna (generycompetation) - w ramach ograniczonego budżetu konsumentów
- konkurencja sektorowa według
Michaela Portera
:
- Bezpośrednia – firmy, które zaspokajają potrzeby w podobny sposób (oferując podobne produkty).
- Ze strony substytutów – inne rodzajowo produkty mające zdolność zaspokajania tej samej potrzeby.
- Potencjalna, tzw. nowe wejścia, czyli firmy, których nie ma dziś, ale mogą być jutro.
- Nabywcy.
- Dostawcy.
Formy konkurencji
- cenowa
- pozacenowa oparta o:
-
jakość
dóbr i usług
-
gwarancję
- dodatki
- atrakcyjność produktu
- sposób prezentacji
-
markę
- lojalność
- czas świadczenia usługi
- funkcjonalność
- niższe koszty eksploatacji
- formę zapłaty
-
asortyment
- specjalizację
- informację na produkcie
- normy bezpieczeństwa
Linki zewnętrzne
