Koncepcja rozwoju intelektualnego (Jeana Piageta) – opiera się na założeniu, że inteligencja jest rozwiniętą formą adaptacji biologicznej , w wyniku której dochodzi do strukturalizowania procesów poznawczych .

Przystosowanie jest rozpatrywane zatem w kategoriach poznawczych – jest zrównoważeniem procesów asymilacji i akomodacji . Zdolność dopasowywania wzrasta dzięki wzrastającej złożoności i stałości struktur poznawczych, które rozwijają się na bazie struktur odziedziczonych ( odruchy bezwarunkowe ) i tworzą schematy składające się na wiedzę człowieka.

Koncepcja ta została stworzona przez szwajcarskiego psychologa Jana Piageta .

Etapy rozwoju poznawczego

Okres sensoryczno – motoryczny (inteligencji praktycznej)

Od urodzenia do ~ 2 roku życia

• przedmiotem poznania są stosunki przestrzenne między przedmiotami w otoczeniu dziecka;
• schematy, które kształtują się w tym okresie:
  • schemat stałego przedmiotu, 8, 9 – 12 m.ż. (założenie o jego istnieniu mimo zniknięcia z pola widzenia);
  • schemat uniwersalnej przestrzeni (niezależnej od doznań czuciowych);
  • schemat następstwa czasowego (umożliwiający rejestrowanie kolejności zdarzeń);
  • schemat przyczynowości (system umożliwiający osiąganie pożądanych stanów rzeczy)
• stopniowy wzrost świadomości sensorycznej i motorycznej
• dominacja czynności odruchowych , głównym osiągnięciem rozwojowym jest powstanie struktury umożliwiającej przemieszczanie się z miejsca na miejsce – "praktyczna grupa przekształceń";
• słabo rozwinięta pamięć ;
• kształtujące się wyodrębnianie siebie od środowiska;
• kształtowanie się pojęcia istnienia

Fazy okresy sensomotorycznego wg Piaget (Bee, 2004).

Okres wyobrażeń przedoperacyjnych (inteligencji reprezentującej)

Trwa od 2 do 7 roku życia.

• myślenie konkretno-wyobrażeniowe (za pomocą obrazów), intuicyjne i impulsywne
• intensywny rozwój języka
• rozwój pojęć
• przyswajanie znaków i symboli
• rozumowanie oparte na zdarzeniach zewnętrznych (a nie na operacjach logicznych), które cechuje:
  • nieodwracalność – brak zdolności przekształceń
  • egocentryzm
  • centracja
  • animizm
  • artyficjalizm
  • antropomorfizm
  • sprawiedliwość immanentna
• interioryzacja – przekształcanie czynności faktycznych w umysłowe, a którego przejawami są:
  • odroczone naśladownictwo
  • zabawa symboliczna
  • wyobrażanie sobie – wywoływanie obrazów umysłowych
  • mowa wewnętrzna
• kształtująca się zdolność do antycypowania przyszłości

Okres operacji konkretnych

Trwa ~ 7 – 11, 12 rok życia.

• myślenie słowno-logiczne
• wykształcone pojęcie stałości ilości
• odwracalność operacji umysłowych
• przyswojenie pojęć logicznych oraz zdolność do klasyfikacji hierarchicznej
• brak myślenia abstrakcyjnego
• możliwość dokonywania kategoryzacji
• rozumienie relacji

Okres operacji formalnych

Trwa od ~ 12 roku życia

• myślenie hipotetyczno - dedukcyjne
• rozwój myślenia abstrakcyjnego
• dominacja inteligencji werbalnej

Krytyka tez Piageta dotyczących stadiów rozwoju myślenia, doprowadziła wielu badaczy do wyodrębnienia jeszcze jednego stadium myślenia – stadium myślenia postformalnego . Krytyka ta oparta była zarówno na nowszych rozstrzygnięciach teoretycznych, jak i na danych empirycznych.

Zobacz też

• rozwój moralny

Bibliografia