Komunizm utopijny - nurt radykalnej ideologii społecznej rozwijający się w XVI - XVIII wieku, postulujący zastąpienie kapitalizmu ustrojem społecznym opartym na zasadach powszechnego egalitaryzmu.

Elementy utopii komunistycznych występowały już w starożytności i w średniowieczu, przede wszystkim we wszelkiego rodzaju wizjach sprawiedliwego społeczeństwa, do którego nawiązywały różne nurty plebejskie. Prekursorami komunizmu utopijnego byli Tomasz Morus ( 1478 - 1535 ) i Tommaso Campanella ( 1568 - 1639 ). Przedstawiciele komunizmu utopijnego w XVIII i XIX wieku, zwłaszcza Gerrard Winstanley (ok. 1609 - po 1660 ), Jan Meslier ( 1664 - 1729 ), Morelly ( XVIII w.), Gabriel Bonnot de Mably ( 1709 - 1785 ), Francois Noel Babeuf ( 1760 - 1797 ), Claude Henri de Saint-Simon ( 1760 - 1825 ), Charles Fourier ( 1772 - 1837 ) i Robert Owen ( 1771 - 1858 ), nie ograniczyli się do prezentacji wizji idealnego społeczeństwa egalitarnego, lecz równocześnie podejmowali ostrą krytykę stosunków kapitalistycznych, a niektórzy z nich (np. Morelly, Mably, Babeuf) domagali się zniesienia kapitalizmu w drodze walki mas ludowych bądź akcji terrorystycznych.

Zdaniem marksistowskich komentatorów i krytyków ideologowie komunizmu utopijnego nie potrafili odkryć obiektywnych prawidłowości rozwoju społecznego i dostrzec, iż postulowane społeczeństwo powszechnej sprawiedliwości nie jest wizją, lecz wyższym etapem rozwoju ludzkości, który nastąpi po zniesieniu kapitalizmu.

Myśl przedstawicieli komunizmu utopijnego, zwłaszcza francuskiego, krytycznie przewartościowana przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa , stała się jedną z podstaw, na której ukształtował się naukowy komunizm ( marksizm ).

Zobacz też: komunizm pierwotny