Komosa biała
Komosa biała | Gatunek trujący |
| Gatunek leczniczy |
Komosa biała (Chenopodium album L.), lebioda –
gatunek
rośliny jednorocznej
należący do rodziny
komosowatych
. Jest
gatunkiem kosmopolitycznym
rozprzestrzenionym na całym świecie. W Polsce jest pospolita na całym obszarze. Charakterystyka- Pokrój
-
Roślina jednoroczna
osiągająca wysokość 15-100 cm (w uprawach
kukurydzy
znajdowano okazy o wysokości 2,5 m). Cała roślina jest mączysto owłosiona.
-
Łodyga
- Wzniesiona, bruzdowana, w nasadzie ogonków liściowych często występuje purpurowa plama. Jest stosunkowo gruba i pojedyncza, czasami rozgałęzia się.
-
Liście
- Ciemnozielone, matowe, mają
podłużnie rombowy lub prawie lancetowaty kształt
. Nasada liścia klinowata, brzegi drobno ząbkowane lub całobrzegie. Długość liścia 2-4 razy większa od szerokości. Charakterystyczne jest występowanie u niektórych młodych okazów purpurowoczerwonego zabarwienia wierzchołkowych liści w pobliżu ich nasady.
-
Kwiaty
-
Kwiatostan
złożony, wyrastający na łodyżkach w kątach liści. Drobne, zielonawe kwiaty, wyrastają w kłębikach, które z kolei tworzą
wiechę
lub
kłos
.
Okwiat
3-działkowy, podczas dojrzewania silnie grubieje i zmienia kolor na czerwony. W obupłciowych,
przedsłupnych
kwiatach 1
pręcik
i 1
słupek
. Kwitnie od czerwca do października, jest
wiatropylna
.
-
Owoc
- Drobne
orzechy
otoczone zmięśniałym okwiatem.
Nasiona
liczne, czarne i błyszczące, zachowują bardzo długo zdolność kiełkowania – nawet do 30 lat.
-
Biotop
, wymagania
- Rośnie na przydrożach, śmietniskach, rowach. Jest
rośliną ruderalną
i częstym
chwastem
w uprawach rolniczych[1].
Roślina azotolubna
. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla O. Polygono-Chenopodietalia[2].
-
Roślina trująca
- Pędy nadziemne i nasiona zawierają
saponiny
,
kwas szczawiowy
,
alkaloidy
(betacyna, betaksantyna),
kwas oleanolowy
. Roślina rosnąca na przeazotowanych glebach łatwo kumuluje
azotany
. U ludzi, którzy spożyli komosę i przebywali na słońcu pojawiało się uczulenie słoneczne, objawiające się obrzękiem skóry i zmianą jej barwy,
biegunką
i silnym podnieceniem. Zwierzęta zwykle omijają komosę, jednak stwierdzono przypadki zatruć. U
koni
następowały drgawki, niemożność przełykania, zaburzenia koordynacji ruchów, spadek ciśnienia krwi i zapaść. U
bydła
i
owiec
zatrucie objawiało się brakiem koordynacji ruchów, krwawieniem z pyska, nozdrzy i odbytu[3].
Zastosowanie-
Roślina uprawna
:
- Historia uprawy: w Europie była uprawiana przez ludzi od prehistorycznych czasów aż do XVIII wieku. Obecnie jest lokalnie uprawiana w Azji.
-
Roślina lecznicza
:
-
Sztuka kulinarna
: nasiona i młode liście są jadalne, liście bywają stosowane zamiast szpinaku[4]. Mają dużo
białka
(16%),
węglowodanów
(49%),
witaminy C
,
prowitaminy A
. Starsze liście i nasiona są trujące. Łatwo jednak pozbawić ich trujących składników – przed spożyciem muszą być gotowane, a wodę po gotowaniu odlewa się. Z nasion można przyrządzać
mąkę
i
kasze
.
Ciekawostki- Zwyczajowo nazywana była lebiodą.
- W Europie na tzw.
przednówku
, oraz w czasie braków żywności podczas I i II wojny światowej była zbierana i wykorzystywana do spożycia, jako
warzywo
. Podczas oblężenia
Leningradu
uratowała wielu ludzi przed
szkorbutem
i śmiercią głodową[4].
- Była zbierana i zjadana przez liczne plemiona
Indian
amerykańskich. W Ameryce Południowej uprawiana jest spokrewniona z nią
komosa ryżowa
, będąca źródłem pożywnych nasion zbieranych na kaszę.
-
Pyłki
komosy u osób uczulonych powodują
alergię
.
- W uprawach
buraków
może być wykorzystywana jako roślina pułapkowa dla
mszyc
, które bardzo chętnie składają na niej jajka.
Przypisy- ↑ Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 66.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑
Jakub Mowszowicz
: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. .
- ↑ 4,0 4,1 Czesław Bańkowski, Jan Serwatka: O chwastach i ich zastosowaniu. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1972.
Inne hasła zawierające informacje o "Komosa biała":
Brescia
...
Brno
...
Władysław Komar
...
Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kownie
...
1972
...
Wittenberga
...
Jura
...
Sedmídolí
...
Studzienna Góra
...
Kowary
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Komosa biała":
31. Budżet rodziny (plansza 22)
...
Teatr grecki (plansza 13)
...
Układ nerwowy (plansza 10)
...
|