|
Lista laureatów Nagrody Nobla polskiego pochodzenia
Lista laureatów Nagrody Nobla polskiego pochodzeniaLista prezentuje laureatów
Nagrody Nobla
związanych z Polską. Warunkiem umieszczenia na liście jest spełnienie co najmniej jednego z poniższych kryteriów: - Osoba urodziła się na ziemiach polskich.[1]
- Osoba wychowywała się na ziemiach polskich.[1]
- Osoba posiada lub posiadała polskie obywatelstwo.
- Osoba miała rodziców, dziadków lub pradziadków narodowości polskiej.
Lista posegregowana jest chronologicznie, określana przez datę zdobycia Nagrody Nobla. Przy każdym nazwisku wspomniano naturę związku noblisty z Polską. Szczegółowych informacji na ten temat oraz na temat narodowości i przynależności państwowej poszczególnych laureatów należy szukać w poszczególnych biogramach. | Rok | Imię i nazwisko | Dziedzina | Związki z Polską, inne informacje | |
1903
|
Maria Skłodowska-Curie
|
fizyka
| Urodzona 7 listopada 1867 r., wychowana w polskiej patriotycznej rodzinie w Warszawie. | |
1905
|
Henryk Sienkiewicz
|
literatura
| Urodzony w
Woli Okrzejskiej
na
Podlasiu
, spędził większość życia na ziemiach polskich.
Pisał po polsku i za twórczość w języku polskim otrzymał Nagrodę Nobla. | |
1907
|
Albert Abraham Michelson
|
fizyka
| Urodził się 19 grudnia 1852 r. w
Strzelnie
na
Kujawach
w rodzinie żydowskiego kupca.
W 1855 roku wraz z rodzicami wyjechał do USA. | |
1911
|
Maria Skłodowska-Curie
|
chemia
| zob. wyżej, rok 1903 | |
1920
|
Walther Hermann Nernst
|
chemia
| Urodzony 25 czerwca 1864 r. w
Wąbrzeźnie
(
zabór pruski
) w małżeństwie mieszanym (ojciec Niemiec, matka Polka), wychowany w Poznaniu. Mieszkał i pracował w Niemczech, uważał się za Niemca i mówił wyłącznie po niemiecku. | |
1924
|
Władysław Reymont
|
literatura
| Urodzony w
Kobielach Wielkich
na terenie dzisiejszego województwa łódzkiego, żył i tworzył na terenach polskich.
Za twórczość w języku polskim otrzymał Nagrodę Nobla. | |
1927
|
Henri Bergson
|
literatura
| Pisarz francuski urodzony 18 października 1859 r. w
Paryżu
w pochodzącej z Polski rodzinie żydowskiej.
Jego ojcem był urodzony w
Warszawie
kompozytor i pianista
Michał Bergson
, wnuk warszawskiego bankiera
Bera Sonnenberga
, prawnuk
Samuela (Szmula) Jakubowicza Sonnenberga
, zwanego Zbytkowerem, żydowskiego bankiera, od którego wywodzi się nazwa jednego z osiedli Warszawy,
Szmulowizny
.[2] | |
1935
|
Irène Joliot-Curie
|
chemia
| Córka Marii Skłodowskiej-Curie (zob. wyżej), mówiła trochę po polsku, ale całe życie spędziła we Francji i uważała się za Francuzkę. | |
1944
|
Isidor Isaac Rabi
|
fizyka
| Naukowiec amerykański, urodzony 29 lipca 1898 r. w żydowskiej rodzinie w
Rymanowie
koło
Krosna
.
Gdy miał rok, jego rodzina wyemigrowała do
USA
. | |
1950
|
Tadeusz Reichstein
|
fizjologia lub medycyna
| Urodzony 20 lipca 1897 r. w żydowskiej rodzinie we
Włocławku
. W dzieciństwie mieszkał też w
Kijowie
i w
Jenie
. Rodzina wyemigrowała do
Zurychu
, gdy miał osiem lat. Żonaty z arystokratką holenderską. Publikował po niemiecku i po niemiecku wygłosił przemówienie podczas uroczystości wręczania nagrody. Do końca życia dobrze rozumiał po polsku, gorzej mówił. | |
1961
|
Robert Hofstadter
|
fizyka
| Syn polskich Żydów, którzy wyemigrowali do USA. | |
1977
|
Andrew Schally
|
medycyna
| Amerykański
endokrynolog
urodzony 30 listopada 1926 r. jako Andrzej Wiktor Schally w polskiej rodzinie w
Wilnie
.
Syn
Kazimierza Schally
, generała
Wojska Polskiego
, szefa Gabinetu Wojskowego Prezydenta
Mościckiego
.
Wśród swoich korzeni oprócz Polski, wymieniał też
Austro-Węgry
,
Francję
i
Szwecję
. W młodości mówił po polsku, ale później jak sam twierdził, utracił tę umiejętność (jak również znajomość wielu innych europejskich języków z dzieciństwa). | |
1978
|
Menachem Begin
|
nagroda pokojowa
| Urodzony w 16 sierpnia 1913 r. jako Mieczysław Biegun w
Brześciu Litewskim
na terenie
zaboru rosyjskiego
, które po
I wojnie światowej
znalazły się w granicach
II Rzeczypospolitej
. Ukończył prawo na
Uniwersytecie Warszawskim
.
Był żołnierzem w
armii gen. Andersa
, którą opuścił w
Palestynie
. | |
1978
|
Piotr Kapica
|
fizyka
| Urodzony 9 lipca 1894 r. w
Kronsztadzie
, jego rodzice byli Polakami, do roku 1929 posiadał obywatelstwo polskie.
Po zaangażowaniu się w próby wynalezienia bomby atomowej odizolowany wraz z innymi naukowcami, skreślony z listy obywateli polskich i osadzony w majątku pod Moskwą. Do końca życia słuchał muzyki polskiej i czytał polską prasę. | |
1978
|
Isaac Bashevis Singer
|
literatura
| Urodzony 21 listopada 1902 r. w
Leoncinie
pod
Warszawą
w rodzinie żydowskiej. Pisał w języku
jidysz
i po angielsku.
Część jego twórczości jest związana z jego wspomnieniami z dzieciństwa i młodości w Polsce. | |
1980
|
Czesław Miłosz
|
literatura
| Urodzony 30 czerwca 1911 r. w
Szetejniach
na Kowieńszczyźnie (dziś
Litwa
), dorastał w środowisku polskim.
Emigrował do
Francji
i
USA
z powodów politycznych.
Pisał po polsku i po angielsku. Nagrodę Nobla otrzymał za poezję, którą tworzył w języku polskim. | |
1981
|
Roald Hoffmann
|
chemia
| Amerykański chemik urodzony 18 lipca 1937 r. w rodzinie żydowskiej w
Złoczowie
w
województwie tarnopolskim
, które wówczas znajdowało się w granicach
II Rzeczpospolitej
(obecnie
Ukraina
Zachodnia). Po wkroczeniu
Armii Czerwonej
na przedwojenne ziemie polskie krótko mieszkał w
Przemyślu
i
Krakowie
, zanim wraz z matką wyemigrował do
Stanów Zjednoczonych
. | |
1983
|
Lech Wałęsa
|
nagroda pokojowa
| Urodził się, mieszka i działa w Polsce. | |
1992
|
Georges Charpak
|
fizyka
| Francuski fizyk urodzony 1 sierpnia 1924 r. jako Jerzy Charpak w rodzinie żydowskiej w
Dąbrowicy
koło
Równego
na
Polesiu
, wówczas w granicach
II Rzeczpospolitej
. | |
1994
|
Szymon Peres
|
nagroda pokojowa
| Polityk izraelski urodzony 2 sierpnia 1923 r. jako Szymon Perski w
Wiszniewie
w
województwie nowogródzkim
, wówczas w granicach
II Rzeczpospolitej
(obecnie
Białoruś
).
Rodzina Peresa wyemigrowała z Polski do Palestyny przed wojną unikając holocaustu. Nie mówił po polsku. | |
1995
|
Józef Rotblat
|
nagroda pokojowa
| Brytyjski fizyk i radiobiolog. Urodził się w 1908 r. w
Warszawie
w rodzinie żydowskiej. W 1932 zdobył tytuł
magistra
na
Wolnej Wszechnicy Polskiej
, a w 1938 obronił doktorat w dziedzinie fizyki na
Uniwersytecie Warszawskim
.
W 1939 wyjechał na stypendium do
Liverpoolu
, gdzie zastała go
wojna
.[3] Mówił po polsku i podkreślał, że jest Polakiem z brytyjskim paszportem (od 1946). Protestował, gdy mówiono o nim Joseph. | |
1996
|
Wisława Szymborska
|
literatura
| Polska poetka, urodzona w
Bninie
koło
Poznania
. Żyje i pracuje w Polsce, tworzy w języku polskim. | |
2003
|
John Maxwell Coetzee
|
literatura
| Pisarz południowoafrykański urodzony 9 lutego 1940 w
Kapsztadzie
.
Jego pradziadek ze strony matki Baltazar Dubiel był Polakiem, pochodził ze wsi
Czarnylas
, w województwie wielkopolskim (powiat ostrowski). Dubiel wyemigrował do Afryki w wieku kilkunastu lat, zmarł w 1929. Podczas wizyty w Polsce w roku 2006 pisarz odwiedził Czarnylas i pobliski Odolanów, gdzie jego pradziadek uczęszczał do szkoły.[4] | |
2004
|
Aaron Ciechanover
|
chemia
| Urodzony w
Hajfie
izraelski biolog. Jego rodzice wyjechali z Polski do Izraela w latach dwudziestych na fali
syjonizmu
. | |
2004
|
Frank Wilczek
|
fizyka
| Fizyk
amerykański
urodzony w
Nowym Jorku
. Jego dziadkowie ze strony ojca pochodzili z Polski. Babcia Franciszka Żybura, do 1921 mieszkała w
Babicach
w powiecie przemyskim, a dziadek pochodził z okolic
Warszawy
. | |
2007
|
Leonid Hurwicz
|
ekonomia
| Urodzony 21 sierpnia 1917 w
Moskwie
. Pochodził z rodziny
polskich Żydów
, która ewakuowana z
Królestwa Polskiego
w czasie
I wojny światowej
schroniła się na krótko w Moskwie. Na początku 1919 wraz z rodziną powrócił do Warszawy, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. W 1938 ukończył prawo na
Uniwersytecie Warszawskim
. | |
2009
|
Jack W. Szostak
|
Medycyna lub fizjologia
| Pradziadek Szostaka wyemigrował z Polski do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX w.[5][6][7] |
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 Ziemie polskie odnoszą się do terenów przynależących do Polski w okresie urodzenia lub wychowywania się laureata, bądź ostatnie granice Polski przed utratą niepodległości, jeżeli laureat urodził lub wychowywał się pod zaborem.
- ↑ M. Altbauer, Dublety imion biblijnych w polszczyźnie, w: Onomastica, r. X, z. 1-2, Wrocław 1965
- ↑
Joseph Rotblat - Curriculum Vitae, The Nobel Foundation
(
ang.
)
- ↑
Na polski trop naprowadził go pradziad
- ↑
Chcę poznać pierwsze kroki ewolucji
, wywiad Moniki Florek-Moskal z J.W. Szostakiem,
Wprost
, nr 42/2009 (1395) dostęp 30.11.2009
- ↑
Notka w Prominent Poles
(
ang.
)
- ↑
Artykuł Wojciecha Mikołuszko na przekroj.pl
Inne hasła zawierające informacje o "Lista laureatów Nagrody Nobla polskiego pochodzenia":
Wszystkich Świętych
...
Dziady (zwyczaj)
...
Rodzimy Kościół Polski
...
Wag
...
Nadciśnienie tętnicze
...
Wincenty Okołowicz
...
Oddychanie komórkowe
...
Odense
...
Sztuka
...
Kazimierz Wołkowycki
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Lista laureatów Nagrody Nobla polskiego pochodzenia":
22 Eksploatacja i obsługa pojazdu (plansza 8)
...
203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 3)
...
210 Przewrót majowy i sanacja (plansza 9)
...
|
