Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej działa kilkaset wspólnot religijnych, reprezentujących niemal wszystkie religie i wyznania współczesnego świata. Wolność wyznania gwarantuje konstytucja (art. 25 i 53) oraz ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 17.05.1989 r.^[1].

Rejestracja wyznań

Prawną rejestracją organizacji wyznaniowych na terenie RP zajmuje się ministerstwo właściwe do spraw wyznań religijnych (obecnie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji ), prowadząc rejestr Kościołów i innych związków wyznaniowych oraz wykaz Kościołów i związków wyznaniowych działających na podstawie odrębnych ustaw. Wspomniana rejestracja nie jest jednak konieczna, jeśli chodzi o swobodę odbywania praktyk religijnych. Obowiązujące prawo każdemu bowiem zapewnia wolność wyznania, głoszenia i sprawowania kultu religijnego (bez różnicy czy wyznanie jest formalnie zarejestrowane czy też nie).

Największe wspólnoty religijne w Polsce

Rozpatrując poniższe statystyki pamiętać jednak należy, iż za członków poszczególnych kościołów i związków religijnych przyjmuje się zazwyczaj osoby, które w stosunek członkostwa weszły (np. poddane obrzędowi chrztu), nawet jeżeli w okresie późniejszym z niego wystąpiły lub wstąpiły na zasadzie ważności chrztu zawartego w innej wspólnocie. Wiarygodne dane statystyczne mogą więc zostać sporządzone wyłącznie na podstawie tego rodzaju deklaracji przystąpienia do danego Kościoła.

Wykaz Kościołów i związków wyznaniowych działających na podstawie odrębnych ustaw

Chrześcijańskie

Rzymskokatolicka Archikatedra Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gnieźnie

• Kościół Katolicki w RP obrządek łaciński (rzymskokatolicki) (33,5 mln wiernych)

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski : abp Józef Michalik , metropolita przemyski

Kościół katolicki obrządku łacińskiego; oznacza część Kościoła katolickiego , opierającą liturgię na obrządku łacińskim i liturgiach bliskich oraz pochodnych. Głową Kościoła jest papież , Biskup Kościoła Rzymskiego, który posiada najwyższą, pełną, bezpośrednią i powszechną władzę zwyczajną w kościele katolickim, którą może wykonywać zawsze w sposób nieskrępowany. W kościele rzymskokatolickim w Polsce czołową rolę odgrywa Konferencja Episkopatu Polski, którą tworzą arcybiskupi - metropolici , biskupi ordynariusze i biskupi pomocniczy . Honorowo w Kościele katolickim w Polsce wyróżnia się spośród episkopatu godność prymasa Polski , nie ma ona jednak aktualnie znaczenia prawnego.

Duchowni rzymskokatoliccy żyją w celibacie , a kapłanem może być tylko mężczyzna .

Sobór Metropolitalny św. Marii Magdaleny w Warszawie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (506 tys. wiernych)

Zwierzchnik: abp Sawa , metropolita warszawski i całej Polski

Prawosławie to wielka grupa wyznań chrześcijańskich, powstała w wyniku rozłamów po pierwszych soborach ekumenicznych, a także w czasie Wielkiej Schizmy Wschodniej . Kościoły prawosławne opierają się na Wschodniej Tradycji Kościoła, odrzucając doktrynę o czyśćcu i nieomylności papieża. Kościoły narodowe są autokefaliczne . Wierni Kościoła prawosławnego przyjmują Eucharystię pod postaciami wina i chleba. Diakonów i prezbiterów nie obowiązuje celibat. Kościół uznaje modlitwy za zmarłych oraz 7 sakramentów świętych i liczne sakramentalia .

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny to jeden z kanonicznych Kościołów prawosławnych , obejmujący swoją jurysdykcją parafie na terenie Polski .

Kościół luterański św. Mateusza w Łodzi

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP (luterański) (100 tys. wiernych)

Zwierzchnik: bp Jerzy Samiec

Kościół Ewangelicko-Augsburski opiera swoją wiarę na pięciu filarach: tylko Biblia , tylko Chrystus , tylko Słowo , tylko wiara i tylko łaska . Wierni wierzą w jednego Boga, uznają niedzielę za dzień święty. Na nabożeństwach odbywa się spowiedź ogólna przed Chrystusem. Istnieją dwa sakramenty : Chrzest i Eucharystia .

Cerkiew Greckokatolicka w Wisłoku Wielkim

• Kościół Katolicki w RP obrządek bizantyjsko-ukraiński (unicki, greckokatolicki) (53 tys. wiernych)

Zwierzchnik: abp Jan Martyniak

Kościoły greckokatolickie to zbiorcza nazwa Kościołów katolickich obrządku bizantyjskiego, których głową jest papież , Biskup Kościoła Rzymskiego. Określenie greckokatolicki pozwala odróżnić je od kościołów katolickich innych tradycji - przede wszystkim od Kościoła rzymskokatolickiego (łacińskiego), jak również od Kościołów tradycji syryjskiej i koptyjskiej. Wraz z tymi ostatnimi Kościoły greckokatolickie należą do katolickich Kościołów wschodnich. Polscy biskupi greckokatoliccy nie wchodzą w skład Konferencji Episkopatu Polski , ale zwyczajowo uczestniczą w jej obradach.

Kościół św. Franciszka z Asyżu w Łodzi

• Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP (23 tys. wiernych)

Zwierzchnik: bp Michał Maria Ludwik Jabłoński
Siedziba: Świątynia Miłosierdzia i Miłości w Płocku

Mariawityzm wyodrębnił się z polskiego Kościoła rzymskokatolickiego w 1906 roku. Powodem secesji było niezaakceptowanie przez hierarchię polską i papieża w Rzymie działalności Zgromadzenia Kapłanów Mariawitów , które powstało na skutek objawienia Dzieła Wielkiego Miłosierdzia , jakie otrzymała siostra zakonna Maria Franciszka Kozłowska 2 sierpnia 1893 roku w Płocku.

Kościół opiera się na starodawnych katolickich zasadach wiary i moralności zawartych w Piśmie Świętym, dekretach siedmiu pierwszych soborów powszechnych i objawieniach św. Marii Franciszki Kozłowskiej. Głównym zadaniem mariawitów jest szerzenie czci dla Przenajświętszego Sakramentu , co się wyraża w częstym przyjmowaniu Komunii Świętej pod postaciami chleba i wina a także na odprawianiu adoracji ubłagania . Istnieją dwie formy spowiedzi: uszna i ogólna przed Chrystusem z rozgrzeszeniem kapłana. W Kościele mariawitów istnieje dobrowolny celibat, są duchowni żonaci i celibatariusze. Mariawici jako pierwsi odprawili Mszę św. w języku polskim . Była to pasterka sprawowana w płockiej kaplicy mariawickiej w 1907 roku. Wszystkie posługi w Kościele są bezpłatne, duchowieństwu wolno jest przyjmować dobrowolne ofiary za posługi religijne ale nie może ich żądać. Kościół Starokatolicki Mariawitów jest członkiem licznych organizacji ekumenicznych , utrzymuje przyjazne stosunki z Kościołami Unii Utrechckiej .

Kościół Zielonoświątkowy przy ul. Miłej we Wrocławiu

• Kościół Zielonoświątkowy (23 tys. wiernych)^[2]

Zwierzchnik: bp Marek Kamiński

Istotną cechą pobożności zielonoświątkowej jest głośna modlitwa (indywidualna i wspólna) w czasie nabożeństw. W modlitwie może pojawić się glosolalia (mówienie w innym, niewyuczonym języku), a także proroctwa i poselstwa. Zielonoświątkowcy nie uznają nieomylności papieża oraz kultu Maryi i świętych .

Kościół polskokatolicki św. Piotra i Pawła w Szczecinie

• Kościół Polskokatolicki w RP (19 tys. wiernych)

Zwierzchnik: bp Wiktor Wysoczański
Siedziba: Katedra św. Ducha w Warszawie

Nauka Kościoła Polskokatolickiego opiera się na teologii starokatolickiej , w wersji polskokatolickiej . Jest to wyznanie wyrosłe w Stanach Zjednoczonych wśród polskich emigrantów w końcu XIX wieku , utworzone przez biskupa Franciszka Hodura . Do Polski zostało przeniesione w latach 20-tych poprzedniego wieku. Liturgia Kościoła Polskokatolickiego w RP jest zbliżona do liturgii Kościoła Rzymskokatolickiego . Duchownych polskokatolickich nie obowiązuje celibat, istnieją dwie formy spowiedzi uszna oraz ogólna z rozgrzeszeniem kapłana. Wierni mogą przyjmować komunię pod dwiema postaciami.

Dom modlitwy adwentystów dnia siódmego w Poznaniu

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (9,6 tys. wiernych)

Zwierzchnik: Paweł Lazar

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego jest kościołem chrześcijańskim , wywodzącym się z grona denominacji protestanckich , będących wynikiem przebudzenia adwentowego , jakie miało miejsce w pierwszej połowie XIX wieku na terenie Ameryki Północnej .

Kaplica I Zboru Chrześcijan Baptystów "Wspólnota Nowego Narodzenia" w Poznaniu

• Kościół Chrześcijan Baptystów (ok. 8 tys. wiernych)

Przewodniczący Rady Kościoła: prezbiter Gustaw Cieślar

Cechą charakterystyczną tego nurtu jest chrzest dorosłych poprzez zanurzenie. Wiara jest dla baptystów sprawą świadomego wyboru, stąd nikogo ich zdaniem nie wolno przymuszać do identyfikacji religijnej.

Kościół Trójcy Świętej w Gliwicach

• Kościół Katolicki w RP obrządek ormiański (ormiańskokatolicki) (5 tys. wiernych)

Ordynariusz: abp Kazimierz Nycz , metropolita warszawski

Obrządek ormiański wywodzi się z Armenii i ma dwa główne ryty – libański i lwowski, z których oba znane są w Polsce. Charakterystyczny jest język grabar (staroormiański), który zachował się tylko w modlitwach. Inną cechą wyróżniającą jest dominacja śpiewu (podstawą jest śpiew chóru), szaty liturgiczne księdza, wydłużony czas liturgii do 1,5 godziny oraz ustawienie kapłana "tyłem do wiernych", czyli w kierunku wschodnim. Różnicę możemy również zauważyć w sakramentach świętych . W obrządku łacińskim dziecko otrzymuje na początku swojego życia chrzest , a po osiągnięciu pewnej dojrzałości i wiedzy religijnej przystępuje do sakramentu bierzmowania . W obrządku ormiańskim oba te sakramenty udzielane są jednocześnie już w wieku niemowlęcym. Księża ormiańscy są obowiązani nosić brody.

Kościół św. Krzyża w Poznaniu

• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP w Polsce (4,5 tys. wiernych)

Zwierzchnik: bp Edward Puślecki

W doktrynie i praktyce metodyzm stanowi ogniwo pośrednie między historycznymi kościołami protestanckimi ( luterańskimi , kalwińskimi ) a ugrupowaniami tzw. Kościołów wolnych (zwłaszcza denominacje baptystyczne , zielonoświątkowe i należące do tzw. ruchu uświęceniowego). Podstawą doktrynalną, obok Biblii stanowią pisma Johna Wesleya .

Kościół ewangelicko-reformowany w Łodzi

• Kościół Ewangelicko-Reformowany (3,5 tys. wiernych)

Zwierzchnik: bp Marek Izdebski

Zasady wiary przyjęte są w Katechizmie Heidelberskim z 1563 oraz Konfesji Sandomierskiej z 1570 roku. Formy kultu reguluje Agenda Gdańska z 1637 roku. Podstawą wiary jest Biblia , natomiast tradycja podlega stałej rewizji według zasady Ecclesia reformata et semper reformanda; odrzucona jest doktryna o nieomylności widzialnego Kościoła. Kalwinizm przyjmuje naukę o predestynacji . Praktykowany jest chrzest dzieci .

Kościół Przenajświętszego Sakramentu w Długiej Kościelnej

• Kościół Katolicki Mariawitów (2,1 tys. wiernych)

Zwierzchnik: biskupka Maria Beatrycze Szulgowicz
Siedziba: Klasztor mariawicki w Felicjanowie

Kościół Katolicki Mariawitów jest odłamem od Kościoła Starokatolickiego Mariawitów. Po śmierci św. Marii Franciszki cała władza zwierzchnia w Kościele mariawitów przeszła w ręce jej najbliższego współpracownika - arcybiskupa Jana Marii Michała Kowalskiego . W roku 1924 zniósł on celibat duchownych, a kilka lat później wprowadził kapłaństwo kobiet . Zniesiono także spowiedź uszną, posty , zwyczaj święcenia przedmiotów. Reform tych nie zaakceptowali wszyscy mariawici , toteż w roku 1935 doszło do rozłamu. Abp Kowalski ze swoimi współpracownikami wyjechał do Felicjanowa , by utworzyć tam Kościół Katolicki Mariawitów. W Kościele istnieje silny kult Mateczki Kozłowskiej i Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, większość duchownych to kobiety, a w wielu placówkach nabożeństwa odprawiają kapłani ludowi .

Molenna w Wodziłkach

• Staroprawosławna Pomorska Cerkiew RP (460 wiernych)

Przewodniczący Naczelnej Rady Kościoła: Mieczysław Kapłanow

Doktryna staroobrzędowców bezpopowców , opiera się na Piśmie Świętym , doktrynie o Trójcy Świętej , sukcesji apostolskiej , uznaniu siedmiu sakramentów, kultu świętych i Maryi , uznaje się chrzest niemowląt i modlitwę za zmarłych. Spowiedź odbywa się raz do roku, w pierwszym albo drugim tygodniu Wielkiego Postu . Staroobrzędowcom nie wolno pić alkoholu i herbaty ani palić papierosów . Mężczyźni muszą nosić brody.

Cerkiew św. Nikity Męczennika w Kostomłotach

• Kościół Katolicki w RP obrządek bizantyńsko-słowiański (neounicki) (190 wiernych)

Ordynariusz: bp Zbigniew Kiernikowski , biskup siedlecki

Inne

Meczet w Kruszynianach

• Muzułmański Związek Religijny w RP (5,1 tys. wiernych)

Zwierzchnik: Mufti Tomasz Miśkiewicz

Muzułmańskie Gminy Wyznaniowe są częścią struktury organizacyjnej Muzułmańskiego Związku Religijnego. Każda gmina ma siedzibę i podległe określone terytorium. Gminy organizują życie religijne swoich członków. Gmina posiada osobowość prawną

Synagoga Reicherów w Łodzi

• Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP (1,2 tys. wiernych)

Przewodniczący Związku: Piotr Kadlčik ; Naczelny Rabin Polski: Michael Schudrich

Podstawą judaizmu jest wiara w jednego Boga (osobowego, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym), będącego nie tylko stwórcą świata, także jego stałym "nadzorcą", czy też "opiekunem". Bóg ten zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze, obiecując ochronę i pomoc w zamian za podporządkowanie się nakazom Boga. Podstawową różnicą między chrześcijanami a Żydami jest to, że Żydzi nie uznają Jezusa Chrystusa jako Syna Bożego i nie uznają jego kultu.

• Karaimski Związek Religijny w RP (ok. 120 wiernych)

Przewodniczący zarządu związku: Szymon Pilecki .

Karaimi posługują się językiem karaimskim należącym do języków tureckich , ale w odróżnieniu od pozostałych ludów tureckich – wyznawców islamu – wyznają oni religię, która na przełomie VII i VIII w. wyłoniła się z judaizmu . Założycielem tego odłamu był Anan ben Dawid z Basry . Uznają oni tylko Biblię , w szczególności Pięcioksiąg Mojżeszowy, odrzucając autorytet rabinów i Talmudu .

Kościoły i związki wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych

Chrześcijańskie

Przykładowe zebranie Świadków Jehowy na Sali Królestwa

• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (127 tys. wiernych)

Świadkowie Jehowy to zarejestrowany Związek Wyznania Świadków Jehowy głoszący, że jedynym Bogiem jest Jehowa , odrzucający pogląd, że Chrystus jest Bogiem Wszechmocnym , tylko Synem Bożym. Wiosną obchodzą jedyne święto: " Pamiątkę śmierci Jezusa ". Świadkowie Jehowy są znani z działalności ewangelizacyjnej i wielu publikacji (najbardziej znane: " Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy " oraz " Przebudźcie się! "), które nieodpłatnie rozpowszechniają.

• Wspólnota Kościołów Chrystusowych (6,5 tys. wiernych)

Zwierzchnik: Andrzej Bajeński

Kościół protestancki o charakterze ewangelikalnym, wywodzący się z tradycji Kościołów Chrystusowych (campbellitów), która głosiła powrót do nauki Biblii , wierność Jezusowi i wykonywanie woli Bożej .

• Kościół Nowoapostolski w Polsce (4,8 tys. wiernych)

Zwierzchnik: bp Waldemar Starosta

Kościół Nowoapostolski widzi swoje powołanie w duszpasterstwie i w zwiastowaniu Ewangelii oraz oczekuje od swoich wiernych sumiennego, z poczuciem odpowiedzialności, wywiązywania się z powierzonych i przyjętych obowiązków w życiu rodzinnym, zawodowym i społecznym. Kościół założony przez Jezusa Chrystusa i prowadzony przez apostołów był "Apostolski". Kościół Nowoapostolski jako duchowa kontynuacja pierwotnego Kościoła stara się być zupełnie z nim zgodny.

• Kościół Boży w Chrystusie (3,4 tys. wiernych)

Zwierzchnik: Andrzej Nędzusiak

Zasady wiary Kościoła Bożego w Chrystusie są zbliżone do zasad przyjętych przez Kościół zielonoświątkowy i inne wspólnoty o podobnym charakterze. Podstawą wszelkiego działania oraz nauczania jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu . Duży nacisk kładziony jest na osobiste spotkanie z Jezusem Chrystusem ( nowe narodzenie ) i wiarę w to, że Jezus daje darmo (nie za uczynki) przebaczenie grzechów i zbawienie każdemu, kto odwraca się od swojego grzechu i oddaje swoje życie w Boże ręce.

• Kościół Wolnych Chrześcijan w RP (2,8 tys. wiernych)

Zwierzchnik: Jerzy Karzełek

Wolni chrześcijanie wierzą w trójjedynego Boga , a za podstawę swojej wiary uznają 39 kanonicznych ksiąg Starego Testamentu i 27 kanonicznych ksiąg Nowego Testamentu . Praktykowana jest wiara w zmartwychwstanie ciała, pochwycenie wierzących i powtórne przyjście Jezusa Chrystusa na ziemię oraz ustanowienie przez Niego Tysiącletniego Królestwa.

Kościół Ewangelicznych Chrześcijan - Zbór w Toruniu

• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan (2,3 tys. wiernych)

Zwierzchnik: Tadeusz Tołwiński

Kościół Ewangelicznych Chrześcijan należy do rodziny tzw. wolnych kościołów protestanckich . Jego zasady wiary opierają się na nauczaniu Jezusa i apostołów , zapisanym w Nowym Testamencie , i odwołują się do ideałów pierwszych chrześcijan . Ewangeliczni Chrześcijanie utożsamiają się również z ideami Reformacji , będącej „powrotem do źródła”, którym dla chrześcijan jest Pismo Święte . Określenie „ewangeliczny” pochodzi od Ewangelii , czyli Dobrej Nowiny o zbawieniu, dzięki której każdy człowiek może dostąpić pojednania z Bogiem i doświadczyć przemiany życia. Ewangeliczni Chrześcijanie wierzą, że naśladowanie Jezusa jest nie tylko religią , ale – przede wszystkim – sposobem życia zaspakajającym najgłębsze potrzeby człowieka; podkreślają też konieczność nawrócenia jako świadomej, osobistej decyzji, która nie może być dziedziczona po rodzicach lub zastąpiona religijnymi obrzędami.

• Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego (2,1 tys. wiernych)

Przewodniczący Zarządu: Edward Pietrzyk

Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego powstało po podziałach w ruchu Badaczy Pisma Świętego spowodowanym śmiercią Charlesa T. Russella .

• Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego w Polsce (ok. 400 wiernych)

Przedstawiciel: Lech Bieleń

Jeden z odłamów Badaczy Pisma Świętego powstały w Polsce w latach trzydziestych XX wieku, którego założycielem był Czesław Kasprzykowski. Obecna siedziba stowarzyszenia w Polsce znajduje się Bydgoszczy.

• Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (1,8 tys. wiernych)

Zwierzchnik: Andrzej Jeziernicki

Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej jako wspólnota o charakterze ewangelicznym podkreśla znaczenie Pisma Świętego (Starego i Nowego Testamentu) jako najważniejszego autorytetu co do wiary i życia. Członkami wspólnot stają się chrześcijanie , którzy świadomie przyjęli Jezusa jako swojego Pana i Zbawiciela , czyli przeżyli nawrócenie .

Dom modlitwy w Poznaniu - miejsce spotkań wyznawców "Epifani"

• Świecki Ruch Misyjny "Epifania" (1,6 tys. wiernych)

Przewodniczący: Piotr Woźnicki

Świecki Ruch Misyjny Epifania jest częścią międzynarodowego ruchu religijnego: Laymen`s Home Missionary Movement (Świecko Domowy Ruch Misjonarski). Ruch ten wywodzi się z milleryzmu , powstał w 1920 roku po podziałach w ruchu Badaczy Pisma Świętego spowodowanym śmiercią Charlesa T. Russella . Założycielem ruchu był Paul S.L. Johnson , który sprawował urząd opiekuna wykonawczego i dyrektora LHMM aż do swojej śmierci w roku 1950 . Po nim funkcję tę pełnili: Jolly, Gohlke, Hedman, i obecnie Ralph M. Herzig.

• Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (1,3 tys. wiernych)

Prezydent misji w Polsce: Torben Engbjerg

Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (Mormoński) ( ang. Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, w skrócie LDS) jest wyznaniem powstałym 6 kwietnia 1830 roku w miejscowości Fayette w stanie Nowy Jork w USA . Pierwotna nazwa brzmiała Kościół Chrystusa, lecz zmieniono ją dla odróżnienia od innych kościołów chrześcijańskich. Założycielem i pierwszym prorokiem Kościoła był Joseph Smith, Jr . Wyznawcy nazywani są potocznie mormonami (choć nazwą tą określa się również inne denominacje oparte na naukach Josepha Smitha).

• Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa (520 wiernych)

Zwierzchnik: Tadeusz Krzok

Kościół Ewangelicznej Wspólnoty Zielonoświątkowej jak wskazuje nazwa ma charakter ewangeliczny, co wskazuje, że swe wyznanie wiary opiera wyłącznie na treści Pisma Świętego . Wspólnota powstała na początku ubiegłego wieku, kiedy to w łonie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego doszło do religijnego przebudzenia o charakterze zielonoświątkowym.

• Kościół Starokatolicki w Rzeczypospolitej Polskiej (500 wiernych)

Zwierzchnik: bp Marek Kordzik

Kościół Starokatolicki w Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za kontynuację Polskiego Kościoła Starokatolickiego, który powstał w latach 30. XX wieku w wyniku rozłamu w polskiej diecezji misyjnej Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego .

• Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego (470 wiernych)

Zwierzchnik: Roman Witek

Chrześcijanie Dnia Sobotniego - wyznanie wyodrębnione z Polskiego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w latach 30. przez Alfreda Kube. Często mylnie identyfikowany z adwentyzmem. Nie należy on do wyznań adwentystycznych, ponieważ nie wierzy w specyficzny adwentystyczny wykład księgi Daniela, rok 1844 jako początek czasu końca, świątynię w niebie, oraz prorokinię adwentystyczną Ellen White.

• Ewangeliczny Związek Braterski w RP (450 wiernych)

Zwierzchnik: Ludwik Skworcz

Związek wyznaniowy działający na terenie Polski od 31 stycznia 1990 r.

• Międzynarodowa Szkoła Złotego Różokrzyża "Lectorum Rosicrucianum" (300 wiernych)

Organ prowadzący: Kierownictwo Krajowe

Nauka Szkoły opiera się na koncepcji "dwóch ładów natury". Istnieje znany nam porządek natury zawierający zarówno śmierć, jak i życie, znany też jest pierwotny, boski ład. Jednym z celów pracy kościoła Rosicrucianum jest głoszenie wiernym o prawdziwym źródle ich pragnienia oraz wyjaśnianie konieczności powrotu do boskiej natury.

• Polski Narodowy Katolicki Kościół w RP (1300 wiernych)

Administrator Kościoła: ks. Tomasz Rybka

Polski Narodowy Katolicki Kościół w RP wyodrębnił się z Kościoła Polskokatolickiego w RP w 1995 roku. Założyli go wierni warszawskiej parafii polskokatolickiej Dobrego Pasterza , którzy byli krytycznie nastawieni do postępowania władz zwierzchnich Kościoła Polskokatolickiego w RP. 6 października 2006 roku PNKK w RP został wpisany do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych MSWiA. Za priorytetowe zadania kościół stawia sobie jurysdykcyjną jedność z Polskim Narodowym Kościołem Katolickim oraz pełną komunię z Kościołem rzymskokatolickim .

• Jednota Braci Polskich (260 wiernych)

Zwierzchnik: Robert Kisiel

Bracia za wyłączną podstawę swej doktryny uważają Biblię . Podobnie jak arianie są antytrynitarzami - nie uznają dogmatu o Trójcy Świętej . Bracia polscy udzielają chrztu przez zanurzenie na podstawie wiary. Raz do roku obchodzą Wieczerzę Pańską poprzedzoną umywaniem nóg. Za dzień świąteczny uznają sobotę ( szabat ) i przestrzegają biblijnych przepisów pokarmowych.

• Zbór Chrześcijański w RP (200 wiernych)

Zwierzchnik: Paweł Ratz

Ewangelikalno - protestancki związek wyznaniowy działający prawnie w Polsce od 10 kwietnia 1990 r.

• Urząd Apostolski Jezusa Chrystusa

Zwierzchnik: Daniel Kuc

Związek wyznaniowy działający na terenie Rzeczypospolitej Polskiej od 15 stycznia 1990  r.

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego Ruch Reformacyjny

Zwierzchnik: Paweł Zając

Kościół chrześcijański , uznający Biblię za jedyną regułę wiary i praktyki, oraz Boga w Trzech Osobach - Ojca , Syna i Ducha Świętego . Kościół wierzy w zbawienie jedynie z łaski , ważność Dekalogu , świętość dnia sobotniego i bliskie Powtórne Przyjście Chrystusa . Praktykuje się trzy obrzędy: chrzest , umywanie nóg i Wieczerzę Pańską . Wszyscy wyznawcy Kościoła są wegetarianami i pacyfistami . Kościół nie uczestniczy w życiu politycznym. Jest przeciwny ekumenii . Działa w 125 krajach świata, posiada 35 000 członków. Kościołem zarządza Generalna Konferencja .

• Stowarzyszenie Zborów Chrześcijan

Zwierzchnik: Oskar Schier

Związek wyznaniowy prawnie działający na terenie Polski od 11 stycznia 1990 r.

• Związek Badaczy Biblii w RP

Zwierzchnik: Henryk Wróblewski

Badacze Pisma Świętego wyszli z założenia, że prawdy religijnej nie należy szukać w tradycjach i dogmatach chrześcijaństwa , ale wyłącznie w Biblii .

• Uczniowie Ducha Świętego

Zwierzchnik: Weronika Stęporowska

Podstawowym źródłem wiary dla uczniów Ducha Świętego jest wyłącznie Nowy Testament Pisma Świętego. Wyznawcy Ducha Św. uznają Kościół katolicki za matkę wszystkich kościołów.

• Kościół Zjednoczeniowy

Zwierzchnik: Tomasz Wesołowski

Głównym celem Kościoła jest zbudowanie Królestwa Bożego na Ziemi. Mooniści wierzą, że Jezus Chrystus nie doprowadził do końca swojej misji, gdyż nie założył Prawdziwej Rodziny, której dzieci byłyby wolne od grzechu pierworodnego . Takąż misję dostał zatem Sun Myung Moon i jego trzecia małżonka, Hak Ja Han, nazywana przez wyznawców Matką Niebiańską, z którą ma dwanaścioro dzieci.

• Kościół Ewangeliczny Misja Łaski

Organ prowadzący: Rada Kościoła

Kościół protestancki wywodzący się z nurtu ewangelicznego.Wierzy, że Biblia - zapisane Słowo Boga - jest jedyną prawdą, a zbawienie jest Bożym darem który może otrzymać każdy kto zaufa Jezusowi Chrystusowi niezależnie od uczynków czy denominacji.

• Centrum Biblijne "Jezus Jest Panem"

Zwierzchnik: Tomasz Zadurowicz

Kościół pentekostalny prawnie działający w Polsce od 7 maja 1990 r.

• Zbór w Wodzisławiu Śląskim

Zwierzchnik: Marek Dragon

Protestancka wspólnota wyznaniowa działająca prawnie na terenie Polski od 14 maja 1990 r.

• Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki

Zwierzchnik: Lech Katrycz

Wyznanie założone w USA w 1879 roku przez Mary Baker Eddy. W 1866 roku Eddy przeżyła wielki wstrząs, gdy była w krytycznym stanie po wypadku doznała "objawienia" i została cudownie uzdrowiona.

• Zbór Stanowczych Chrześcijan w RP

Zwierzchnik: Piotr Pilch

Kościół o charakterze pentekostalnym , istniejący od ponad 60 lat.

• Zbór Ewangelicznych Chrześcijan w Duchu Apostolskim

Zwierzchnik: Giennadij Lipnik

Pentakostalistyczna wspólnota chrześcijańska założona 26 czerwca 1990 r.

• Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna

Zwierzchnik: Andrzej Cyrnikas

Niezależny samorządny ewangelikalny zbór znajdujący się na terenie Bielska-Białej zarejestrowany prawnie 25 lipca 1990 r.

• Misja "Centrum Służby Życia"

Zwierzchnik: Janusz Grabiec

Ewangeliczna wspólnota religijna posiadająca swój jedyny zbór w Skoczowie . Zbór jest współorganizatorem Ewangelicznego Festiwalu Życia w Wiśle .

• Centrum Chrześcijańskie Kanaan

Zwierzchnik: Bolesław Paliwoda

Ewangelikalny kościół założony we Wrocławiu w 1996 roku. Obecnie posiada 7 zborów.

Buddyjskie

• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu (5 tys. praktykujących)

Przewodniczący: Marek Rosiński

Celem Związku jest udostępnianie w nowoczesny sposób buddyjskich nauk wadżrajany (Diamentowej Drogi). Od czerwca 1992 roku wspólnota wydaje magazyn "Diamentowa Droga". Związek nie podlega żadnym organizacjom zagranicznym, chociaż stanowi część ogólnoświatowej sieci ośrodków buddyzmu wadżrajany należących do linii Karma Kagyu - jednej z czterech głównych tradycji buddyzmu tybetańskiego .

• Buddyjska Wspólnota "Zen Kannon"

Zwierzchnik: Izabela Olejnik-Kozłowska

Podstawową praktyką w tej wspólnocie jest praktyka medytacyjna zwana zazen , której istotą jest poznanie swojej prawdziwej natury, osiągnięcie stanu buddy .

• Kanzeon Związek Buddyjski

Zwierzchnik: Małgorzata Braunek

Związek opiera się na nauce buddyzmu i należący do międzynarodowej sanghi , której siedziba znajduje się w Salt Lake City .

• Misja Buddyjska - Trzy Schronienia w Polsce (2 tys. praktykujących)

Główny opat: Daiko Kanzen Osho (Jeremi Szczęsny-Maślankowski)

Misja Buddyjska powstała w 1992 roku, została formalnie zarejestrowana w 1995. Cel jaki stawia sobie Misja, to rozpowszechnienie nauk buddyjskich różnych tradycji oraz edukacja polskich mnichów. W tym celu wspomaga tworzenie lokalnych świątyń i ośrodków świeckich w całej Polsce (jest ich w sumie 21), zaprasza również nauczycieli z krajów buddyjskich takich jak Japonia, czy Tybet.

• Szkoła Zen Kwan Um w Polsce (150 praktykujących)

Opat związku: Aleksandra Porter

Szkoła zen , opierająca się na tradycji buddyzmu koreańskiego i nauczaniu Dae Soen Sa Nima Seung Sahna .

• Związek Buddystów Zen "Bodhidharma"

Mistrzyni związku: Sensei Sunya Kjolhede

Związek wyznaniowy stanowiący jeden z ośrodków polskiego buddyzmu . Szkoła pochodzi z gałęzi buddyzmu zen .

• Związek Buddyjski "Zen Rinzai" w RP

Zwierzchnik: Waldemar Pieńkowski

Związek wyznaniowy działający na terenie Polski , z kręgu buddyzmu zen , uważany za zamkniętą, zelitaryzowaną wspólnotę, której członkowie to jednocześni kapłani.

Inne

• Islamskie Zgromadzenie Ahl-ul-Bayt

Zwierzchnik: imam Ryszard Ahmed Rusnak

Prawnie działający na terenie Polski szyicki związek wyznaniowy oparty o Ahl-ul-Bayt, co oznacza rodzinę. Członkowie zgromadzenia uważają, że termin odnosi się do wszystkich pobożnych muzułmanów.

• Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny (12 tys. wiernych)

Zwierzchnik w Polsce: Przemysław Jaźwiński

Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny, powszechnie znane jako ruch Hare Kryszna, to nowy ruch religijny założony przez Bhaktivedantę Swamiego w Nowym Jorku w roku 1966 .

• Instytut Wiedzy o Tożsamości "Misja Czaitanii"

Zwierzchnik: Elżbieta Dorota Serwin

Misja Czaitanii to nowy ruch religijny założony w 1977 roku przez Chrisa Butlera poprzez wyodrębnienie z Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny . Propaguje kult Kryszny , którego uważają za tożsamego z Wisznu , najwyższą formą Boga . Nazwa "Misja Czaitanii" odnosi się do Ćajtanji Mahaprabhu , uważanego za inkarnację Kryszny.

• Polski Kościół Słowiański

Grupa wyznaniowa wywodząca się ze środowiska archeologów toruńskich i osób związanych z pracami wykopaliskowymi, której zalążkiem była nieformalna grupa wyznaniowa założona już w 1981 roku. Początkowa faza działalności grupy związana była głównie z gromadzeniem informacji i materiałów dotyczących mitologii i kultury słowiańskiej, oraz odwiedzaniem starosłowiańskich miejsc kultowych i nawiązywaniem wzajemnych kontaktów pomiędzy osobami zainteresowanymi tą tematyką.

• Rodzimy Kościół Polski (500 wiernych)
  Chram Mazowiecki RKP, Święto plonów (2007)

Główny Ofiarnik: Lech Emfazy Stefański

Rodzimowierczy związek wyznaniowy , nawiązujący do etnicznych, przedchrześcijańskich wierzeń Słowian . Wiara Rodzimego Kościoła Polskiego z jednej strony opiera się na henoteizmie , a z drugiej na syntezie panteizmu (czy nawet panenteizmu ) i politeizmu - czyli na przekonaniu, że o losie świata decyduje siła kosmiczna zwana Bogiem Najwyższym (przez część rodzimowierców z RKP utożsamianym z Metawszechświatem ), którego poszczególnymi przejawami (kolejnymi wcieleniami) są inni, pomniejsi bogowie.

• Ruch Świadomości Babadżi Herakhandi Samadź

Zwierzchnik: Mariusz Iwanicki

Związek wyznaniowy działający na podstawie wpisu do Spisu Kościołów i związków wyznaniowych działających w RP - rejestr kościołów i innych związków wyznaniowych pod numerem 35/37, zarejestrowany 22 stycznia 1990 r.

• Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej

Zwierzchnik: Mahmud Taha Żuk

Związek wyznaniowy zrzeszający polskich wyznawców szyickiej wersji islamu .

• Stowarzyszenie Muzułmańskie Ahmadiyya

Zwierzchnik: Amir Hamid Karim Mahmud

• Światowy Uniwersytet Duchowy "Brahma Kumaris" w Polsce

Narodowy koordynator: Halina Paradela

Nauka Kościoła oparta jest o zasady z pogranicza hinduizmu i buddyzmu .

• Rodzima Wiara

Naczelnik: Stanisław Potrzebowski

Związek odwołujący się do przedchrześcijańskich wierzeń słowiańskich.

• Zachodniosłowiański Związek Wyznaniowy "Słowiańska Wiara"

Naczelnik:

Związek odwołujący się do przedchrześcijańskich wierzeń słowiańskich.

• Związek "Ajapa Yoga"

Guru Związku: Swami Prasad

Związek wyznaniowy działający na terenie Polski , oparty o zasadę medytacji "Ajapa Yoga", która jest prostą, praktyczną i naukową techniką oddechowo-medytacyjną.

• Zakon Braci Zjednoczenia Energetycznego

Wielki Brat: Robert Mikołajek

Związek wyznaniowy działający na terenie Polski , prowadzi działalność badawczo edukacyjną w zakresie tworzenia zindywidualizowanych technik dążenia do wiedzy oraz zajmuje się konstruowaniem indywidualnego oprzyrządowania filozoficznego dla osób zajmujących się poszukiwaniem wiedzy. W początkowej fazie Doktryna i Dogmat Zakonu wypracowane zostały w oparciu o nauki mistrzów zawarte w buddyzmie, hinduizmie, jodze i sztuce zen, a w późniejszym czasie przemodelowane zostały w oparciu o mistykę chrześcijańską i jej liczne nurty.

Organizacje ekumeniczno-teologiczne

Organizacje ekumeniczno-teologiczne figurujące w rejestrze związków wyznaniowych MSWIA:

• Polska Rada Ekumeniczna

Przewodniczący: bp Jeremiasz Jan Anchimiuk , prawosławny biskup wrocławsko - szczeciński

Polska Rada Ekumeniczna to organizacja ekumeniczna zrzeszająca polskie Kościoły protestanckie , starokatolickie i prawosławne ; działająca od czasów II wojny światowej , zarejestrowana w 1946 .

• Towarzystwo Biblijne w Polsce

Prezes: Małgorzata Platajs

Towarzystwo działające na terenie Polski , które za swój cel przyjmuje rozpowszechnianie Pisma Świętego wśród wiernych różnych wyznań. Towarzystwo Biblijne w Polsce jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej

• Rada Zborów Ewangelicznych

Przewodniczący: Kazimierz Muranty

• Polska Unia Buddyjska

Sekretarz: Waldemar Zych

Celem Unii jest reprezentacja interesów członków wobec Państwa i innych związków i kościołów, a także na forum międzynarodowych organizacji buddyjskich . Unia ma za zadanie koordynować współpracę pomiędzy związkami buddyjskimi oraz pomagać w szeroko rozumianej działalności na rzecz społeczeństwa.

• Alians Ewangeliczny w RP

Przewodniczący: Zdzisław Józefowicz

Alians Ewangeliczny to polska organizacja międzykościelna zarejestrowana 21 stycznia 2000 r., której celem jest reprezentowanie i wspieranie działalności ewangelicznego chrześcijaństwa w Polsce.

Zobacz też

• Dotacje państwa dla kościołów i związków wyznaniowych w Polsce

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Spis Kościołów i związków wyznaniowych działających w RP na podstawie odrębnych ustaw
• Spis Kościołów i związków wyznaniowych działających w RP na podstawie wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych
• Mały Rocznik Statystyczny Polski 2008
• Statystyki Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce