Odznaka WSW ( 1957 - 1990 )

Służby specjalne – ogólna nazwa opisująca instytucje, które prowadzą działania operacyjno-rozpoznawcze o charakterze niejawnym wewnątrz kraju. Służby działające poza granicami są nazywane służbami tajnymi. Domeną służb specjalnych jest pozyskiwanie i ochrona informacji kluczowych dla zapewnienia wewnętrznego bezpieczeństwa państwa. W państwach demokratycznych działania służb specjalnych wymykają się niekiedy spod kontroli organów nadzorczych. Służby tajne prowadzą operacje poza swoim macierzystym krajem, łamiąc nieraz tamtejsze prawo. Służby specjalne reżimów totalitarnych i państw niedemokratycznych stosują nieraz techniki niedozwolone przez prawo ich państwa macierzystego, jak przekupstwo, szantaż, skrytobójstwo oraz nielegalny handel bronią i narkotykami.

Podział służb specjalnych

Służby specjalne można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

• służby informacyjno-wywiadowcze – których podstawowym zadaniem jest pozyskiwanie cennych informacji o strategicznym znaczeniu oraz czasami dezinformowanie analogicznych służb wrogich państw. Służby informacyjno-wywiadowcze prowadzą m.in.
  • wywiad wojskowy – polegający na gromadzeniu i przetwarzaniu informacji wywiadowczych dotyczących obcych sił zbrojnych przez służbę opartą na strukturze militarnej
  • wywiad polityczny – gromadzenie przez daną agencję informacji dotyczących sytuacji politycznej, poszczególnych państw lub ugrupowań
  • wywiad wewnętrzny – działalność wywiadowcza prowadzona wobec przedmiotów krajowych, których działalność stwarza sytuację zagrażającą bezpieczeństwu wewnętrznemu państwa
  • wywiad techniczny – działalność wywiadowcza prowadząca do zdobycia materiałów z obcych źródeł, dotyczących wyposażenia technicznego i możliwości technicznych danego państwa
  • wywiad operacyjny – gromadzenie danych wywiadowczych następnie wykorzystywanych w planowaniu operacyjnym na poziomie regionalnych teatrów działań wojennych
  • wywiad parapsychologiczny – gromadzenie danych wywiadowczych za pośrednictwem (pomocą), osób obdarzonych rzekomo zdolnościami percepcji pozazmysłowej
• służby policyjno-prewencyjne – których zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego – zarówno w sensie bezpieczeństwa osobistego obywateli danego kraju, jak i zapewnianie bezpieczeństwa i stabilności władzy

W niektórych przypadkach funkcje te sprawuje w jednym państwie jedna służba specjalna. Tak było np. w Polsce do 2002 r., gdzie Urząd Ochrony Państwa (UOP) spełniał obie te funkcje naraz.

Agencje wywiadu, kontrwywiadu i służb bezpieczeństwa w Polsce i za granicą

Polskie służby specjalne

Służby specjalne III Rzeczypospolitej

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego od 2002 r. (ABW),
• Agencja Wywiadu od 2002 r. (AW),
• Centralne Biuro Antykorupcyjne od 2006 r. (CBA),
• Służba Kontrwywiadu Wojskowego od 2006 r. (SKW),
• Służba Wywiadu Wojskowego od 2006 r. (SWW),

Obecnie zlikwidowane:

• Urząd Ochrony Państwa (UOP) istniał do 29 czerwca 2002 , zastąpiony przez ABW i AW ,
• Wojskowe Służby Informacyjne (WSI) istniały do 30 września 2006 , zastąpione przez SKW i SWW

Służby specjalne Polski Ludowej (1944-1990)

• Resort Bezpieczeństwa Publicznego , RBP – ( 1944 - 1945 )
• Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego , MBP – ( 1945 - 1954 )
• Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego , Kds.BP – ( 1954 - 1956 ) nazwa analogiczna do KGB
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
  • Służba Bezpieczeństwa MSW
    • Departament I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wywiad zagraniczny
    • Departament II Ministerstwa Spraw Wewnętrznych kontrwywiad
    • Biuro Studiów Służby Bezpieczeństwa MSW - ( 1982 - 1989 ) koordynacja działań przeciwko opozycji
• Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego ( 1945 - 1951 )
• Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego ( 1951 - 1990 )
  • Agenturalny Wywiad Operacyjny , AWO
• Główny Zarząd Informacji , GZI (WP/MON/Kds.BP) – ( 1945 - 1957 )
• Wojskowa Służba Wewnętrzna MON , WSW MON ( 1957 - 1990 )

Polskie służby specjalne podczas II wojny światowej

• Oddział II Sztabu Naczelnego Wodza PSZ
• Oddział II Komendy Głównej SZP/ZWZ/AK

Służby specjalne II Rzeczypospolitej (1918-1939)

• Biuro Wywiadowcze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
• Wydział Informacyjny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
• Inspektorat Defensywy Politycznej przy Komendzie Głównej Policji Państwowej (IDP KGPP)
• Oddział II Sztabu Generalnego WP – wywiad i kontrwywiad wojskowy
  • Biuro Szyfrów – Wywiad Radiowy i Kryptologia

Służby specjalne na świecie

• Lista służb specjalnych na świecie
• Lista służb kontrwywiadu na świecie
• Lista służb wywiadu wojskowego na świecie

Ciekawostki

Służby specjalne lubują się w ukrywaniu tematów swoich działań pod kryptonimami , wykazując przy tym często poczucie humoru.

FBI wprowadziło do obiegu akronim MICE (ang. mice l.mn. od mouse – mysz). Oznacza on główne motywy , które powodują, że ktoś decyduje się na podjęcie współpracy z wywiadem : money, ideology, compromise/coercion, ego czyli pieniądze , ideologia , szantaż , ambicje (inne rozwinięcie tego skrótu podaje conscience – sumienie w miejsce compromise).

Zobacz też

• Wywiad
• Wywiad wojskowy
• Kontrwywiad
• Kryptologia
• Szpiegostwo
• Rozpoznanie
• Rekonesans
• Dezinformacja
• Tajemnica wojskowa
• Wojna elektroniczna
• Policja polityczna

Linki zewnętrzne

• CBA: http://www.cba.gov.pl/
• ABW: http://www.abw.gov.pl/
• AW: http://www.aw.gov.pl/
• SKW: http://www.skw.gov.pl/
• SWW: http://www.sww.gov.pl/
• Sejmowa Komisja do Spraw Służb Specjalnych: http://www.sejm.gov.pl/komisje/www_kss.htm
• Informacja NIK o wynikach kontroli organizacji służb specjalnych, nadzoru nad nimi oraz realizacji wybranych zadań (2005)
• A. Macierewicz , RAPORT o działaniach żołnierzy i pracowników WSI ... , Warszawa 12 lutego 2007 .