Kość skroniowa (
łac.
os temporale) - parzysta kość wchodząca w skład
mózgoczaszki
.
U człowieka kość skroniowa składa się z czterech części:
- część skalista (piramida)
- część łuskowa (łuska skroniowa)
- część bębenkowa
- część sutkowa
Część łuskowa
Część łuskowa (łac. pars squamosa) albo łuska skroniowa (łac. squama temporalis) - przednio-górna część kości skroniowej, składająca się ze strzałkowo ustawionej płyty kostnej stanowiącej boczną część ściany mózgoczaszki, oraz z dolnej, masywniejszej części w której znajduje się powierzchnia stawowa
stawu skroniowo-żuchwowego
. Łuska swoim górnym i tylnym brzegiem łączy się szwem łuskowym z
kością ciemieniową
, zaś brzegiem przednim za pomocą szwu klinowo-skroniowego ze skrzydłem większym
kości klinowej
. Na wypukłej powierzchni skroniowej (zewnętrznej) łuski znajduje się bruzda tętnicy skroniowej środkowej (sulcus arteriae temporalis mediae), powierzchnia ta stanowi dno
dołu skroniowego
. W dolnej części łuski odchodzi bocznie i ku przodowi wyrostek jarzmowy (processus zygomaticus), który łącząc się szwem skroniowo-jarzmowym z wyrostkiem skroniowym
kości jarzmowej
tworzy łuk jarzmowy. Na dolnej krawędzi wyrostka jarzmowego znajduje się pokryty
chrząstką włóknistą
guzek stawowy (tuberculum articulare), tworzący wraz z leżącym ku tyłowi od niego dołem żuchwowym (fossa mandibularis) panewkę stawu skroniowo-żuchwowego. Ku tyłowi od dołu żuchwowego znajduje się szczelina skalisto-bębenkowa (fissura petrotympanica) oddzielająca łuskę od części bębenkowej kości skroniowej. Na powierzchni mózgowej (wewnętrznej) znajdują się liczne wyciski palczaste i łęki mózgowe.
Zobacz też: pterion
Część sutkowa
Część sutkowa (łac. pars mastoidea), niekiedy uznawana za składową piramidy. Tworzy tylną część kości skroniowej, wykształca się dopiero u dorosłych wyodrębniając się z elementów łuski i piramidy łączących się szwem łuskowo-sutkowym (łac. sutura squamosomastoidea), który u osobników dorosłych widoczny jest w około 1/3 przypadków. Część zewnętrzna części sutkowej stanowi miejsce przyczepu wielu mięśni. W dolnej części, wskutek pracy unoszącego głowę
mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego
powstaje
wyrostek sutkowaty
, którego wnętrze zajmują wypełnione powietrzem, poprzedzielane drobnymi beleczkami kostnymi
komórki sutkowe
mające połączenie z
uchem środkowym
. Na powierzchni wewnętrznej najwyraźniejszą strukturą jest głęboka bruzda
zatoki esowatej
.
Część bębenkowa
Znajduje się do tyłu od szczeliny skalisto-bębenkowej a do przodu od szczeliny bębenkowo-sutkowej. Buduje ścianę przednią, dolną i część tylnej
przewodu słuchowego zewnętrznego
. Otacza także
wyrostek rylcowaty
kości skroniowej tworząc jego pochwę.
Część skalista
(Piramida) Kształt trójosiemnego kręgosłupa oś długa tej piramidy ustawiona jest pod kątem 45 stopni do płaszczyzny strzałkowej. Podstawa zrośnięta jest z powierzchnią wewnętrzną części łuskowej i sutkowej. Szczyt zawiera otwór wewnętrzny kanału tętnicy szyjnej ograniczający otwór poszerzony.
Bibliografia
-
Adam Bochenek
, Michał Reicher: "Anatomia człowieka" t. I, wyd. XI (VII) dodruk, PZWL, Warszawa 1999
- Johannes Sobotta, "Atlas anatomii człowieka" t. I wyd. II polskie, Urban & Partner, Wrocław 2001