Kelpie - w
folklorze
celtyckim
nadnaturalny wodny
koń
, zmieniający kształty, nawiedzający
szkockie
jeziora
i
rzeki
. Na
Orkadach
podobne stworzenie nosi nazwę Nuggle, a na
Szetlandach
Shoopiltee. Pojawia się także w folklorze
skandynawskim
jako Bäckahästen ("koń
potokowy
").
Kelpie czasami ukazuje się jako brutalny i włochaty człowiek, który ściska i miażdży podróżników, jednak jego najczęstszą, powszechnie przyjętą formą jest łagodny koń, stojący przy
strumieniu
lub rzece. Jeśli ktokolwiek go dosiądzie, kelpie poszarżuje w najgłębsze partie wody, porywając ze sobą i zatapiając nieszczęsnego jeźdźca. Krzyżówki kelpie z koniem domowym są dobrymi końmi wierzchowymi. Kelpie ostrzegają swoim zawodzeniem i wyciem przed nadchodzącymi burzami. Stworzenia te są jednak rzadko łagodne.
Folklorystyczna opowieść The Kelpie's Wife opowiada o jednym z tych stworzeń i jego żonie, żyjących w jeziorze Loch Garve w szkockim regionie Ross. utwór zepołu
Jethro Tull
"Kelpie" z wydanego w
1979
albumu Stormwatch opowiada o młodej kobiecie, skuszonej przez kelpie. Podobne stworzenie w celtyckiej kulturze, Each uisge (
celt.
"wodny koń"), nawiedza raczej słonowodne zbiorniki, a nie jeziora i rzeki z wodą słodką, z którymi kojarzy się kelpie.
Kelpie w Skandynawii
"Gutt på hvit hest" ("Chłopiec na białym koniu") Theodora Kittelsena, przedstawiający nix jako białe kelpie
W Skandynawii Bäckahästen był jedną z transformacji wodnego
ducha
o kształcie człowieka, zwanego Nix. Często opisywany jest jako majestatyczny biały koń, który pojawia się niedaleko rzek, najczęściej podczas
mglistej
pogody. Każdy, kto wspiął się na jego
grzbiet
mógł już nigdy nie móc z niego zsiąść. W takim wypadku koń mógł wskoczyć do wody, topiąc jeźdźca. "Koń potokowy" bywa także widziany, jako zaprzężony do
pługa
. Może to być spowodowane tym, że koń chciał zmylić jakąś osobę, lub też komuś udało mu się go schwytać.
Kelpie a współczesne potwory
Według Bengta Sjögrena,
szwedzkiego
autora i
historyka
przyrody
, dzisiejsze wierzenia w potwory, żyjące w jeziorach np.
Loch Ness
, mają swój początek w starych
legendach
o kelpie. Sjögren twierdzi, że relacje o nich zmieniały się z czasem. Starsze doniesienia mówią o stworzeniach, przypominających konie, natomiast nowsze częściej wspominają o
gadach
i stworzeniach, przypominających wyglądem
dinozaury
. Sjögren wnioskuje, że legendy o kelpie rozwinęły się w dzisiejsze legendy o potworach, zamieszkujących jeziora. Istoty zmieniły tylko wygląd na bardziej realistyczny i nowoczesny, dzięki odkryciom dotyczących dinozaurów oraz wielkich gadów wodnych. Było to powodem "ewolucji" ich wyglądu z koniopodobnych wodnych kelpie do dinozaurów, szczególnie
plezjozaurów
.
Ciekawostki
- Kelpie pojawia się w grze na konsolę
PS2
"Drakengard 2" jako partner Hancha. Kelpie ma tu wygląd niebieskiego konia z dużym
rybim
ogonem
i mierzy ponad 8
metrów
długości.
- Kelpie to także imię konia
Ciri
z
serii książek o Wiedźminie
Andrzeja Sapkowskiego
.
- Kelpie to śmiercionośne rośliny hodowane na dnach oceanów w książce "Splątane Sieci" z serii
Forgotten Realms
. Potrafią przybierać kształt konia lub kobiety, zwabiony marynarz ginie pod wodą.
- Kelpie, jako jedna z wróżek mogących przybrać postać ludzką, pojawia się w japońskim anime
Hakushaku to yōsei
.
- Kelpie pojawia się w "Przewodniku terenowym po fantastycznym świecie wokół nas", który jest częścią serii Kroniki Spiderwick.
Bibliografia
- (
szw.
) Sjögren, Bengt, Berömda vidunder, Settern, 1980,
Zobacz też
Linki zewnętrzne